خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- ژاک آتالی در کتاب «انسان خانه به دوش» نقاشی پهناوری از تاریخ بشر را با نگاهی به آینده ارائه داده است. او تاریخ بشر را از منظری متفاوت ارائه داده است.
 
ژاک آتالی اقتصاددان، پژوهشگر، نویسنده و صاحب‌منصب به‌نام فرانسوی، اول نوامبر سال 1943 در الجزایر در خانواده‌ای یهودی چشم به جهان گشود. آتالی مشاور رئیس‌جمهور فرانسه، فرانسوا میتران بوده است. او مدتی در کسوت نخستین رئیس بانک اروپائی بازسازی برای کشورهای در حال توسعه و مدتی نیز در کسوت ریاست کمیسیون آزادی رشد فرانسه ظاهر شد. آتالی رساله‌ها، کتاب‌ها و رمان‌های بسیاری را به چاپ رسانده است که یکی از آنها به نام یهودیان جهان و پول پیش از این توسط همین مترجم و ناشر به فارسی ترجمه و منتشر شده بود.
 
آتالی در کتاب «انسان خانه به دوش» به بازسازی مسیر تاریخ بشریت و ایجاد تمدن‌های بزرگ در خلال جابه‌جایی‌های انسان می‌پردازد. از ابتدای خلقت، انسان به دلیل جابه‌جایی توانسته است از گونه‌ای به گونه دیگر تحول و توسعه یابد، به صورتی که از او انسان خانه به دوش پدید آمده است.
 
ژاک آتالی در این اثر، تاریخ تمدن‌های بزرگ آسیای صغیر، بین‌النهرین، مصر، آفریقا، آمریکا و تمدن‌های مدیترانه‌ای را با تمرکز بر جابه‌جایی جمعیت‌ها بازگو می‌کند. در این رویکرد او به این نکته می‌رسد که اسطوره‌ها و کتاب‌های بزرگ از حماسه گیل گمش تا تورات و اودیسه چیزی جز یک سفر آکنده از حوادث غیرقابل پیش‌بینی نیستند که در نهایت همگی به مکانی مشخص برای یک قوم یا یک جمعیت ختم می‌شوند و تاریخ مشترکی را بنا می‌نهند. این تاریخ مشترک سیری از خانه‌ به دوشی تا یکجانشینی است. وی عقیده دارد که نیروی محرک انسان را می‌توان دائماً در طول مسیر جابه‌جایی اقوام و از جمله در حوادث جنگ‌های صلیبی و کشف غرب و حتی با تنگ شدن عرصه زمین برای انسان در کشف کره ماه مشاهده کرد.
 
کتاب انسان خانه به دوش، جریان عظیم فرهنگ عمومی انسان را با گشودن دری به سوی بازتاب دنیای فردا به تصویر می‌کشد و با طرح «فراانسان» زمین را به عنوان یک منفعت عام قابل تقسیم بر همگان معرفی می‌کند. آتالی پیش‌بینی می‌کند که شاید ظهور فراانسان یکی از حوادث سیاسی بزرگ آینده باشد.
 
آتالی در فصل آخر کتاب با طرح ایده خود درباره آینده، گمانه‌هایی را پیش می‌کشد. او فروپاشی امپراتوری آمریکا را زیر ضربات خانه‌به‌دوشان و ضعف‌های درونی پیش‌بینی می‌کند و سه نیروی مذهب، اقتصاد بازار و دموکراسی را به عنوان جانشینان مدعی آن معرفی می‌کند. آنگاه به ذکر دلایلی اجمالی از عدم ظرفیت‌های مذهب و بازار برای این جانشینی می‌پردازد و آینده جهان و حاکمیت بر آن را در گرو دموکراسی می‌داند.
   
به اعتقاد آتالی، یکجانشینی در تاریخ بشری چیزی جز حاشیه‌ای کوتاه نیست. انسان در خلال بخش اعظم تاریخ بشر به‌وسیله خانه‌به‌دوشی شکل یافته و هم او دوباره در حال تبدیل شدن به مسافر است. تاریخ بشر حتی در تمامی دوران پنج هزار ساله‌ای که گمان می‌شد اربابانه بر تاریخ حکم می‌رانده جز توالی نبردهای روی‌داده به وسیله اقوام مسافر علیه دیگر اقوام نبوده است. اقوامی که خود پیش از آن خانه به دوش بوده‌اند و اندکی پیش از اقوام دیگر به سرزمینی رسیده‌اند و مالکان آزمند زمینی شده‌اند که از دیگران به‌زور گرفته شده است.
 
به اعتقاد آتالی، انسان همان‌گونه که خانه به دوشی را به وجود آورده است، عوامل کلیدی تمدن‌ها را نیز خلق نموده است: آتش، زبان‌ها، مذاهب، اسب‌سواری، کشاورزی، پرورش حیوانات، فلزشناسی، دریانوردی، چرخ، مردم‌سالاری، بازار، موسیقی و هنر.
 
آتالی بر این پایه می‌گوید برای یکجانشینان پس از شکل‌گیری این عناصر کلیدی تمدن، عرصه دیگری جز ایجاد حصار و قلعه‌ها، دولت و مالیات باقی نمانده بود. او همچنین می‌گوید به جز بربرهایی که برای فتح تمدن‌های عصر جابه‌جا شده‌اند، انسان‌های مسافر نیروهای حقیقی خلق همه امپراتوری‌ها از چین تا روم، از مصر تا امپراتوری آمریکای امروز بوده‌اند. هنگامی که آنها دروازه‌های خود را بر خانه‌به‌دوشان، رهسپارا، بیگانگان و هرگونه جنبشی می‌بندند، نابودی و نیستی خود را رقم می‌زنند.
 
نگرش آتالی تا حدی یادآور رویکرد ابن‌خلدون در نظریه‌های عصبیت و عمران است. ابن‌خلدون به چرخه تعویض حکومت‌ها پرداخته است. کوچ‌نشینانی که به یک حکومت مستقر و یک‌جانشین حمله می‌کنند و بر آن پیروز می‌شوند و می‌توانند حکومت خود را تشکیل دهند، پس از مدتی دچار عوارض یک‌جانشینی شده و عصبیت لازم برای تداوم حکومت را از دست می‌دهند. در چنین شرایطی امکان برای کوچ‌نشینان دیگر فراهم می‌شود تا با حمله‌ای، حکومت مستقر را سرنگون کنند و خود جای آن را بگیرند.
 
آتالی می‌گوید امروز آخرین مردمان خانه به دوش زیر پتک جهانی‌سازی ناپدید می‌شوند و دورنماهای نوینی با فن‌آوری‌های واقعی یا مجازی جدید سفر، در برابر بشریت گسترده می‌شوند و قدرت این آخرین امپراتوری یکجانشین یعنی ایالات متحده آمریکا پایان می‌یابد. آنگاه مبارزه وحشتناکی میان سه نیروی خانه به دوش یعنی بازار، مردم‌سالاری و ایمان، که در سر اندیشه جایگزینی آن را می‌پرورانند، آغاز می‌شود. اینان در مقطعی نزدیک، شرایط اخلاقی، فرهنگی، نظامی و سیاسی زمانه ما را روشن می‌سازند.
 
رویکرد آتالی هنگامی که به نبرد محتمل میان اسلام و آمریکا می‌پردازد، یادآور ایده جنگ تمدن‌های ساموئل هانتینگتون هم هست. به عبارتی او روایتی ابن‌خلدونی از جنگ تمدن‌ها ارائه می‌دهد.
 
انتشارات امیرکبیر، کتاب «انسان خانه به دوش» نوشته ژاک آتالی را با ترجمه علی اصغر سرحدی در 444 صفحه و با تیراژ 100 نسخه و قیمت 61 هزار تومان در سال 1398 منتشر کرده است.