به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «متون فقه شهیدین» اثر مهدی منتظر قائم عضو هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی با حضور عابدین مومنی دانشیار دانشگاه تهران، عباسعلی سلطانی دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد و طاها مرقاتی دانشیار دانشگاه تهران از سوی خبرگزاری ایکنا با همکاری سازمان سمت برگزار شد.

مهدی منتظر قائم در ابتدا درباره این کتاب توضیحاتی را ارائه کرد و گفت: تصحیح غلط‌هایی که در متن تحریر‌الروضه وجود داشته مهمترین کارم در این کتاب است. همچنین مباحث عبادی آن را نیز حذف کرد‌م. علاوه بر این عبارت‌های مشکلی که در تحریر الروضه وجود داشته را در پاورقی توضیح و برای آن مثال‌هایی آورده‌ام.

او با اشاره به اینکه در نگارش کتاب بیش از همه از کتاب «زهد الفقیه» استفاده کرده افزود: در پایان هر بخش سوالاتی به عنوان نمونه داده شده که متن محور است و دانشجو برای پاسخ دادن به آنها مجبور می‌شود کتاب را بخواند و یاد بگیرد. همچنین برخی از مطالب که در تحریر الروضه آمده و ناقص است در پاورقی توضیح داده شده است. 

عابدین مومنی در ادامه این نشست به بیان برخی نکات پرداخت و گفت: بعضی از آرای فقهی ممکن است که مستندی غیر از آرا بعضی از فقها نداشته باشد مثلا در صفحه 17 مطلبی ذکر شده که در عصر غیبت بر زوج واجب است که بر زوجه حد اقامه کند. این فرمایش را شهید ثانی ارائه کردند و مستندی غیر از شیح طوسی ندارد و نویسنده به درستی این مطلب را آورده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: نویسنده بخش‌های عبادی و قصاص تحریر‌الروضه را حذف کرده‌اند و دقت‌هایی هم در عبارات تحریرالروضه داشته‌اند که از محسنات کارشان است. همچنین استفاده از منابع زیاد در پاورقی‌های کتاب از نقاط قوت آن است. نویسنده از کتاب آقا جمال خوانساری (شرحی بر لمعه) استفاده نکرده است در صورتی‌که از برخی از کتاب‌ها استفاده شده است که از نظر علمی در سطح پایین‌تری قرار دارند.

عباسعلی سلطانی دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ادامه این نشست با بیان این‌که اثر حاضر برای دانشجویان کارشناسی و ارشد مفید و کاربردی است گفت: مولف نمونه سوالاتی را بعد از هر درس آورده که بتواند ارزیابی دانشجو را برای ما مشخص کند اما اکثر سوالات متن عربی یا روایت است. اما این‌که چقدر می‌تواند مفید باشد و دانشجویان  چقدر دانش عربی دارند بحث دیگری است.

او افزود: مولف در کتاب به برخی از قوانین خاص مانند قانون قضاوت بر رفتار قضات سال 90 پرداخته است. این نشان پویایی، روز آمدی و زنده بودن کتاب است. از دیگر کارهای خوب مولف حذف موارد زائد است مانند بحث کتاب الجزاء عباراتی وجود دارد که حذف شده استو از امتیازات دیگر کتاب ذکر دلایل احکام است. مثلا در روایاتی که مورد استدلال قرار گرفته است خیلی خوب آورده‌اند و کار را برای دانشجو و استاد ساده‌ کرده است.

سلطانی با اشاره به مخالفت شهید ثانی با شهید اول در کتاب گفت: نویسنده به شایستگی و بایستگی روایت مربوطه را نقل کرده و حتی دو روایت دیگر نیز آورده است که دیه ذمی با دیه مسلمان مساوی است که استقلال رای شهید ثانی را نشان می‌دهد. همچنین در جایی دیگر بحث نظریه‌پردازی شهید ثانی را مطرح می‌کند و می‌گوید هر وقت دو شریک به صورت مساوی سرمایه‌گذاری کنند نباید در سود تفاوت داشته باشند که بحث مهمی در اقتصاد اسلامی است.

این استاد دانشگاه نکات پیشنهادی خود را درباره اصلاح اثر ارائه کرد و افزود: در نهایت این سوال مطرح است که اگر واقعاً شهیدین (ره) الان زیست می‌کردند باز هم همین شرح المعه و شرح الروضه را می‌نوشتند یا این‌که با توجه به شرایط امروز متفاوت می‌نوشتند؟

پاسخ به انتقادات
مهدی منتظر قائم در پایان درباره برخی نکات مطرح شده در این نشست توضیح داد: این کتاب حاصل تلاش دانشجویانم است که هر ترم اشکالاتی را بر جزوه درسی من گرفته و من هم به هرکسی که اشکالات دقیق‌تر و بهتری می‌گرفته نمره بهتری می‌دادم. هر ترم جزوه را با توجه به اشکالات دانشجویانم بازنویسی می‌کردم تا به این‌جا رسید الان دستم بیشتر به دامان استادان است که اشکالات را بفرمایند که برای چاپ‌های بعدی آنها را برطرف کنم.

او گفت: درباره پرسشی که دکتر سلطانی بیان کردند، معتقدم که فتوای فقها نباید برخلاف مسائل مستحدثه باشد و باید عقلانی باشند. اما از این هم نباید بگذریم که این کتاب بیانگر یک فقه سنتی است و سعی کرده‌ام با احتیاط نظرات دیگران را هم ذکر کنم که خیلی مسئله ساز نباشد. به هر حال امروزه گویا مباحث عقلی در فقه سنتی ما هنوز جایگاه خودش را نتوانسته پیدا کند.