به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، هنگامی که نام آدام اسمیت را به زبان می‌آوریم، بسته به دانشی که از تاریخ اندیشه علم اقتصاد داریم، تعبیرهای گوناگونی به ذهنمان می‌رسد از پدر علم اقتصاد و منادی تجارت آزاد و نظام سرمایه‌داری صنعتی گرفته تا واضع استعاره دست نامرئی و ایده لسه فر؛ تعبیرهایی که عمدتا، وفق گرایش‌های تقلیل دهنده جریان غالب علم اقتصاد، منظومه فکری رنگارنگ و گسترده او را در چارچوب گفتمانی لیبرالیسم اقتصادی محصور می‌سازند و از او چهره‌ای می‌سازند حامی تمامی آنچه امروز در جهان ما از آن زیر عنوان اقتصاد بازارمدار یاد می‌شود. این تعبیرها و نسبت‌ها، در وهله اول به هیچ وجه نادرست نیستند، اما ساده‌انگارانه و تقلیل‌گرا هستند و هرگز حق مطلب را درباره کلیت اندیشه‌های او ادا نمی‌کنند.
این کتاب، قصد قراردادن ایده‌های اسمیت در متن آثارش را دارد، قصدی که صادقانه معطوف است بر تنوير منظومه فکری اسمیت و روشنی بخشیدن به جایگاه او در تاریخ اندیشه براساس ارجاع مستقیم به نوشته‌های او. طبیعی است که از پیامدهای طبیعی چنین نگاهی، افشای تفسیرهای مغرضانه‌ای است که امروز عده‌ای از سر فرصت‌طلبی از او به دست داده‌اند. با این حال ساختار نوشتاری_موضوعی در این کتاب هرگز به سیاقی جدلی صورت بندی نشده‌اند، به این معنا که کوشش شده تا مواضع فکری ایدئولوژیک نویسندگان تا حد ممکن واکاوی‌های مستندی را که ارکان استدلالی این کتاب را شامل می‌شوند جهت‌مند نسازد؛ به بیان دیگر، مؤلفان این کتاب به هیچ وجه در سودای ابراز نظرات خود نبوده‌اند و کوشیده‌اند تا مراتب انصاف و جامعیت را در بازگویی نقادانه ایده‌های اسمیت روا دارند.
در فصل نخست، به اجمال به پیشینه زندگی نگاشتی اسمیت پرداخته است و سپس ریشه‌های اصلی اندیشه او را در زمینه و زمانه روشنگری اسکاتلندی بررسی می‌شود و مقدمات تاریخی لازم را برای واکاوی دقیق‌تر اندیشه‌های او در فصل‌های بعد مشاهده می‌کنیم.
در فصل دوم، به چیستی سرشت انسانی در نگاه اسمیت نظر افکنده است. مطالب این بخش را می‌توان مقدماتی به شمار آورد برای مباحث جزئی ترو تفصیلی‌تری که در فصل‌های سوم و چهارم در رابطه با دو اثر مهم اسمیت، یعنی ایده‌های اخلاقی او در نظریه احساسات اخلاقی و اندیشه‌های اقتصادی‌اش در ثروت ملل، مطرح می‌کند. به این اعتبار، در فصل سوم به فلسفه اخلاق آدام اسمیت پرداخته، و ذیل آنچه در فصل دوم در مورد دیدگاه او درباره سرشت انسانی گفته است، به نگاه او به فضایل اخلاقی و فضایل فکری نظر افکنده، به تقابل انگیزه‌های خودخواهانه در برابر انگیزه‌های دگرخواهانه و محوریت اصل همدلی می‌پردازد.
در فصل چهارم، براساس دقیق‌ترین خوانشی که تا به حال در نوشته‌های فارسی زبان صورت پذیرفته، به تفصیل به ایده‌های اقتصادی - اجتماعی اسمیت در ثروت ملل پرداخته است. در این فصل، به تفکیک مضامین اصلی مطرح شده در پنج کتاب اصلی ثروت ملل را مورد بررسی قرار داده و این بررسی با ارجاع مستقیم به متن کتاب صورت خواهد بست؛ در این فصل است که موضوعات مهم اقتصاد سیاسی آدام اسمیت، از تقسیم کار و نظریه ارزش گرفته تا انحصار و فرصت طلبی‌های سیاسی، در متن ثروت ملل قرار گرفته و معرفی می‌شوند.
در فصل پنجم، دیدگاه های اسمیت درباره نظم خودانگیخته و سایر مسائل نهادی مورد بحث قرار می گیرند؛ مطالب این فصل برای خوانندگانی که به مسائل اجتماعی و نهادی علاقه مندند و درگیرفهم اسمیت در مقام واضع استعاره دست نامرئی هستند، جذاب وتأمل برانگیز خواهد بود.
فصل ششم، با طرحی ساده‌تر و شسته و رفته‌تر، مضامین اقتصادی عمده دستگاه فکری اسمیت را، در چارچوبی که برای دانشجویان و دانش آموختگان امروز قابل فهم باشد، ارائه می‌کند. در این فصل موضوعاتی همچون کار و سرمایه، ارزش و قیمت، سود و دستمزد، پول و بانکداری، و سیاستگذاری اقتصادی مورد بحث قرار می‌گیرند.
در فصل آخر، یعنی فصل هفتم نیز که فصل نهایی کتاب است، کوشیده شده تا سنتزی را از دیدگاه اسمیت در رابطه با جامعه بازار و نقش اخلاقیات در کنش انسانی ترسیم کند و به ارتباط و نسبتی که این دو می‌توانند با هم داشته باشند می‌پردازد.
کتاب «بازخوانی روشنگرانه منظومه فکری آدام اسمیت» اثر محمود متوسلی و علی رستمیان در 268 صفحه و با قیمت 115 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه مفید روانه بازار نشر شده است.
چهارشنبه ۱۱ آبان ۱۴۰۱ - ۰۸:۵۴
نظر شما