به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در قم، آیت‌الله محمدجواد فاضل‌لنکرانی به مناسبت هفته پژوهش در درس خارج فقه، با مقایسه وضعیت پژوهش حوزه‌های علمیه در قبل و بعد از انقلاب، بیان کرد: وضع پژوهشی امروز حوزه‌های علمیه با قبل از انقلاب و گذشته قابل مقایسه نیست و امروزه پژوهش‌های فراوان با تنوع موضوعات در مسائل مورد نياز نظام اسلامی و جامعه به وسيله طلاب و پژوهشگران حوزه انجام شده است. به‌عنوان مثال اگر قبل از انقلاب در مسائل اقتصادی دو يا سه پژوهش وجود داشت، امروزه ده‌ها پژوهش وجود دارد و کتاب‌های مفصل در همین حوزه مبارک قم نگاشته شده است.
 
وی ادامه داد: به برکت نظام اسلامی، فقه سیاسی نيز مشاهده می‌شود كه چه تحقيقات فاخری در حوزه علميه و مراكز فقهی انجام شده است! این مسئله‌ كه اسلام دارای حکومت است، امیرالمؤمنین خطبه شقشقیه را در اواخر عمر شريفشان بيان فرمودند، اگر واقعا اسلام دارای حکومت نبود، چه فرقی بود که بعد از پیامبر اكرم چه کسی بر مسند نشيند؟ ‌هر كسی باشد فرقی ندارد؛ باید بگوییم مردم را بايد به مسائل معنوی و عبادی دعوت كرد و کاری نداشته باشید چه کسی حاکم است؛ آيا این می‌شود دین؟!
 
این استاد حوزه علمیه تصریح کرد: به‌نظر من، هیچ امام معصومی نيست، جز اين‌كه درباره حکومت در دین حرف و مطلب دارد و از تمامی امامان در اين‌باره روایت داريم. وقتی دین دارای حکومت است، حکومت هم مبتنی بر سیاست است، فقه سیاسی و فقه حكومتی به میدان می‌آید.
 
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفت: بحمدالله قدم‌های خوبی تاكنون برداشته شده، ولی تا نتیجه فاصله داریم و حوزه امروز بايد به اين سمت حركت كند كه ابعاد فقه سیاسی را کاملا مشخص كرده و به جامعه بشری و مسلمین ارائه دهد.
 
وی یادآور شد: نكته ديگری كه در حوزه پژوهش بايستی مدنظر قرار گيرد اين است كه فضای علمی بايد مقداری باز باشد، یعنی اجازه دهند كه اهل فکر و نظر حرفشان را با استدلال و با پشتوانه علمی محکم بیان کنند، بعد در همين فضای علمی مورد نقد قرار گيرد. هیچ اشکالی ندارد اگر کسی ادعا می‌کند اسلام حکومت ندارد، اجازه داشته باشد و ميدان پيدا كند كه حرفش را بزند. نبايد بلافاصله او را با تهمت و نسبت‌های ناروا از میدان خارج كرد؛ بلكه بايد استقبال كرد و اشكالات نظرش را به‌صورت علمی و در فضای مناظره و گفت‌وگو ذكر كرد.
 
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار، تأکید کرد: در مباحث علمی نمی‌توان جلوی فکر و علم را گرفت، امروزه اگر نگذاریم حرفی زده شود، صاحب آن حرفش را می‌نویسد و در فضای مجازی مطرح می‌شود و اگر در اين فضا هم مجال پيدا نكند، بالاخره نوشته او ده سال دیگر، كمتر يا بيشتر در دست عده‌ای قرار می‌گیرد. چه اشکال دارد به‌جای اینکه چند سال بعد مطرح شود، همين امروز نظرش را در یک کرسی آزاد و به‌دور از هیاهو و هواپرستی مطرح کند؟
 
آیت‌الله فاضل‌لنکرانی افزود: البته از اين مسئله نبايد غافل بود كه بعضی به دنبال شهرت بوده و درصدد هستند هر روز حکمی از احکام اسلام و ضرورتی از ضرورت‌ها را انکار کنند. به‌عنوان مثال یک روز بگویند روایات شيعه اسرائیلیات است، یک روز بگویند قرآن به روایت حفص از عاصم است كه شخصی فاسق است! مغالطاتی را در فضای مجازی بيان می‌كنند که فقط اهلش می‌فهمند! در مورد اين افراد مسئله طور ديگري است، نبايد به آن‌ها ميدان داد و بلكه باید با آنان برخورد کرد. بنابراين، از نكات مهم در عرصه پژوهش، لزوم ایجاد فضای آزاداندیشی و اجازه طرح مباحث نو در حوزه‌های علمیه و در کنار آن، آمادگی لازم جهت پاسخگویی به شبهات احتمالی ناشی از آزاداندیشی است.
 
وی در بخش دیگری از سخنانش به شاخصه‌های پژوهش اشاره کرد و گفت:  پژوهش‌هايی كه صورت می‌گيرد بايد از چند شاخصه برخوردار باشد. يكی اين‌كه به‌صورت کارهای تکراری و موازی نباشد؛ اين‌كه مطلبی در کتاب‌های مختلف آمده را یک‌جا جمع کنیم، پژوهش نيست! بین پژوهش و جمع‌آوری خیلی فرق است. پژوهش همان‌طور که رهبر معظم انقلاب هم مکرر فرمودند و از مطالبات ايشان از حوزه‌های علمیه است، اين‌كه حوزه و پژوهشگران آن به دنبال تولید علم باشند؛ یعنی آیات، روایات و مبانی فقهی با دقت عمیق‌تر بررسی شود و از دل آن حرف جدیدی بیرون بیاید كه بنيان و پشتوانه علمی داشته باشد.
 
این استاد حوزه علمیه در پایان اظهار کرد: امروز بهترین زمان برای پژوهش است، شرایط آماده است، موضوعات فراوان است، در مباحث اعتقادی، مباحث اخلاقی و فقهی موضوعات فراوان داریم كه بايد نسبت به آن‌ها كار علمی صورت گيرد؛ امروز اگر طلبه‌ای فقط به خواندن كتاب و به دنبال آن دادن امتحان و گرفتن نمره اکتفا کند، اشتباه کرده است و اين، برای او خسارت بزرگی محسوب می‌شود. وقتی عمر آدم تمام می‌شود از خود سؤال كند كه در مسیر حرکت علم چقدر سهم دارد؟ و بعد پاسخ دهد: هیچ! انسان باید در سرعت بخشیدن به علم و رشد آن و در يک سخن در فتح قواعد جدید سهم داشته باشد و مشكلات يک بحث علمی را بتواند حل كند.