به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مهدی گنجوی، نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ کتاب و تاریخ ادبیات، با همکاری میثم علیپور، پژوهشگر تاریخ هنر و رمان‌نویس، بعد از دو سال و نیم تلاش، قدیمیترین نسخه فارسی هزار و یکشب را ویرایش کرده و به چاپ سپرده است. این کتاب را انتشارات مانیاهنر در دو جلد و 760 منتشر خواهد کرد.
مهدی گنجوی درباره نسخه موسوم به «ترجمه هنریه»، به قلم محمد باقر خراسانی بزنجردی می‌گوید: تا چندی پیش فرض بر این بود که قدیمیترین ترجمه موجود به فارسی از کتاب «الف لیله و لیله» توسط عبدالطیف طسوجی (همراه با اشعاری از میرزا سروش) در ۱۲۵۹ هجری قمری/ ۱۲۲۲ هجری شمسی/ ۱۸۴۳ میلادی و به درخواست شاهزاده بهمن میرزا، پسر چهارم عباس میرزا، (۱۸۱۰ـ۱۸۸۴) در دوره محمدشاه قاجار انجام شده است.
وی ادامه داد: این فرض تقریبا در جمله آثار تحقیقی فارسی و انگلیسی تکرار شده. خود طسوجی نیز ظاهرا فکر می‌کرد کوشش او اولین ترجمه این اثر به فارسی است. وی در ابتدای ترجمه‌اش از هزارویکشب (تبریز: دارالطباعه‌ی دارالسلطنه،۱۲۶۱قمری/ ۱۸۴۵میلادی) آورده است که گرچه مطایبات کتاب الف لیله ولیله ندما را به کار آید و اشعارش ادبا را بلاغت افزاید و خاص وعام به خواندن و شنودن آن رغبت تمام دارند، تا زمان او که مصادف با سلطنت محمدشاه قاجار بوده است، کسی به ترجمه فارسی الف لیله ولیله نپرداخته بوده تا همه کس بهریاب توانند شد.
این پژوهشگر با اشاره به نسخه‌های ابتدایی گفت: با این حال بررسی دو نسخه یک ترجمه از هزار و یکشب که امروزه در کتابخانه دانشگاه هاروارد و دانشگاه آکسفورد نگه‌داری می‌شوند، تبار قدیمی‌تر و ریشه حمایتی و دلایل تولید ترجمه متفاوتی را برای قدیمیترین ترجمه در دست از هزار و یک شب به دست می‌دهد. این ترجمه فارسی از هزار و یک شب توسط محمد باقر خراسانی بزنجردی در دهه چهارم زندگی‌اش در حیدرآباد هند و به درخواست هنری رسل (۱۷۸۳-۱۸۵۲) نماینده کمپانی هند شرقی در حیدرآباد، ترجمه و با عنوان «ترجمه هنریه» به وی تقدیم شده است.»
بنا به گفته گنجوی، آنچه اهمیت ترجمه بزنجردی از هزارویکشب را دوچندان می‌کند نه صرفا قدمت آن به نسبت ترجمه طسوجی و تفاوت‌های سبکی و زبانی این دو که تعلق ترجمه بزنجردی به یک شاخه متفاوت و قدیمی‌تر از نسخ هزار و یکشب است.
وی معتقد است، انتشار این اثر می‌تواند به شناخت تازه‌ای از سنت روایی هزارویکشب منجر شود و روایتی قدیمی‌تر، متفاوت و خوانده نشده از این داستان را در اختیار خوانندگان قرار دهد.
گنجوی در پایان گفت: ویرایش این کتاب بر مبنای مقابله انتقادی دو نسخه باقی‌مانده از این ترجمه در کتابخانه‌های هاوتون دانشگاه هاروارد و کتابخانه بادلین دانشگاه آکسفورد انجام شده است. این کتاب در غرفه انتشارات مانیاهنر در سی‌و‌سومین نمایشگاه کتاب تهران عرضه خواهد شد.
چهارشنبه ۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۱۰:۴۹
نظر شما