پنجشنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۰ - ۱۳:۲۴
رضوی: دانش‌واژه‌ها به گروه خاصی از گویش‌وران زبان تعلق ندارند

دومین نشست تخصصی اصطلاح شناسی و واژه‌گزینی نشر دانشگاهی با سخنرانی محمدرضا رضوی، عضو هیأت علمی پژوهشکده واژه گزینی برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در دومین نشست تخصصی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی که چهارشنبه 17 آذر 1400 برگزار شد، محمدرضا رضوی عضو هیات علمی پژوهشکده واژه‌گزینی با موضوع «واژه و اصطلاح» سخنرانی کرد. در این جلسه گروهی از استادان زبان‌شناسی، ویراستاران، مترجمان و دانشجویان حضور داشتند. 

رضوی در این نشست، با اشاره به کاربرد برخی واژه‌ها در علوم مختلف، گفت: اصطلاحات (terms) یا به تعبیری شفاف‌تر دانش‌واژهها، واژه‌هایی هستند که برای گفت‌وگو و ارتباط درباره موضوعات علمی و فنی گوناگون، از فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی گرفته تا هنر، نقد ادبی و روانشناسی، نزد گویندگان به‌کار می‌روند. اصطلاحات/ دانش‌واژهها به گروه خاصی از گویش‌وران زبان، مثلاً تنها پزشکان یا اساتید دانشگاه یا صاحبان حرفه‌ها تعلق ندارند. بخش بزرگی از واژه‌های زبان را اصطلاحات علمی و تخصصی تشکیل می‌دهند و هر گویش‌وری به نحوی با آن‌ها سروکار دارد.

وی ادامه داد: هر دانش‌آموز و دانشجویی در روند آموزش ناگزیر با اصطلاحاتی از علوم و فنون آشنا می‌شود.؛واژه‌هایی مانند حاصل ضرب، تابع، انتگرال و مشتق در ریاضی، یا ژن، یاخته، کروموزوم در زیست‌شناسی و بسیاری اصطلاح دیگر در سایر حوزه‌ها.

این پژوهشگر با طرح چند سوال، افزود: پرسش این است که اصطلاحات که بخش بزرگی از واژه‌های هر زبان را تشکیل می‌دهند، چه هستند؟ یعنی آیا تفاوت معناداری با واژه‌ها دارند؟ اصطلاحات و واژه‌های حوزه دانش و گونه علمی زبان، چه خصوصیاتی دارند؟ آیا اصطلاحات را می‌توان از واژه‌های عمومی و آن دسته از واژه‌هایی که در گفت‌وگوهای روزمره زبان به کار می‌بریم متمایز درنظر گرفت؟

وی گفت: اصطلاح‌شناسی (terminology) رشته‌ای علمی و دانشگاهی است که موضوع مطالعه آن، اصطلاحات و دانش‌واژهها و مفاهیم آن‌هاست. این علم در خدمت اهداف کاربردی نظیر تدوین واژهنامه‌ها و فرهنگ‌های تخصصی، آموزش علوم و فنون و نگارش کتاب‌های درسی، ترجمه و معادل‌یابی، واژه‌گزینی و خلق واژه‌های بومی تازه دربرابر واژه‌های قرضی و بسیاری مقاصد دیگر است. 

رضوی خاطرنشان کرد: در یک طبقه‌بندی می‌توان سیزده ویژگی برای رفتار اصطلاحات در زبان برشمرد. ویژگی‌هایی مانند: وجود ساختار مفهومی، بافت تخصصی، کاربران متخصص، تعریف دقیق و تک‌معنا بودن از آن جمله هستند. اصطلاحات/ دانش‌واژهها گرایش‌های متفاوتی را در قیاس با واژه‌ها در این طبقه‌بندی نشان می‌دهند. برای مثال واژه‌ها در بافت عمومی به‌کار می‌روند، کاربر غیرمتخصص و غیرحرف‌های می‌تواند آن‌ها را به‌کار برد، تعریف دقیقی ندارند و گرایش زیادی به چندمعنایی دارند.

عضو هیات علمی پژوهشکده واژه‌گزینی افزود: به‌نظر می‌رسد یک اصطلاح حاوی مشخصه‌ای تخصصی باشد که برآیندی از مجموع این تفاوت‌ها و خصوصیات است؛ مشخصه‌ای که واژه‌های گونه عمومی زبان فاقد آن هستند و درنتیجه غیرتخصصی‌اند.

وی گفت:‌ یادآوری می‌شود وب‌نشست‌های تخصصی اصطلاح‌شناسی و واژه‌گزینی در هشت هفته (هر چهارشنبه ساعت 18) برگزار می‌شود. علاقمندان برای اطلاعات بیشتر دربارۀ این نشست‌ها می‌توانند به سایت مرکز نشر دانشگاهی (www.iup.ac.ir)مراجعه کنند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها