به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نظر به سیاست جامعةالمصطفی العالمیه در اهتمام به برگزاری همایش‌های متعدد در هر سال، مجتمع حکمت و مطالعات ادیان (مدرسه فلسفه و عرفان)، زیر نظر مجتمع جامع امام خمینی(ره)، همایش «نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی» را برگزار کرد و با اقبال درخور و شایسته فضلا و فرهیختگان حوزه اندیشه، تدین و تعهد، مقالات بسیاری به این همایش ارسال شد. مقالات منتخب و ارائه‌شده در کمیته‌های سه‌گانه فلسفه وعرفان اسلامی، کلام اسلامی و فلسفه‌های مضاف در قالب کتابی با عنوان «حکمت انقلاب اسلامی» گردآوری و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

با حجت‌الاسلام و المسلمین محمدمهدی گرجیان؛ عضو هیأت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع)، عضو هیآت علمی جامعة‌المصطفی(ص)، مدیر گروه دانشکده حکمت و ادیان و مؤلف کتاب «حکمت انقلاب اسلامی» به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.
 
کتاب «حکمت انقلاب اسلامی» با چه انگیزه‌ای تدوین شد؟
تقریبا حدود سه سال قبل تصمیم گرفتیم که همایشی را با عنوان «نقش حکمت اسلامی در انقلاب اسلامی» در سطح کشوری برگزار کنیم که گرچه عملا حالت بین‌المللی پیدا کرد، چراکه مقالات بسیاری از خارج کشور نیز به‌دست ما رسید. در راستای برگزاری همایش، کمیته‌های متعددی را تشکیل دادیم و مشورت‌هایی را با اساتید حوزه، ازجمله مرحوم آیت‌الله العظمی مصباح یزدی و آیت‌الله العظمی جوادی آملی داشتیم و در این برنامه رهنمودهایی را از این بزرگواران دریافت کردیم. سپس منتخب مقالات متعدد که از سوی اساتید دانشگاه و حوزه‌های علمیه سراسر کشور و دنیا به این همایش ارسال شده بود را در قالب یک مجموعه گردآورده کرده و به چاپ رساندیم.
 
مراکز علمی مختلفی ازجمله مجمع عالی حکمت، دانشگاه باقرالعلوم و جامعة‌المصطفی العالمیه که خودش مبدع طرح بود و بسیاری از مراکز مثل مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و برخی دانشگاه‌های کشور در این اقدام فرهنگی به ما کمک کردند و بعدها شنیدم که برخی مراکز و نهادها این کار را در کشور دنبال می‌کنند که موجب خوشبختی است.
 
شما از اصطلاح «حکمت انقلاب اسلامی» چه تعریفی دارید؟
همه می‌دانیم که امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر انقلاب اسلامی، شخصی که انقلاب اسلامی را پایه‌گذاری کرد و بعد از 1400 سال از دوره معصومین(ع) حکومت دینی را به شکل گسترده در کشور برپا کرد، فیلسوف، عارف، متکلم، مفسر و فقیه بوده و در یک کلمه فقاهت ایشان به معنای عام بوده و در اصول دین نیز فقیه بوده‌اند و این دانش‌هایی که در علوم مختلف داشتند را در مجموعه‌ای به شکل عملی در جامعه پیاده کردند. این شخصیت سترگ صرفا نیامد که در آموزه‌های حکمی و نظری بماند، بلکه آن‌ها را به سطح اجتماع کشاند. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در فرمایشات خود تأکید می‌کنند که برای حکمت، امتداد اجتماعی و سیاسی در نظر بگیرید و صرفا در عرصه نظری باقی نماند و این نکته برای ما بسیار رهگشا و ارزشمند بوده است.
 
ویژگی کتاب «حکمت انقلاب اسلامی» چیست؟
مخاطبان با مطالعه این اثر با الگوهای متعدد برای شکل‌دهی به حاکمیت سیاسی و اجتماعی و مزیت‌های بنیادین الگوی حکومت اسلامی برتر در برابر الگوهای غربی آشنا می‌شوند، همچنین این اثر سعی در ایجاد هماهنگی بین دانش‌های مختلف علمی و حکمی و ترسیم پشتوانه‌های عقلانی حاکمیت اسلامی، تبیین الزامات کاربردی حکمت اسلامی در ابعاد زندگی اجتماعی، برجسته‌سازی امتداد سیاسی ـ اجتماعی حکمت اسلامی، تبیین ابعاد حکمی اجتماعی شخصیت امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر ایجادی انقلاب و فیلسوف و عارف در عرصه‌های گوناگون، سوق دادن پایان‌نامه‌ها و مقالات استادان و دانشجویان به موضوعات کاربردی نظریه حکمت اسلامی دارد.
 


با توجه به این‌که بیش از چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، نظر شما درخصوص اهمیت پرداختن به موضوع حکمت انقلاب اسلامی چیست؟
نکته‌ای که باید مورد عنایت قرار گیرد این است که هیچ حرکتی در جامعه بدون توجه به زیرساخت‌های اعتقادی و فلسفی انجام نمی‌شود، حتی اگر جامعه‌ای مارکسیستی و کمونیستی باشد. اسلام عزیز هم بدین شکل است. ممکن نیست که تفکری در جایی بدون توجه به زیرساخت‌ها شکل بگیرد. طبیعی است که انقلاب اسلامی دارای زیرساخت‌های فقاهتی به معنای عام شامل کلام، فلسفه و عرفان است.
  
امام خمینی(ره) آنچه را که دیگر فقها بیان کرده، اما نتوانسته بودند اجرا کنند، در عینیت اجرا کرد و زیرساخت‌های اعتقادی را مبنای حاکمیت قرار داد. البته این جهان محدود عالم ماده، اقتضای آن کمال مطلق را ندارد و در زمان معصومین(ع) و حتی علی‌بن ابیطالب(ع) و پیامبر گرامی اسلام(ص)، آن‌گونه که باید و بایسته است، موفقیت در بنای حاکمیت دینی حاصل نشد، اما حرکت خوبی پایه‌گذاری شد و معیاری را برای نظامات عالم ایجاد کردند که بسیاری از آن‌ها می‌تواند به‌عنوان ره‌توشه و چراغ راه برای ما باشد. آن‌چه باید بدانیم این است که نباید فلسفه را برای خواندن فلسفه بخوانیم، همینطور کلام، عرفان و بسیاری علوم دیگر را بلکه ضمن ترکیب علوم با یکدیگر باید بتوانیم از برونداد ارزشمند آن‌ها بهره ببریم.
 
در زمانه‌ای هستیم که کتاب‌ها، مقالات، خاطرات و فیلم‌های زیادی در مورد انقلاب اسلامی ایران در فضای مجازی پخش شده که به‌راحتی در اختیار همگان قرار دارد. آیا این کتاب مثلا برای استاد درس ریشه‌های انقلاب که باید برای دانشجوی این زمانه تدریس کند، کافی به‌نظر می‌رسد؟
کتاب «حکت‌های انقلاب» به‌عنوان کتاب درسی نوشته نشده است. این اثر دربردارنده بیش از 100 مقاله منتخب است، البته قابلیت این را دارد که در قالب کتاب درسی بازنویسی شود و اگر قرار باشد به شکل کتاب درسی درآید، باید بازنگری شود و به‌عنوان درسنامه ارائه شود، زیرا مقالات ارزشمندی از اندیشمندان در این اثر ثبت شده است.

چه موضوعاتی از انقلاب اسلامی را مغفول‌مانده می‌بینید که نیاز است محققان به آن‌ها بپردازند؟
بعد از گذشت سال‌ها، ما به امام خمینی(ره)، بنیانگذار انقلاب اسلامی به‌عنوان اندیشمند و فیلسوف حکیم که رهبری داعیانه داشته‌اند، نگاه نکرده‌ایم. به ایشان به‌عنوان یک سیاستمدار که حکومتی پوشالی را کنار زده و حکومت دینی را برپا کرده، می‌نگریم. به‌نظر می‌آید ما به جنبه‌های زیرساختی پیروزی انقلاب اسلامی توجه نکرده‌ایم. به‌ویژه پیوند دادن مباحث زیرساختی به اجتماع را کمتر مورد عنایت قرار داده‌ایم و باید در این زمینه تحقیقات بیشتر صورت گیرد.
 
توصیه شما به نسل جدید که تصویر ذهنی کمرنگی از انقلاب و خاطرات مرتبط با آن دوران دارند، چیست؟
اگر به نتایج تحقیقات صورت گرفته در بسیاری از کشورها توجه کنید، خواهید دید که چگونه دقیق و کاربردی در زمینه اندیشه و افکار اندیشمندانی که به هیچ عنوان در حد رهبر کبیر انقلاب اسلامی نبودند به تحقیق و پژوهش پرداخته‌اند، اما متأسفانه ما فقط در حد یک شخصیت برجسته به ایشان نگاه می‌کنیم، درحالی‌که ایشان آثار متعددی مثل «حکومت اسلامی»، «کشف الااسرار»، «ولایت فقیه» و ... تألیف کرده‌اند که امثال این آثار باید به شکل نرم و با زبان امروزی در قالب کتاب‌های درسی درآید و در مدارس و دانشگاه‌ها تدریس شود.