به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) پردیس سیاسی: مطالعات میان‌رشته‌ای را باید یکی از جذابیترین و به روز‌ترین حوزه‌ها در برخورد با موضوعات گوناگون و از جمله علوم انسانی دانست. بسیاری از نظریه‌پردازان معتقدند با در هم آمیخته شدن مرزهای علم و از میان رفتن تمایزهای مشخص میان حوزه‌های دانش، داشتن نگاه میان رشته‌ای و حرکت به سمت این علوم می‌تواند تصویر و تحلیل بهتری از موضوعات را به فرد بدهد و از طرف دیگر این سبک از نگرش به علت دربرگیری علوم متنوع می‌تواند طیف گسترده‌تری از مخاطبان را با خود همراه کند.
گزارش‌های ایبنا از بازار کتاب‌های علوم انسانی در نمایشگاه امسال نشان می‌دهد که مخاطبان در حوزه‌هایی چون فلسفه، علوم اجتماعی و ... تمایل بیشتری به خوانش آثار میان رشته‌ای دارند. آثاری که توامان بتواند چند محدوده دانشی را دربگیرد و برای مثال اگر از فلسفه حرف می‌زند به روانشناسی و ادبیات نیز بپردازد و اگر به سراغ جامعه‌شناسی می‌رود نیم نگاهی نیز به اقتصاد و سیاست داشته باشد.
در حقیقت بسیاری از ناشران علوم انسانی در سال‌های اخیر دریافته‌اند که مخاطبان از آثاری با نگاه چند وجهی که برای عموم نیز قابل فهم باشد استقبال می‌کنند. در این میان نشر سایلاو از جمله ناشرانی است که عنوان مجموعه مطالعات میان رشته‌ای را برای آثار خود برگزیده و به شکل تخصصی به انتشار کتاب‌هایی در این حوزه می‌پردازد.
برگزیدن این عنوان و وجود جمعیت زیاد در جلوی غرفه این نشر مجابم می‌کند تا برای گپ و گفت از بازار کتاب‌های میان رشته‌ای و جایگاه این مطالعات در بازار کتاب کشور با مسئولان این غرفه و مخاطبان آن به گفتوگو بنشینم.
شورش علیه کتاب‌های زرد
آناهیتا هاشمی معاون این غرفه مبارزه با زرد‌نویسی را مهم‌ترین انگیزه شکل‌گیری این انتشارات معرفی کرده و می‌گوید: تمام تلاش ما در سایلاو این است که علاوه بر جا انداختن کتاب‌های مطالعات میان رشته‌ای بتوانیم ضد زرد بنویسیم! روانشناسی، فلسفه و علم سه محوری هستند که ما سعی کرده‌ایم میان آن‌ها ارتباط برقرار کنیم. به همین دلیل اغلب نویسندگانی که ما کارهایشان را برای انتشار انتخاب می‌کنیم از پژوهشگران و متخصصان مطرح در علوم اعصاب هستند که با تلفیق حوزه کاری خود با روانشاسی و فلسفه به سراغ موضوعاتی از زندگی انسان‌ها رفته‌اند؛ موضوعاتی مانند خلاقیت در انسان، توهم در انسان و عناوینی مرتبط با نوروساینس و عملکردهای مغز.
او شرط همه‌گیر شدن این آثار و عنصر لازم برای خوانده شدن و جا افتادن این دسته از کتاب‌ها را همه فهم بودن زبان اثر معرفی کرده و می‌گوید: ما برای این که بتوانیم کتاب‌هایمان را در رقابت با کتاب‌های زرد جا بیاندازیم، یک معیار را به عنوان نکته اصلی درنظر گرفته‌ایم، فهم‌پذیر بودن و بر این مبنا به سراغ نویسندگانی می‌رویم که زبان روانی دارند.
زبان داستانی با پشتوانه علمی مطلوب مخاطبان
او در مورد ساختار کتاب‌های این انتشارات می‌گوید: نویسندگان کتاب‌های ما تجربیات و فرضیات خود را به شکل و بیان داستانی در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند. تمام این داستان‌ها متکی بر پژوهش‌های علمی در دانشگاههای معتبر هستند و با سند در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرند اما این سندیت علمی باعث سخت خوان شدن کتاب نشده و مخاطبان می‌توانند به راحتی با این آثار ارتباط برقرار کنند.
این نشر نوپا درباره استقبال مخاطبان از کتاب‌های میان‌رشته‌ای اضافه می‌کند: امسال استقبال از آثار ما نسبت به سال‌های گذشته بسیار بهتر بوده است. چهار سال پیش وقتی برای بار اول به نمایشگاه آمدیم واقعا داشتیم نا امید می‌شدیم اما سال گذشته و امسال استقبال بسیار بهتر بوده است. به نظر من این موضوع نشان می‌دهد کتاب‌های میان رشته‌ای این ظرفیت دارند تا به کتاب‌های پر خواننده تبدیل شوند. البته ما انتظار نداریم که بتوانیم به اندازه کتاب‌های زرد پرفروش باشیم اما با توجه به این که زمان زیادی نیست که نشر ما وارد بازار کتاب شده است، این استقبال نویدبخش است.
دلزدگی مخاطبان از کتاب‌های انگیزشی
هاشمی با اشاره به تغییر ذائقه مخاطبان در این حوزه اضافه می‌کند: به نظر من بسیاری از جمعیت کتاب‌خوان در حال حاضر به سندیت علمی کتاب حساس شده‌اند و ترجیحشان خواندن آثاری با پشتوانه علمی است البته شرط این موضوع همانطور که گفتم ساده بودن زبان کتاب است اما ما در آثارمان رویا فروشی نمی‌کنیم. برای مثال یکی از نویسندگان ما دانشمندی است که استندآپ کمدین هم هست و تجربیات علمی خود را با زبان طنز در اختیار خوانندگان قرار داده است. یکی از نکات جالب در نمایشگاه امسال برای من این بود که بسیاری از مراجعان ما افرادی بودند که سال گذشته از ما کتاب خریده بودند و امسال سراغ کتاب‌های جدید آمدند و بدون تعلل تعدادی را خریدند، این موضوع برای ما خیلی دلگرم کننده است که این اعتماد را در خوانندگان ایجاد کند. برای مثال کتاب‌های «مغز سبک مغر»، «گونه‌های شگفت‌انگیز»،«اذهان مستبد»، «توهمات» و «گوریل نامرئی» از جمله آثار چاپ جدید ما هستند که در نمایشگاه امسال هم استقبال از آن‌ها بسیار خوب بوده است.
اعتماد نیاز ضروری مخاطبان
در این لحظه از گفتوگو، یکی از مخاطبان غرفه که مرد میانسالی است، با طرح یک پرسش به بحث ما اضافه می‌شود. پرسش او این است که فرایند گزینش کتاب در این انتشارات به چه شکل است و آیا گروهی از نویسندگان برای این کار وجود دارند یا گروهی از مترجمان؟
هاشمی در توضیح این پرسش می‌گوید: به شکل کلی اگر بخواهم توضیح دهم ما باتوجه به خط ومشی انتشارات ما به سراغ مترجمانی می‌رویم که علاوه بر این که در این حوزه صاحب تخصص هستند بتوانند ترجمه را به زبان ساده و قابل فهم نیز انجام دهند. ما در انتشاراتمان کتاب‌های تالیفی نداریم و به همین دلیل تنها با مترجمان کار می‌کنیم.
طرح این پرسش از سمت این مرد انگیزه‌ای می‌شود تا ادامه گزارش را با او و دیگر بازدیدکنندگان غرفه پی بگیرم. از او می‌پرسم چقدر علمی بودن یک کتاب در نحوه انتخابش تأثیر می‌گذارد و آیا برایش مهم است که مترجم یک اثر عنوانی چون دکتر یا .. داشته باشد؟ با لبخند پاسخ می‌دهد: «راستش دلیل این که از فرآیند انتخاب و انتشار این کتاب سوال کردم این بود که به نظر من امروزه در بسیاری از کتاب‌ها از لفظ علمی سواستفاده می‌شود البته من تجربه‌ای در مورد کتاب‌های این انتشارات ندارم اما معتقدم برای انتشار کتاب باید سخت‌گیری‌هایی وجود داشته باشد تا عناوینی مانند علمی بودن به تنهایی خوانندگان را گمراه نکنند.»
در ادامه به سراغ زوج جوانی می‌روم که کتاب‌هایی را برای خرید سبک و سنگین می‌کنند و هنوز تصمیم قطعی برای انتخاب نگرفته‌اند، از تجربه‌شان در مورد کتاب‌های میان رشته‌ای می‌پرسم. خانم جوان پاسخم را می‌دهد و می‌گوید: خواندن این کتاب‌ها شبیه تماشای مستند علمی است. یعنی هم ساده است و هم در انتها می‌توانیم به بخشی از اطلاعات در مورد مغز انسان دست پیدا کنیم. به نظر من این که بدانیم بسیاری از رفتارهای ما ریشه‌های پزشکی دارند می‌تواند باعث تغییر نگاه و حتی سبک زندگیمان شود.
جمع‌بندی
جست‌و‌جو در بازار کتاب‌های علوم انسانی نشان می‌دهد وجود نشرهایی مانند سایلاو که به شکل تخصصی مطالعات میان رشته‌ای را مورد توجه قرار دهد، می‌تواند یک نقطه مثبت در جریان هدایت خوانندگان و شروعی مناسب برای معرفی این حوزه مطالعاتی به خوانندگان باشد. البته مطالعات میان رشته‌ای حوزه وسیعی است که انتشار آثار در آن تنها به یک دانش و یک انتشارات خاص محدود نخواهد بود. مخاطبان امروزه با توجه به گستردگی اطلاعات در فضاهای مجازی و مانند آن به کتاب‌هایی احتیاج دارند که بتواند به نیازهای زندگی روزانه آن‌ها برای زیست در جهانی چند وجهی پاسخ دهد و از سوی دیگر آن‌ها را به عنوان یک انسان آگاه در برابر جنبه‌های گوناگون زندگی یاری رساند.
دوشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ - ۰۸:۳۳
نظر شما