به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ملیحه بصیر، نویسنده و پژوهشگر معاصر در حوزه تاریخ اندیشه است و تاکنون مقالات متعددی در عرصه تاریخ، علوم اجتماعی و اقتصاد سیاسی به رشته تحریر در آورده. از او پیش از این کتاب «تاریخ ترقی خواهی ایرانیان، گذار ایرانیان به عصر جدید» در دو جلد در سال ۱۳۹۴ منتشر شد و حالا هم کتاب «تاریخ اندیشه های اقتصاد سیاسی غرب (با نگاهی به بنیادهای فلسفی آن در قرن نوزدهم و بیستم)» را منتشر کرده است.

کتاب «تاریخ اندیشه‌های اقتصاد سیاسی غرب (با نگاهی به بنیادهای فلسفی آن در قرن نوزدهم و بیستم)» در واقع حاصل سال‌ها تلاش هدفمند و مداوم ایشان در زمینه تاریخ اندیشه‌های فلسفی و اقتصاد سیاسی غرب است که به تشریح و تبیین تفکرات فلسفی و نظام فکری اندیشمندان و صاحب‌نظران برجسته غرب پرداخته است. نظریه‌پردازان و اندیشه‌ورزانی که هر کدام بر اساس بینش و جهان‌بینی خود، با رویکردها و دیدگاه‌های متفاوتی به ارزیابی پدیده‌ها  پرداخته‌اند.

نویسنده در این کتاب با تأکید بر خصلت جانبدارانه جهان‌بینی‌ها در جوامع طبقاتی و پیوند اجتناب‌ناپذیر میان علم، اقتصاد و سیاست، براین باور است که اصل حرکت و تبدل و تحول، بنیان هرگونه شناخت حقیقت علمی است.

در بخشی از مقدمه نویسنده بر این کتاب می‌خوانیم: «همه فجایع اسفناک کنونی، ریشه در آزمندی افسار گسیخته سیستم ناعادلانه سرمایه‌­داری در مصرف‌­گرایی و سودپرستی دارد و بازتابِ طبیعی جهانی است که نیروهای نامرئی، سرنوشت و اختیار و اراده بشر را تحت سیطره خود قرار داده است. به‌رغم تمامی یاوه‌­گویی‌­ها در باره ضرورت دموکراسی و آزادی­‌های فردی به عیان مشاهده می‌­نماییم که این واژه‌­های مقدس و انسانی نیز از سوگیری­‌های سیاسی در امان نمانده است.

بواسطه قدرت شبکه­‌های اقتصادی متمرکز که همچون تارهای عنکبوت برتمام جوانب زندگی بشر تنیده شده­‌اند، دموکراسی و آزادی واقعی تنها برای بخش معدودی از جهان تحقق می‌­یابد. طوری که به­ شکل تأثربرانگیزی درمی‌­یابیم که انسان مدرن به ­مراتب کمتر از گذشته بر سرنوشت و آینده خود سیطره دارد و بطور مداوم ابزارهای متنفذی برای جهت­‌دهی آراء و افکار عمومی تدارک دیده می‌­شود. بیکاری و عدم اشتغال دائمی و رنج و رخوت و نارضایتی‌­های حاصل از آن، فشارهای طاقت‌­فرسایی را بر جان و روان انسان­‌ها برجای گذارده است. گویی همه ناگزیرند تا از استانداردها و شاخص­‌های زندگی انسانی فاصله بگیرند.»

مولف کتاب در بخش دیگری از مقدمه می‌نویسد: «اصل حرکت و تناقض و دگرگونی که روح هر گونه شناخت حقیقی علمی است، هم در جهان طبیعت و هم در جوامع انسانی حکمفرماست. آرا و ایده‌­ها و مکاتب نیز از این قاعده مستثنا نیستند. جهان سرشار از ایده دگرگونی و طرح‌­ها و تراوش‌­های ذهنی نوینی است که از تضارب آراء و برخورد اندیشه­‌ها بوجود آمده است. اندیشه­‌های نوین خط بطلانی بر جماد فکری و بینش‌­های سلطه­‌جویانه قدرتمندان جهانی می‌­کشاند که فلسفه، سیاست و ارزش‌­های نظام خود را ابدی و ازلی می‌­پندارند، حال آنکه بواسطه این تفکر در زوال سراشیبی و در چنگ بی ­اعتمادی و بدبینی گرفتار آمده‌­اند. آنها از این نکته غافل­اند که هر دورانی آبستن حوادث و رخدادهای دوره­‌های بعدی است. هر فرماسیون اقتصادی- اجتماعی محصول مرحله معینی از تاریخ بوده و پاسخگوی نیازمندی‌­های نظری و عملی ویژه آن است. تناقض‌­ها و تضادهای پدید آمده در آن نه­تنها در پهنه اقتصادی و اجتماعی بلکه در عرصه فرهنگ­ و جهان ­بینی نیز انعکاس می­‌یابد و در تأثیر متقابل به هم به آهنگ پیشرفت آنها یاری می‌­رساند. در این راستا فلسفه راستین پشتیبان انسان خواهد بود تا به او بیاموزد که در فرآیند پیوسته حرکت و تکامل و دگرگونی خود را سهیم بداند و در تلاش و امید به آینده بهتر منتظر گزینه و بدیل دیگری باشد.
در این میان علم بدون فلسفه راه سعادت و آرامش را برای بشریت هموار نخواهد کرد. بقول ویل دورانت فلسفه بدون علم ناتوان، ساقط و مغشوش است و از جریان رشد انسانی به دور است. اما علم بدون فلسفه نه­تنها ناتوان است بلکه مخرب و بنیان­کن نیز هست.

به بیانی دیگر علم بدون فلسفه فاقد ارزش و اعتبار است و نمی­‌تواند انسان را از آشفتگی­‌های درونی و خٌلق و خوهای وحشیانه و منش­‌های ناپایدار و غیرانسانی مصون نگه دارد. در مجموع می‌­توان گفت علم آگاهی و آموختن است و فلسفه کمال و خرد و فرزانگی است. بدون تردید تاریخ فلسفه تطور و تکامل را در حیات و اندیشه­‌ها نمایان می‌­سازد و لذت تفهیم و فراگیری نظم‌­های آن تغییرات و تحولات را سهل و میسر می‌­گرداند. فراتر از آن وظیفه فلسفه و فلاسفه را به توصیف و تفسیر جهان و توضیح مفاهیم و نظریه‌­ها محدود نمی‌­سازد. بلکه به تبیین و چگونگی تغییر دادن آن نیز می‌­پردازد.

هرچند مفاهیم و استدلالات در طول زمان و مکان تغییر م‌ی­یابد اما درک تطورات آنها جدا از دیگر فرایندهای تاریخی امکان­پذیر نیست. فرایندهایی که محرک اصلی تغییر را آشکار می‌سازند. پیش از این در جلد اول کتاب تاریخ ترقی­‌خواهی ایرانیان، به برجسته­‌ترین و تأثیرگذارترین شخصیت­‌های فلسفه از عهد باستان تا اواخر قرن هجده پرداخته شد. فیلسوفانی که با تأکید برعقل، منطق، دانش و بشردوستی تلاش کردند تا راه بهتر زیستن را به مردم بیاموزند و با بکارگیری توانمندی­‌های بشر، عشق به دانستن مجهولات جهان هستی و ارتباط پدیده­‌ها را در او افزایش دهند.

اینک در این مجموعه، پس از نظری اجمالی و مؤجز به فلسفه پیش از قرن نوزده، اندیشمندان و فیلسوفان برجسته قرن نوزدهم و بیستم را مورد تفحص و بررسی قرار می­‌دهیم. تشریح و تبیین نظام فکری و فلسفی هر یک از آنان با درنظر گرفتن موضوعات اساسی علم تاریخ فلسفه، نکته­‌ها و حقایق بسیاری را بر ما روشن م‌ی­سازد. اینکه آنها در کدامین چارچوب فکری به مسائل می‌نگریسته­‌اند، چه آرمان‌­ها و فرض­‌هایی را دنبال می­‌کرده‌­اند و نظام اندیشه‌­ای و یا تفکراتشان چگونه و تحت چه شرایطی (مادی و ذهنی) پدید آمده است؟ از چه تفکراتی الهام گرفته­‌اند؟ مدت دوام و میزان تأثیرگذاری­شان بر فلاسفه و اندیشه­‌های بعدی و نیز بر زندگی فردی و اجتماعی چگونه بوده است؟

هدف از نگارش این کتاب، بازنمود اندیشه­‌های متفکرانی است که به یک ایدئولوژی و یا یک مکتب فکری یکسانی تعلق ندارند و هر یک به تناسب نوع بینش و فلسفه خود، با رویکردها و جهان­ بینی‌­های متفاوتی به ارزیابی پدیده­‌ها پرداخته­‌اند - با اینحال هرکدام از آنها بر افکار دیگری پرتو افکنده و با تنظیم و تعمیم آگاهی‌­های خود و پیشینیان، اندیشه­‌ها را باروتر ساخته­‌­اند –  من نیز به سهم ناچیز خود کوشیده‌­ام تا هر واقعه و وضعیت تاریخی را در فروغ و تابش تمدن و ویژگی­‌های عصر خود و جامعه­‌ای که تجلّی­‌گاه آن است دریابم و با تبیین تفکرات فلسفی و خاستگاه‌های اجتماعی و طبقاتی اندیشمندان از ریشه و مبدأ اختلافات میان عقاید متضاد پرده بردارم. به این امید که در شناسایی عوامل مؤثر در روند سیر تحولات اندیشه در تاریخ بشری و سعادت انسانها مثبت و مؤثر واقع گردد.»

کتاب «تاریخ اندیشه‌های اقتصاد سیاسی غرب (با نگاهی به بنیادهای فلسفی آن در قرن نوزدهم و بیستم)» نوشته ملیحه بصیر در 530 صفحه به بهای 90 هزار تومان از سوی نشر رود منتشر شده است.