به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی رمان «عملیات سیاه» یک‌شنبه (هجدهم دی‌ماه ۱۴۰۱) با حضور رضا صادقی نویسنده، یحیی نیازی و محمدمهدی سید ناصری در سرای کتاب خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

در ابتدای این نشست محمدمهدی سید ناصری بیان کرد: عملیات پنهان سومین رمان رضا صادقی است. این رمان با مضمونی سیاسی - اطلاعاتی به پیدایش ویروس کووید 19 و همزمانی آن با ترورقاسم سلیمانی پرداخته است.

نویسنده ید طولانی در نگارش دارد و زمانی که من این کتاب را به دانشجویانم برای مطالعه دادم برای آن‌ها بسیار جذاب بود. شخصیت اصلی داستان، خبرنگاری است که از ایران مهاجرت کرده  و به ووهان رفته است. مدیر خبرگزاری او را به ووهان می‌فرستد تا از پیدایش ویروس جدید کرونا گزارش تهیه کند. این ماموریت سرآغاز درگیر شدن او با پرونده‌ای سیاسی - اطلاعاتی می‌شود که ماجراهای عجیب او را با چالش جدی مواجه می‌کند.

او افزود: سن رمان‌خوانی هم‌اکنون به 12 سالگی کاهش پیدا کرده و اولین مقوله جلد کتاب و اسم آن است. نویسنده کتاب یک ایثارگر واقعی است و تک‌تک کلمات را به عنوان ناشر می‌گویم متعهدانه است. کتاب فو‌ق‌العاده و بسیار جذاب و بازخورد خوبی داشته است.

در خانواده ما ادبیات یک نقش اساسی را ایجاد می‌کرد
سپس رضا صادقی نویسنده کتاب با توضیحاتی درباره اثر گفت: من در یک سال گذشته وقت زیادی را برای اموری گذاشتم که در جنگ و انقلاب رخ داد. منتها بعدا به این نتیجه رسیدم که نسل جدید از منظر کتاب به گونه دیگری نگاه می‌کند و از منظر رمان موفق است. این رمان در زمان پیدایش کرونا رخ داد و برای مثال گفته می‌شد این ویروس از خفاش به انسان رخ داد و من نوع گرایش را از منظر خودم پیدا کردم و متوجه شدم نوعی پدیده انسانی در آن دخیل است.

او افزود: این یافته‌ها در قالب داستان عملیات سیاه شکل گرفت. پیدایش ویروس همزمان می‌شود با شهادت سردار قاسم سلیمانی. این خبرنگار با خبرنگار‌های کشورهای دیگر ارتباط می‌گیرد و فرضیه‌های مختلف خود به خود اثبات پیدا می‌کند. رمان در مجموع یک ماجرای سیاسی را روایت می‌کند که همزمان با پیدایش کروناست.

نویسنده کتاب «عملیات سیاه» تصریح کرد: در کتاب سعی شده تکیه بر مستندات باشد. اول نخست سعی شده است از حالت مستندنگاری فاصله بگیرد و به عناصر داستان نزدیک شود. این کتاب نخست رمان است. تلاش کرده‌ام تا مطالب رمان درست و مستند باشد. ما با یک داستان مواجه هستیم که مطالب آن کاملا مستند نوشته شده است.

آذر صفایی، همسر رضا صادقی نویسنده کتاب هم در سخنانی کوتاه گفت: در خانواده ما ادبیات یک نقش اساسی را ایجاد می‌کرد. در هیچ زمانی مطالعه کتاب، جایش در زندگی ما خالی نبود. در اوقات فراغت انواع رمان‌ها در خانه ما مطالعه می‌شد.

عنوان کتاب با محتوا هماهنگ است
در ادامه یحیی نیازی دیگر منتقد اثر با توجه به ویژگی‌های کتاب بیان کرد: کتاب «عملیات سیاه» ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. از ویژگی‌های مثبت کتاب این است که عنوان کتاب با محتوا هماهنگ است و مخاطب را جذب می‌کند که کتاب را بخواند. طراحی جلد جزو ویژگی‌های جذاب کتاب است. «عملیات سیاه» خودبه‌خود اتفاقی هست. رنگ‌های سیاه و سفید در ادبیات ما تعریف خود را دارد و قصه‌های سیاسی را در برمی‌گیرد و واژه سیاه را به ذهن متبادر می‌کند.

این پژوهشگر و منتقد افزود: قلم روان، خشک و بی‌روح نبودن کتاب از ویژگی‌های آن است. این کتاب یک روایت خطی را دنبال می‌کند و بر زمان چیره شده و غیر مستقیم‌گویی در حوزه‌های ارزشی را به ذهن متبادر می‌کند. کتاب پیام‌های مستتر دارد بی‌آنکه فضایی درست کرده باشد. این سرآغاز کار جدیدی است و با مسائل اطلاعاتی و سیاسی سر و کار داشته است.

او به بیان چند نکته از محتوای کتاب پرداخت و گفت: این چند نکته از محتوای کتاب کم نمی‌کند: نخست ویراستاری کتاب است که اگر کتاب ویرایش می‌شد بهتر از این می‌توانست باشد. در حقیقت جای ویراستاری در این کتاب خالی است. دوم مقدمه کوتاه یعنی سخن ناشر است. تغییر لحنی است که در کتاب وجود دارد و در بخش‌هایی از کتاب جدال‌هایی بیشتر گسترش می‌یابد.

نیازی افزود: در واقع در بخش‌هایی که جدال‌ها بیشتر گسترش دارد، تعادلات به هم خورده است؛ مانند جدال انسان با انسان، جدال با طبیعت که به غنای متن کمک کرده است. تفاوت‌های دیگر مستندنگاری با گونه ادبی است که خمیرمایه واقعی است و ماحصل قوه خالقه نویسنده است. در موضوع داستان بار اصلی بر عهده نویسنده است امری که در این کتاب به زمان خیلی کم‌رنگ است. برای مثال زمانی که نام موشک‌ها را ذکر می‌کند این توضیحات کاملا دقیق است و حکایت از اشراف دقیق نویسنده دارد.

نویسنده کتاب «جنگ الکترونیک» با بیان اینکه واژه‌های نامأنوس باید از کتاب حذف شود، گفت: ما باید خزانه واژگانی را تقویت کنیم و واژه‌های نامأنوس را حذف کنیم. نزدیک شدن به زبان معیار نکته دیگر دیالوگ‌نویسی است که باید بیشتر به آن بپردازیم.