سرویس هنر خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): بنیاد سینمایی فارابی به عنوان یکی از مؤثرترین نهاد‌های سینمای ایران از سال‌های دور پیگیری بحث اقتباس ادبی را در دستور کار خود قرار داده است و طی مراحل مختلف، تجربه‌های گوناگونی از تلاش برای پیش‌بری و راهاندازی اقتباس را در کارنامه خود دارد. به عنوان برخی از اقدامات این بنیاد می‌توان به برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های حمایتی از طرح‌ها و فیلمنامههای اقتباسی اشاره کرد. به همین دلیل بنیاد سینمایی فارابی یکی از پیشتازان بحث اقتباس ادبی بوده است. از این رو پیگیری‌های خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مورد کتاب‌های خرید امتیاز اقتباسی شده از طرف بنیاد سینمایی فارابی به گپ و گفتی صمیمانه با سید مهدی جوادی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی منجر شد که در ادامه بخش دوم آن را می‌خوانید.
برنامه‌تان برای استفاده آثار ادبی خریداری شده چیست؟
سه چهار مدل مدیریتی برای اعتلای اقتباس در کشور تجربه شده است. برای مثال کارگروه‌ی شکل گرفته بود که تهیه‌کننده‌ها بنا به نیاز تولید کتاب به بنیاد فارابی معرفی کنند و بنیاد حق اقتباس کتاب را پرداخت کند. در مدل دیگری که در نظر گرفته شد؛ از اهالی نشر، برای انتخاب آثار اقتباسی کمک گرفته شد، که بیش از ما هم محتوا مضمون آثار تولیدی نشر مکتوب را می‌شناسند هم ارتباط مردم با آن اثر را تجربه کردند. یعنی ناشر، بهتر از هر کسی می‌تواند بگوید که اثری پرفروش بوده و مردم استقبال کرد‌ه‌اند یا خیر.
یکی از کارهای ویژه بنیاد فارابی تفاهمی بود که با معاون محترم فرهنگی وزارت ارشاد یاسر احمدوند در نمایشگاه کتاب تهران داشتیم، بنا بر این شد که ما میز تخصصی اقتباس را به صورت مشترک بین معاونت فرهنگی و فارابی داشته باشیم. این میز کارکردش، اتصال ناشران و اهالی نشر با اهالی سینما برای رسیدن به یک اثر اقتباسی درست و دقیق است. یعنی ما بتوانیم از تجربه حوزه نشر در کنار تخصص حوزه سینما استفاده بکنیم و جمع‌بندی داشته باشیم که کدام اثر می‌تواند اثر اقتباسی کارآمدی باشد.
مسأله دوم نقطه زنی است؛ وسعت حوزه چاپ رمان و تعداد آثار تازه چاپ به قدری است که اگر ندانیم؛ می‌خواهیم چه بکنیم با حجمی از آثار مواجهیم که ما را دچار سردرگمی در انتخاب می‌کند. در حوزه اقتباس یکی از کارهایی که باید انجام داد نقطه‌زنی است برای مثال در سال گذشته به دوستان معاونت فرهنگی در فارابی این دستورالعمل را دادم که امسال خروجی این بنیاد باید یک اثر اقتباسی خوب باشد. کتابی را معین کنید و نهایتاً آن را به خروجی فیلمنامه برسانید. یعنی این سد تبدیل آثار داستانی مکتوب به اثر فیلمنامه سینمایی را حداقل در یک رمان بشکنید. در سال گذشته «مدیر مدرسه» جلال آل احمد به عنوان یک اثر اقتباسی انتخاب شد که دلایل مختلفی برای انتخاب آن داشتیم. یک گروه خلاق آن را به صورت یک کارویژه در چند ورژن نوشتند. باید گفت این کتاب جزو آثاری بود که هر چه فیلمنامه نوشته می‌شد؛ می‌دیدیم خود اثر از فیلمنامه بالاتر است. نهایتاً با اصلاحات و نوشتن‌ها یک فیلمنامه سریال از این اثر جلال آل احمد به دست آمد که با صدا و سیما در حال توافق هستیم که بتوانیم ساخت این فیلمنامه را پیش ببریم.
مورد دوم یک رمان نوجوان بود که ما پارسال آن را محور قرار دادیم و قرار شد در حوزه نوجوان این کار را انجام بدهیم. این میز برای امسال قراراست اهالی قلم را به مجموعه فارابی نزدیک‌تر کند و ماحصل این رفت و برگشت‌ها برای امسال وارد قرارداد شدن نگارش ۵ یا ۶ اثر اقتباسی است. انتخاب من در حوزه آثار اقتباسی یکی میزان استقبال مردم از آن اثر و رمان است. یعنی ما حتماً رمان‌های پرفروش را بیش از بقیه رمان‌ها مد نظر داریم و بعد نظام موضوعی و مسئله خود فارابی است مثلاً ما در سینما بازنمایی زن مسلمان ایرانی خوب را کمتر داشتیم. خوب حتماً رمان‌هایی که در آن پرداخت ویژه‌ای در حوزه زنان شده است مسئله ما هست و به آن بیشتر توجه خواهیم کرد.
موضوع حجاب از مسائلی است که در آن فیلمنامه نگاری کار بسیار سختی است و نوشتن فیلمنامه در این زمینه کار ساده‌ای نیست چون مفهوم متعالی است و وقتی تو می‌خواهی آن را در قالب یک اثر تصویری منعکس کنی با محدودیت‌ها و معذوریت‌های تصویری مواجه می‌شوی. یکی از موضوعات ما که امسال در آثار اقتباسی به آن توجه ویژه‌ای خواهیم کرد مسئله حجاب است یعنی رمان‌هایی با محوریت موضوع حجاب.
یکی دیگر از مسائل ما موضوع فلسطین است. علی رغم اینکه موضوع فلسطین به عنوان یک کلان مسئله همواره مطرح بوده است در جهان اسلام اما در سینمای ما به جز یکی دو اثر موردی که شاخص‌ترین آن هم فیلم «بازمانده» اثر مرحوم سیف الله داد بوده است مورد شاخصی نداشته‌ایم. با توجه به اینکه تولید با موضوع فلسطین و ساخت فیلم در مورد آن می‌تواند یک مسئله‌ای هزینه بر و بزرگ می‌تواند باشد مسئله متن و فیلمنامه هم مطرح است. آثار و فیلمنامههای مختلفی به عنوان طرح پیشنهاد می‌شود اما هیچکدام از داستان خوبی برخوردار نیست. این فاقد داستان و قهرمان بودن فیلم را از جذابیت می‌اندازد. یکی از میانبرهای خوب ما در مورد فلسطین که از تولیدات استراتژیک محسوب می‌شود استفاده از اقتباس و رجوع به داستان‌ها و رمان‌های موجود است. یکی از کلان موضوع‌هایی که به آن حتماً خواهیم پرداخت مسئله فلسطین است.
موضوع نوجوانان از دیگر مسائل ماست. در کل مسئله کودک و نوجوان و تولیداتی که چه برای کودک و نوجوان و چه درباره کودک و نوجوان باشد از موضوعاتی است که ما باید در حوزه اقتباس و رمان های این حوزه به آن ارجاع کنیم.
آیا در نظر دارید پیچینگی برگزار کنید برای اینکه تعدادی رمان انتخاب شود و فیلمنامه نویسان بدون نامی از روی آنها فیلمنامه اقتباسی بنویسند؟
بله یکی از توافقات ما با معاونت فرهنگی در حوزه اقتباس از همین جنس رویدادهاست. ما احتمالاً در خور موضوعات با توجه به تقسیم بندی موضوعی رویدادهای اقتباس مختلف برگزار خواهیم کرد که از دل آنها به طرح، ایده یا فیلمنامههای خوب برسیم.
در تمام دنیا اقتباس برعکس هم وجود دارد آیا کسی می‌تواند از یکی از فیلم‌های فارابی کتابی اقتباسی بنویسد؟
ما در فارابی آماده‌ایم این کار را بکنیم نه تنها آماده‌ایم واقعاً اگر یک نویسنده‌ای بتواند یک اثر سینمایی از فارابی را به عنوان یک داستان و رمان مکتوب در بیاورد خود ما آماده‌ایم که حمایت مالی برای چاپ آن انجام دهیم. اتفاقاً این جنس اقتباس معکوس از آن جنس اتفاقات مهم می‌تواند باشد. سینما منشا و مبدا زیست بوم صنایع مختلف فرهنگی می‌تواند باشد. مفهوم مرچند دایزینگ غالباً از یک کاراکتر سینمایی شروع می‌شود و تبدیل می‌شود به کتاب و اسباب بازی و لوازم التحریر و لوازم خانگی. معمولاً سینما این نقش را دارد و لذا خیلی از آثار می‌تواند تبدیل به آثار داستانی مکتوب و و یکی از بخش‌های مفهوم مرچند دایزینگ شود.آثاری که مالکیتشان در اختیار فارابی است فارابی آمادگی دارد که از آنها اقتباس معکوس هم انجام دهد.در حوزه اقتباس معکوس هر اثری از فارابی به دور از اولویت‌های موضوعی که قابلیت این کار را داشته باشد مورد حمایت است.
در حوزه کودک فارابی چه اقداماتی برای رسیدن به فیلمنامههای خوب انجام داده است؟
ما در فارابی دو کار در حوزه کودک انجام داده‌ایم. یکی صندوق پروانه‌ای هست که صندوق تامین مالی تولید آثار سینمایی حوزه کودک و نوجوان است. ما از ظرفیت‌های دیگران از جمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که شریک ما در این صندوق است. از شهرداری اصفهان که میزبان جشنواره فیلم کودک و نوجوان است درخواست کرده‌ایم با ما در این صندوق هم شریک باشد خود فارابی و بقیه کسانی که در مسیر به ما ملحق شوند مانند بخش خصوصی غیر استفاده کرده‌ایم در قالب یک صندوق سرمایه‌گذاری که بودجه تولید آثار کودک و نوجوان را چهار برابر کنیم.الان با مشارکت این دوستان این یک واحدی که فارابی می‌خواست در این صندوق شریک باشد الان تبدیل به ۳ یا ۴ واحد شده است.صندوق پروانه‌ای صندوق سرمایه‌گذاری حوزه کودک و نوجوان است. بی شک یکی از موضوعات مورد توجه صندوق حوزه آثار اقتباسی است. در کنار صندوق پروانه‌ای ما سی و پنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان را پیش رو داریم. مجدداً در این جشنواره یکی از اتفاقات خوب می‌تواند پیچینگ اقتباس از آثار حوزه کودک و نوجوان باشد.
یکشنبه ۱۸ تیر ۱۴۰۲ - ۱۲:۱۱
نظر شما