به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «سرگذشت ادیان و اندیشه‌های آسمانی» دیروز شنبه هفتم آبان با حضور حجت‌الاسلام سید مرتضی العاملی، محمد مهدی ناصری و محمد آسیابانی در خانه کتاب و ادبیات ایران نقد و بررسی شد.

محمد مهدی سید ناصری مدرس دانشگاه در ابتدای این نشست به ایراد سخن پرداخت و گفت: این کتاب تجربه 5 سال تدریس در دانشگاه‌های مختلف است که مخاطب آن نسل جوان با تفکر نو است.
 
او درباره هدفش از تالیف این کتاب اظهار کرد: از آنجایی که برای گفتن از فلسفه حقوق باید گریزی به دین و ادیان زد، سر کلاس‌های دانشگاه در مواجهه  با نسل جوان با دیواری آهنین از سوی آنان مواجه می‌شدم که از من به عنوان قشر تحصیلکرده جوان انتظار سخن گفتن از دین را نداشتند. از این رو جرقه نگارش این کتاب از آنجا شکل گرفت.
 
سیدناصری ضمن اشاره به اینکه خط گرافیکی کتاب به این دلیل است که مخاطب جوان راحت‌تر با آن ارتباط برقرار کند، افزود: این کتاب تجربه زیسته من در کلاس‌های درسی ام است و آن را برای دانشجویان خود به رشته تحریر درآوردم و در ادامه نگارش کتاب از محمد آسیابانی دیگر نویسنده کتاب کمک گرفتم تا این کتاب را به اتمام برسانیم.

او همچنین درباره گروه مخاطب بیان کرد: این کتاب برای نسلی نوشته شده است که یکی از پرچالش‌ترین دوران‌های خود را می‌گذراند. به همین دلیل در این کتاب دین به زبانی ساده و با زبان خود این نسل توضیح داده شده است.

حجت‌الاسلام سید مرتضی العاملی در ادامه این نشست سخن گفت و بیان کرد: من از عنوان این کتاب را بررسی کردم و متوجه شدم که یک دغدغه دینی دارید. عنوان کتاب بسیار مشوق است و در انتخاب آن بسیار موفق بودید.

او ادامه داد: من به مطالعه بخش «اسلام» کتاب به مواردی برخوردم که نیاز به نقد و بررسی دارد. مثلا لازم بود که درباره بنای کعبه بحث شود و اینکه کعبه را چه کسی ساخت؟ چرا ساخته شد؟ این کعبه بحث ادیانی دارد یا ندارد؟ و بیان می‌شد که کعبه به دست ابراهیم ساخته شد و برای همه آیین‌ها برای پرستش خدا بوده است و بعد این مکان محل پرستش بت‌ها شده و بت‌ها را به زور در آن قرار دادند.

او گفت: در قسمتی از کتاب بیان می‌شود: "این رسم عربی باعث شده بود اگر کسی از قبیله‌ای کشته می‌شود تمام قبیله به پشتیبانی از آن با قاتل برخورد می‌کردند". درحالیکه این رسم عربی نیست بلکه رسم جاهلیت است. عربی بودن با جاهلیت اختلاف دارد. پس باید بگویید به دوران جاهلیت برگشتند.

مرتضی العاملی در ادامه بیان کرد: جا داشت در کتاب بین عرب و اعراب تفکیک ایجاد می‌کردید. زیرا اعراب غیر از عربی است و پیامبر ما عربی است ولی اعراب نه.

او در ارتباط با بحث تمدن گرایی مطرح شده در کتاب اظهار کرد: در بحث تمدن‌گرایی بیان نشده است که منشا این تمدن‌گرایی چه بود که فرق بین تمدن‌گرایی و بادیه‌نشینی نشان داده شود؟ این تمدن‌گرایی برای ایجاد جامعه است؟ برای ایجاد زندگی شهری است؟

او همچنین با اشاره به برداشت متفاوت مستشرقین از اسلام گفت: در بخش‌هایی از کتاب بحث اسلام از منظر مستشرقین بیان می‌شود اما فهم مستشرق اگر شاهدی از منابع اصیل نداشته باشد ارزشی ندارد.

نقد دیگری که العاملی از کتاب «سرگذشت ادیان و اندیشه‌های آسمانی» داشت این بود که از زمزم و عبدالمطلب که می‌خواست آب زمزم را حفظ کند صحبتی به میان نیامده است و جا داشت که از عبدالمطلب و ابوطالب در این قسمت از کتاب سخنی به میان می‌آمد. اینها مشکلاتی است که ما باید با تسلط بر سیره آنها را رفع کنیم و از سیره صحیح استفاده کنیم. 

او افزود: ما نباید به گزارش‌های تاریخ‌نگار اکتفا کنیم زیرا تاریخ‌نگار یک سمت و سوی قضیه را نگاه می‌کند و وقایعی را که ثبت می‌کند و شرح می‌دهد از زاویه دید خودش نقل می‌کند. 

العاملی ضمن اشاره به این نکته که کسی که می‌خواهد کتاب بنویسد باید مشخص کند که گزارش می‌نویسد یا پژوهش اظهار کرد: بحث‌های سیره پژوهی بسیار دشوار و از بحث‌های اجتهادی، تخصصی و نیاز مبرم جامعه به مطرح کردن آن است.

محمد آسیابانی دیگر مولف کتاب در ادامه نشست به برخی از نقدهای وارده پاسخ گفت و بیان کرد: از آنجایی که این کتاب با هدف گروه کودک و نوجوان تالیف شد، ارجاع‌های درون متنی در آن وجود ندارد. 

او همچنین در ادامه بیان کرد: تمام منابع ما نیاز به اصلاح دارند و با وجود اینکه ارجاعات ما در این کتاب بیشتر به منابع اصلی مثل سیره ابن حشام و ... است، خیلی از منابع و قول‌هایی که علامه سید جعفر مرتضی در این کتاب می‌آورد با خیلی از منابعی که با عنوان منابع اصیل تاریخ اسلام می‌شناسیم متفاوت است و نقل قول‌هایی که مورد قبول علامه است با تواریخ حوادث مطابق‌تر است و تاریخ باید براساس تواریخ‌الصحیح نگارش شود.