به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از جمله سنت‌هایی که بین اهل سیر و سلوک، متداول است، سنت دستورالعمل سلوکی برای مریدانی است که پای در راه طلب نهاده و عزم صعود به قله قرب حق را دارند. این دستورالعمل‌ها معمولا متناسب با وضعیت روحی و معنوی مریدان ونوسفران است. شناختن سبك سلوک معنوی مورد توصیه پیغمبر(ص) و ائمه(ع)، که الگوهای عملی در سیر و سلوک الی الله هستند، بسیار مهم و مورد احتیاج مبرم است. نگارنده کوشیده است نمونه‌هایی از دستور‌العمل‌های سلوکی را از کتاب و سنت استخراج، و آنها را در دو بخش: دستورالعمل‌های عام سنت محورانه و دستورالعمل‌های خاص سنت محورانه، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. این پژوهش بر بنیاد نظری، عدم انحصار آموزه‌های اسلامی در فقه و کلام و اخلاق و وجود معارف عرفانی اصیل اهل بیتی، استوار است.

این کتاب در چهار فصل و یک خاتمه سامان یافته است. در فصل اول از كليات بحث شده و در آن، مباحثی چون مفهوم‌شناسی و ماهیت دستورالعمل و سنت سلوکی، اهميت دستورالعمل سلوکی معصومان، مختصات دستورالعمل‌های سلوکی آنان، نمونه‌هایی از سنت سلوکی آنان و غایت دستورالعمل سلوکی، مطرح شده است.

در فصل دوم، دستورالعمل‌های عام سنت محورانه را در قالب یک دستورالعمل مرکب آمده است و در ذیل هر دستور، به توضیح و تحلیل آنها پرداخته‌است. در فصل سوم، به بیان دستورالعمل‌های خاص سنت محورانه که مخاطب خاص دارند، پرداخته‌است. در فصل چهارم به بیان پاره‌ای از آثار و نتایج دستورالعمل‌های سلوکی معصومین مبادرت کرده و در پایان مولف با یک خاتمه، نقطه پایان بر این کتاب نهاده است.

در «مقدمه» این کتاب آمده است: «سلوک معنوی و عبادی، از کهن‌ترین و مهم‌ترین تجلیات نیازهای روحی بشر است که در طول تاریخ جلوه‌های بسیار داشته است. بسیاری از مردمان اعمالی خودساخته انجام می‌دادند و افراط و تفریط‌ها می‌کردند. بسیاری هم به پرستش مظاهر طبیعت و بت‌ها می‌پرداختند و عده‌ای نیز عبادت را در خلوت و عزلت منحصر می‌دانستند. انبیا به خصوص خاتم آنان تا علاوه بر تصحیح نگرش و بینش مردمان، به تصحیح سلوک عبادی آنان می‌پرداختند و به فرمان الهی نهادهای عبادی مقرب و موجب کمال، تشریع می‌کردند و پیرایه‌های پرستش را از ساختار سلوکی می‌ستردند و عبادت‌هایی را با جوهرهای مشترک ولو در بعض آیین‌ها متفاوت، تشریح می‌کردند.

اسلام برای چگونه زندگی کردن و به چه سبکی سلوک کردن، در همه عرصه‌های زندگی به خصوص در نحوه تقرب به حضرت حق که کمال انسان در گرو آن است و قرب به او غایت آمال عارفان است، برترین و بهترین الگوها را ارائه فرموده است. بشریت باید سبک زندگی رسول اعظم و جانشینان به حق او را به عنوان عالی‌ترین سبک زندگی و الگوی عینی الهی، همواره نصب العین و مبنای سیر و سلوک خود قرار دهد.

در عرفان اهل بیتی و سیر و سلوک بر اساس رهنمودهای پیامبران و ائمه، آنچه مهم است، شناختن سبک رفتار پیغمبر و ائمه‌ای است که الگوهای عملی در سیر و سلوک إلى الله هستند. انسان بدون اسوه و الگوی خوب، راه به جایی نمی‌برد و اگر از اسوه ای حسنه، الگو نگیرد، ناگزير الگوهای کاذب و منفی را مقتدای خویش قرار می‌دهد. اسوه حسنه، انسان کامل است که در همه ابعاد، قابل تبعیت است. کسی که فاقد اسوه حسنه طی طریق کمال باشد، اسیر شیاطین گشته، خلأ وجودی اسوه حسنه را با اسوه‌های سینه پر می‌سازد.

از جمله سنت‌هایی که بین اهل معرفت و سلوک متداول است، سنت دستورالعمل سلوکی است. این دستورالعمل‌ها معمولا با وضعیت روحی و معنوی طالبان سیر و سلوک إلى الله متناسب بوده است. گاه اسناد سلوکی به صورت شفاهی، اذکار و اوراد خاصی را به طالب سلوک، تلقین می‌کرده و طالب باید در بازه زمانی چهل روز که به آن اربعین یا چله گفته می‌شود، مطابق دستور اسناد و راهنمای سلوکی، به آن عمل کند و حالات و مکاشفات خود را برای استاد گزارش کند تا از صحت سلوک خود مطمئن شود و گاه دستورالعمل در قالب مکتوبی بلند یا کوتاه، ارائه می‌شده است.»

در بخش «جمع‌بندی و نتیجه» کتاب می‌خوانیم: «گرچه بحث ما درباره آثار و نتایج دستورالعمل‌هاست، اما مجازات‌های الهی در حقیقت عکس‌العمل‌ها و آثار و نتایج عدم عمل به دستورالعمل‌های الزامی است. گاهی این عواقب سوء به صورت وضع نابسامان زندگی مادی و گاهی در شکل محرومیت از نشاط در عبادت و راز و نیاز با معبود، خودنمایی می‌کند. با آنکه دنیا دار مجازات نیست، اما برخی گناهان، موجب تسریع در نزول عذاب می‌شوند و گنهکار در این دنیا نیز نتیجه اعمال ناشایست خود را می‌بیند. گناه در قالب عناوینی همچون تغییر نعمت، اجابت نکردن دعا، احباط عمل، نقمت، آسیب‌های روانی- شخصیتی، کاهش عزت نفس و کاهش شادکامی، بلا را محقق می‌سازد.

کسی که دامان خویش را به گناه می‌آلاید باید در دنیا نیز منتظر آثار گناه خویش باشد. برخی آثار وضعی گناهان به قدری مهم و حادثه ساز است که اقوام گنهکار پیشین را در کام عذاب و بلا فرو برده است. انسان شک در معاد ندارد بلکه او می خواهد آزاد باشد و بدون ترس از دادگاه قيامت در تمام عمر گناه کند از سوی دیگر، انسان در دوران نوین، به تدریج، از آموزه‌های اخلاق دینی فاصله گرفته است، اطلاع و آگاهی از آثار وضعی گناهان می‌تواند تأثیر فراوانی در جلوگیری از ارتکاب گناه داشته باشد. فهم ارتباط گناهان با کیفر آنها، برای اوحدی از آحاد رعیت با تأمل و تفکر به دست می‌آید. احادیث بسیار دیگر که در وجه ادراک علیت بین ذنوب و عقوبات آنها عاجزیم و معصوم آنچه را که می‌فرماید، محض حقیقت است.»

کتاب «سلوک در پرتو دستورالعمل‌های معصومین(ع)» را سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در 355 صفحه و با قیمت 55 هزار تومان راهی بازار کتاب کرده است.