به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) غلامرضا بهداروندیانی در یادداشتی به ابهامات مطرح شده در نشست نقد و بررسی مجموعه چهار جلدی «تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی» و انعکاس آن در خبرگزاری ایبنا پاسخ گفت که مشروح آن در ذیل آمده است:
«نشست نقد و بررسی مجموعه چهار جلدی «تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی» در 2۱ بهمن 1398، در سرای اهل قلم «خانه کتاب»، در حالی برگزار شد که حتی تشخیص نام اینجانب به عنوان تنها مؤلف و نویسنده آن آثار برای خانه کتاب که بانک اطلاعاتی نویسندگان آثار را نیز در اختیار دارد امری غیرممکن به نظر می‌آمد. آن چنان که تنها بر حسب اتفاق و بدون هرگونه دعوت و هماهنگی قبلی از سوی خانه کتاب در آن نشست حاضر شدم، جهت اثبات این امر، به اطلاعیه منتشر شده از سوی خانه کتاب پیرامون این نشست توجه فرمایید. خواهید دید که کوچکترین نامی از نویسنده آن آثار در این اطلاعیه وجود ندارد.
صرف نظر از نقطه نظرات ارائه شده در آن نشست، گزارش خبرگزاری کتاب ایران «ایبنا» وابسته به خانه کتاب از آن جلسه باعث تعجب است. در نشست یاد شده، نکات متعددی مطرح گردید. اما عدم توجه گزارشگر «ایبنا» به محتوای آثار، و انتخاب عنوان خبر بدون رعایت چارچوب منطقی و بدون توجه به مهمترین مباحت مطرح شده، برخورد غیر علمی با آثار یاد شده را اثبات و موضوع «طرح برای طرد» را نزد مخاطب تداعی می‌نماید.
بررسی سطحی چهار جلد کتاب با حجم بیش از دو هزار صفحه در یک جلسه آن هم در زمانی کمتر از دو ساعت که بخش عمده‌ای از آن نیز به طرح پرسش مدعوین و حواشی دیگر اختصاص یافت، خود گواهی بر این مطلب است.
حضرت أميرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) فرموده‌اند: «لا تنظر إلى من قال وانظر إلى ما قال». با تأمل در این سخن گهربار به این نتیجه می‌رسیم که آن چه بایستی با استفاده از قوه‌ی عقل و خرد، مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد «گوینده سخن» نیست، بلکه خود «سخن» است. به عبارت دیگر، منبع سخن یا «رسانه» ملاک ارزشیابی و اعتبارسنجی علمی نیست و بدین منظور بایستی به محتوای سخن پرداخته شود.
بنابراین «رسانه» به خودی خود، معتبر یا نامعتبر نخواهد بود. بلکه هر بخش از محتوا و مضمون آن است که امکان و قابلیت ارزشیابی با استفاده از عناوین معتبر و علمی، یا نامعتبر و غیرعلمی، آن هم صرفا از سوی مجموعه‌ای از کارشناسان اهل فن را دارد. از این رو عنوان و تیتر گزارش یاد شده، به حکم عقل و اندیشه و به استناد سیره و سنت بزرگان شریعت، نامعتبر و اصولا به دور از واقعیت و امری یکسویه و نوعی ارزش گذاری جهت‌دار است.
«رسانه» صرفأ وسیله، ابزار، بستر و حامل پیام است و اطلاق وصف معتبر یا نامعتبر بر آن، في نفسه امری نامعتبر و غیر عقلانی است. اما محتوای جزئی یا کلی رسانه به صورت مستقل و به دور از هر گونه پیش داوری قابل نقد و بررسی می‌باشد.
استناد به امری جزئی و حاشیه‌ای، آن هم با ذهنیتي اشتباه و متکی بر پیش فرضی اثبات نشده و غیر منطقی، به منظور نتیجه‌گیری کلی و کتمان مجموعه‌ای کلی از وقایع تاریخی، خلاف اصول داوری علمی و موازین بی‌طرفی و در نتیجه رفتاری عامیانه و غیر حرفه‌ای است. بدست آوردن فرصت جانبداری از فرضیات از قبل طراحی شده، در قالب نشست بررسی و نقد کتاب نیز به دور از رسم امانتداری و میزبانی است.
مضاف بر آن، در راستای تحلیل علمی و همه جانبه‌ی وقایع تاریخی، علاوه بر اسناد موجود در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، از مجموعه‌ای گسترده و متنوع از متون و منابع فارسی و انگلیسی و مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی، در این آثار استفاده شده است که هیچکدام مورد توجه گزارشگر خبر واقع نشده است. هرچند حتی استناد به آن منابع نیز با روش‌های مختلفی همچون انتقادی و تطبیقی، به منزله‌ی پذیرش وجاهت و وثاقت آنان نبوده و رویکردی تحلیی در بکارگیری آنان بکار رفته است.
گزارش خبرگزاری «ایبنا» این پرسش را به ذهن مخاطب می‌آورد که چطور در نام مؤلف آثار یاد شده کمترین دقت و تأمل صورت نمی‌گیرد، آن چنان که در معرفی مؤلف آثار مورد نقد، بی‌توجهی و یا تحریفی آشکار رخ می‌دهد، اما ذکر نام یک منبع صرفا در حاشیه و پانویس اثر، آن هم در کنار ده‌ها منبع دیگر بدون ارائه‌ی هر گونه تحلیل و بررسی اعتبار یا عدم اعتبار محتوای ذکر شده از آن منبع، مورد توجه و بزرگنمایی واقع می‌شود و به مثابه‌ی چماقی بر سر آثار یاد شده فرود می‌آید؟! مضاف بر آن، چگونه امری حاشیه‌ای، جزئی و شکلی همراه با پیش داوری و پیش فرض اشتباه، به تیتر و عنوان اصلی گزارش محتوایی نشست یاد شده تبدیل می‌گردد؟!
به هر جهت، همچنان از برگزاری نشست‌های متعدد نقد و بررسی این مجموعه آثار استقبال می‌گردد.
غلامرضا بهداروندیانی»
جوابیه
خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) بنا بر رسالت خود یادداشت آقای بهداروندیانی را منتشر کرد و البته در پاسخ به ابهامات مطرح شده توضیحاتی را در همین باره به شرح زیر ارائه می‌کند:
1- نشست نقد و بررسی مجموعه چهار جلدی «تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی» به مانند سایر نشست‌هایی که در سرای اهل قلم برگزار می‌شود از سوی خبرگزاری ایبنا پوشش داده شده و خبرنگار ایبنا بنا بر رسالت خبری خود این نشست را مخابره کرده و طی آن سخنان منتقدان و پاسخ مولف و ناظر علمی آورده شده است. خبرنگار تلاش کرده است ناظری بی‌طرف باشد و گزارشی بدهد از آنچه در نشست اتفاق افتاده است.
2- انتخاب تیتر خبر بر اساس دانش رسانه‌ای بر عهده خبرنگار، دبیر سرویس یا دبیر تحریریه است که البته از داخل گزارش یا خبر تهیه می‌شود. در این گزارش هم انتقاد مشخصی که از سوی ناقدان مطرح شده مبنی بر استفاده از منبع ویکی‌‌پدیا، بارها در این نشست تکرار شده و بخش اعظم آن را تشکیل می‌دهد. بنابراین این بخش به عنوان تیتر خبر انتخاب شده است. باید در نظر داشت که وقتی جلسه نقد و بررسی کتابی برگزار می‌شود صرفا قرار نیست به بیان محسنات آن پرداخته شود بلکه انتقادات هم انعکاس می‌یابد. با این وجود در زیرتیتر این گزارش هم تیتر «می‌خواستیم اثری جامع تدوین کنیم» آمده است که در تقابل با تیتر نخست، با اشاره به تضاد آن، می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. طبیعی است که روال تهیه خبر و گزارش هم مقوله تخصصی است و اساسا متخصصان این حوزه می‌توانند در این باره نظر دهند.
3 - درباره نام مولف هم آنچنانکه در تهیه خبر مرسوم است از اطلاعات پوستر استفاده شده که در آن آقای منصوری به عنوان مولف اثر آورده شده و بعد از اطلاع خبرنگار از سمت ایشان به عنوان ناظر علمی اصلاح شده است. کما اینکه ناظر علمی این اثر هم در تدوین این مجموعه نقش داشته و حتی در بخش‌هایی از نشست به انتقادات پاسخ گفته که مشروح آن در گزارش نشست آمده است.
4- فایل صوتی این نشست در تحریریه خبرگزاری کتاب ایران موجود است و در صورت لزوم می‌تواند منتشر شود.»
دوشنبه ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۲:۰۱
نظرات