خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-حامد داراب:‎ ادبيات اسپانيا، كه در ايران اغلب در وجهه‌ مدرنش نام نويسندگان و شاعرانی چون ميگل اونامانو، گارسيا لوركا، پيو باروخا، خوزه رويز و در وجهه‌ كلاسيكش با نام‌های سروانتس، بالتازار، كوويدو و نويسنگانی از اين دست شناخته می‌شود؛ گستره وسيعی از نوعی ادبيات بومی است كه از دوران كلاسيک بر اساس الگوهای رفتاری محلی نوشته شده، ادامه يافته و در دوران مدرن، هويت ويژه و مجزايی را به دست آورده است

‎ادبيات اسپانيايی به طور عمده به گروه‌های ادبيات كاتالان و ادبیات گاليسی تقسیم می‌شود. ادبياتی كه از لحاظ زبانی و حتا در مواقعی از حیث فرهنگی و هويتی نيز، فصل‌های مشتركی با ادبيات لاتين، ادبيات يهود، و سنتِ ادبياتی اعراب، (به بهانه سرفصل‌های مشترک تاريخی و سياسی‌اش) دارد. 

‎با اين همه به شكلی کلی می‌توان ادبيات اسپانيا را به دو بخش تقسيم‌بندی کرد. بخش نخست آن، از دوران رنسانس آغاز و تا ١٨٩٨ ادامه دارد؛ اگرچه در اين دوران بسيار بلند، تحول‌های اساسی داشته اما فصل مشترک همه‌ آثار، قصه‌های بومی، داستان‌های شفاهی، روايت‌های محلی و حتا تاثيرپذیری از ادبيات شفاهی مسلمانان از خاورميانه و شرق دور، بوده است.

اما از ١٨٩٨ يعني «جنگ آمريكا و اسپانيا» همه‌ تجربه‌های ادبی سال‌های گذشته از جمله ادبيات رنسانس، ادبيات روشنگری، ادبيات باروک، که دون كيشوت اثر سروانتس در آن شكل گرفت؛ منجر به نوعی از ادبيات واقعگرايی شد، كه شيوه‌های متجدد داستان‌نويسی را جايگزين ادبيات بومی و محلی و قصه‌های شفاهی كرد. این نوع ادبيات از نيمه‌ی دوم قرن نوزده آغاز و تمرکز خود را به جای تصاوير رويايی، خيالين و رنگارنگ، مثلن رقص فلامينكو و شادمانی‌های كولی‌وار، به مردم جامعه و اقدامات اجتماعی متمركز کرد. تا با یک رئالیسم آميخته با ناتوراليسم، هويت مدرن ادبيات اسپانيا را شكل دهد، دو چهره‌ برجسته، ليو فسوس و پرث گالدوس، راهبران این تحول‌ بوده‌اند. هم آن‌ها که رئالیسم انتقادی در آثارشان و فنون نويسندگی‌‌شان با برترين آثار واقعگرای جهان همپايی دارد.

‎بنیتو پرث گالدوس، توسعه دهنده‌ واقعگرایی انتقادی، در ادبیات اسپانیا است، پس از سروانتس مهمترین نویسنده‌ اسپانیاست که با تجزیه و تحلیل روانی شخصیت‌ها، نمایش آهسته‌ مصائب، صحنه‌های طولانی و استفاده گاه‌به‌گاه از نمادگرایی مبهم، جلوه ویژه‌ای به ادبیات بومی محور اسپانیا داده، آن را جهانی کرده و نام خود را نيز به عنوان يكی از بزرگترين نويسندگان رئالیسم جهان در كنار افرادی مانند ديكنز، بالزاک، سروانتس و داستايوفسكی قرار داده است.

‎رمان‌های پرث گالدوس همچون نمايشنامه‌هايش، نشانگر جزییاتی از واقعيت‌های اجتماعی زمانه‌اش هستند. اگر چه نمایشنامه‌هایش هیچ‌وقت با استقبال مواجه نشدند. گالدوس از مضامينی همچون فساد سياسی و اخلاقی، وسواس خانواده‌های اسپانیایی به اصل‌و‌نسب كلاسيک، اشرافيت منحط شده، در كنار جذابيت‌های پيچيدگی رفتار انسانی سود می‌جويد. در آثارش انواع جهان وطنی، چهره‌های روستايی، كارمندان، مقامات خورده پا، كولی‌ها، دهقانان، فقرا و اغلب گروه‌های ديگر اسپانيايی ظاهر می‌شوند. و هر كدام اثر گالدوس را لايه‌ای تازه می‌بخشند.

‎نازارين، یکی از برجسته‌ترین آثار گالدوس است. رمانی درباره تقدس سكولار است. اثری كه چاپ نخستش در دهه‌ هفتاد به فارسی و با ترجمه‌ دستِ اولِ كاوه مير‌عباسی منتشر شد و چاپ دومش پس از پانزده سال در ٨٠٠ نسخه در اواسط دهه‌ نود به پیشخوان کتابفروشی‌ها آمد. کتاب پر اهمیت گالدوس باعث شد لوئيس بونوئل از آن فیلمی بسازد که تارکوفسکی آن را یکی از برترین آثار بونوئل می‌داند. اما نازارين رمان، با جزییات‌پردازی خاص گالدوس و لایه‌های پنهان‌دارخده‌ی مفاهیم‌اش، به‌گمانم از فیلم آن، جذاب‌تر و تامل‌انگیز‌تر است.

‎نازارین، داستان یک کشیش کاتولیک ا‌ست، عاشق و یاری‌رسان فقرا، که به آندارا، یک کارگرِ جنسی که مرتکب قتل همکار خود شده، در اتاق‌اش پناه می‌دهد، و از پس این پناه مصایبی برایش آغاز می‌شود که چالشی برای ایمان و باورهایش و قواعد کلیسای مرکزی خواهد شد. نازارین نمونه‌ امروزينی از مسيح است، در تلاش برای ایجاد جامعه‌ای جایگزین مبتنی بر عدم مقاومت در برابر شر. او چیزی نمی‌خواهد، تنها صبر و انفعال را موعظه می‌کند. رمان، پا را از ادبیات داستانی فراتر نهاده، به‌گمانم بحثی جدی است درباره‌ ریشه‌های مسیحیت، کاوش در روانشناسی غیر طبیعی و نقد ماتریالیسم بورژوایی که همه‌شان با شخصیت نازارین با آرمان‌های دون كيشوت وار، مقدس، مرموز، تحريک كننده؛ میسر شده است.

‎کتاب كلاسيک مدرن گالدوس، یک بحث جدی درباره‌ ریشه‌های اصول مسیحیت است، و همچنين، نقد ماتریالیسم بورژوایی، که رسوایی ایمان را در رادیکال‌ترین شکل نشان می‌دهد. موازی بودن زندگی مسیح و بدبختی‌های نازارین برای نجات دیگری با شعاری تکان دهنده که هیچ چیز متعلق به کسی نیست و همه چیز متعلق به اولین کسی است که به آن نیاز دارد، شمایلی از آرمان انقلابی اثر را نشان می‌دهد. گالدوس با نازارین پرسشی آشوبنده را مطرح کرده است، آیا انسان بدون سوال از اراده‌ الهی درباره‌ چرایی محرومیت خود، تحمل پذیرش رنج یا محرومیت را خواهد داشت؟


این رمان با ترجمه کاوه میرعباسی از سوی نشر مرکز در 268 صفحه با قیمت 38500تومان منتشر شده است.