نویسنده «واکاوی پدیده روسپیگری در رمانهای فارسی دوره پهلوی تأکید کرد؛
دست پنهان حکومت پهلوی در ترویج روسپیگری
کامران پارسینژاد، در مراسم رونمایی کتاب جدید خود با نام «واکاوی پدیده روسپیگری در رمانهای فارسی دوره پهلوی» گفت: با بررسی 10 رمان با محوریت روسپیگری متعلق به دوره پهلوی به این نتیجه رسیدم که نویسندگان این آثار به تاثیر دولتمردان و دربار در رواج این پدیده اجتماعی اشاره کردهاند.
پارسینژاد با بیان اینکه کتاب «واکاوی پدیده روسپیگری در رمانهای فارسی دوره پهلوی» در حوزه ادبیات اجتماعی جای دارد، افزود: پس از کسب سابقه فعالیت ادبی طولانی، از سال 70 وارد حوزه جامعهشناسی شدم و در این سالها احساس کردهام که پژوهشگران و جامعهشناسان در بیان برخی مسایل و معضلات و دغدغههای جامعه کمکاری کردهاند.
وی با تاکید بر اینکه جامعهشناسان اغلب در تحلیل مسائل جامعه از اطلاعات تاریخی نیز استفاده میکنند، گفت: رماننویسان نیز افرادی هستند که در آثار آنها بخشهایی از تاریخ بیان شده و به عنوان نمونه میتوان از «جنگ و صلح» به عنوان یک سند درجه یک از برههای از تاریخ یاد کرد.
این نویسنده با اشاره به اینکه درباره روسپیگری پژوهشهای جامعی در کشور ما انجام نشده، افزود: هنوز با گذشت سالهای طولانی تحت تاثیر فرهنگ و وضعیت اجتماعی دوران پهلوی قرارداریم و هنوز به طور کامل گسست حاصل نشده بنابراین لازم است با پدیدههای اجتماعی که در رمانهای آن دوره منعکس شده آشنا شویم.
وی با بیان اینکه رمان اجتماعی پدیده و جریان بزرگی بود که در ادبیات معاصر شکل گرفت، تصریح کرد: نویسندگان رمانهای اجتماعی دوران پهلوی و صاحبان آثاری چون «تهران مخوف» و «طوطی» شاهدان صادقی بودهاند که مستندات خود را ثبت کردند. از میان حدود 60 رمان به جای مانده از دوران پهلوی با محوریت روسپیگری در این کتاب به 10 اثر پرداختم تا از تکرار پرهیز شود. رمانهای پهلوی با محوریت پدیده روسپیگری جنبه اروتیک ندارند و نویسندگان نگاهی انتقادی و گاه کارشناسانه از خود نشان دادهاند. گویی با وجود اینکه اقشار مختلف جامعه به روسپیگری اعتراض داشتهاند، دستی پنهان از سوی حکومت ها به طور غیرمستقیم خواسته این معضل ادامه یابد.
پارسینژاد همچنین عنوان کرد: به نظر میرسد باید از رمان «طوطی» به عنوان پایانی بر خلق رمانهای با محوریت روسپیگری در ایران یاد کرد چراکه اگر هم اثری پس از طوطی خلق شد، شاخص نبوده است. در این کتاب من نظریهپردازی نکردهام و حتی اگر با نظریهای مخالف بودم آن را در بررسی خود مورد استناد و بررسی قراردادم. از میان نظریهها، نظریه برچسبزنی در اغلب این رمانها مشهود است و اغلب شاهدیم به دلیل همین جرمانگاری دختران دیگر نمیتوانند به آغوش خانواده بازگردند.
وی همچنین به برخی از نتایج حاصل دشه از بررسی 10 رمان با محوریت روسپیگری اشاره کرد و گفت: یکی از عوامل اصلی روسپیگری بر اساس نظر رماننویسان، دولتمردان و نگاه دربار و شهربانی بوده است و به عنوان نمونه ردپای حکومت را در بروز روسپیگری مورداشاره در رمانهای «باشرفها»، «تهران مخوف» و «زیبا» میبینیم. این رمانها دید تحلیلی دارند و از جمله در «باشرفها» شاهدیم که با طنزی جالب اشاره شده که تمام خطاکاران خود را باشرفترین میدانند. هریک از این رمانها یک سرنوشت و ماجرای متفاوت را بیان کردهاند و مسایلی چون ازدواج اجباری، بیسوادی دختران، تجددگرایی، خرافات، طلاق، یکنواختی زندگی، زیبایی زنان، عشق، مهمانیهای خاص، بیکاری و فقر و سکونت و تردد در محلههایی خاص در بروز روسپیگری موثر بودهاند.
رماننویسان دوران پهلوی نگاه دلسوزانه به روسپیان داشتهاند
همچنین در این نشست،محمد حنیف، از منتقدان و پژوهشگران ادبی کشورمان در سخنانی گفت: کتاب «واکاوی پدیده روسپیگری در رمانهای فارسی دوره پهلوی» قسمتی تاریک از تاریخ ادبیات را روشن کرده است. باید توجه داشت بزهکاران و روسپیان بخشی از پیکره جامعه ما هستند و پژوهشگران باید رویکرد خود را تغییر دهند و به جای اینکه به دنبال اثبات یک جمله و نظریه باشند مانند نویسنده این کتاب از ابتدا یک پرسش اساسی و همهجانبه طراحی کنند و تلاش کنند پاسخی واقعی به آن پرسش بیابند.
وی تاکید کرد: پارسینژاد در این کتاب هدفش پرداختن به دیدگاه رمانهای دوران پهلوی درباره روسپیگری و در ادامه تصویرسازی اوضاع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن دوران و نیز تبیین علل روسپیگری از نظر نویسندگان است. وی در فصلهای کتاب به جامعهشناسی ادبیات و پدیده روسپیگری، مبانی نظری جامعهشناسی ادبیات، مبانی نظری پیرامون پدیده روسپیگری و تحلیل محتوای ده رمان دوره پهلوی پرداخته است.
این منتقد ادبی تاکید کرد: رمانهای بررسیشده در این کتاب به نوعی میتوانند بازگوکننده رویدادهای مختلف پیرامون روسپیان در گذر زمان باشند. رمانهای دوره پهلوی اول که شامل «تهران مخوف»، «روزگار سیاه»، «جنایت بشر یا آدمفروشان قرن بیستم»، «تفریحات شب» و «زیبا» هستند و رمانهای دوره پهلوی دوم نیز شامل «باشرفها»، «فاحشه»، «معصومه شیرازی»، «سنگ صبور» و «طوطی» میشود.
وی گفت: در این رمانها نویسندگان نگاهی دلسوزانه به روسپیان داشتهاند و فقط در یک اثر روسپیان را انسانهایی ناپاک و کثیف دانسته است. نویسندگان این آثار سواد تاریخی و جامعهشناختی زیادی نداشتهاند ولی نگاهشان عالمانه و تحلیلی بوده است.
حنیف مهمترین محاسن این اثر را توجه به علل اجتماعی روسپیگری، تکیه بر نظریههای جامعهشناختی، داشتن هدف و سوال و پیوند پرسشها با مبانی نظریه شناختی، واکاوی درونمایه و تحلیل محتوا و نگاهی دلسوزانه به پدیده روسپیگری عنوان کرد.
وی همچنین تاکید کرد: نویسنده این کتاب نشان داده که روسپیان خواست قلبی برای ورود در این معضل ندارند و نیز از ارجاعات درونمتنی و گفتار به هنجار بدون افراط و تفریط استفاده کرده است. همچنین با خرق عادت به خط قرمزها نزدیک شده است.
حنیف در عین حال گفت: برخی از افعال کتاب همخوانی ندارند و یکدستی در ارائه نام نویسندگان رعایت نشده است. در مجموع این کتاب کمک میکند نگاه جامعه به روسپیگری واقعیتر شود.
نظر شما