خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم- حسین صادقی: یکی از برنامه‌های مهم تکایا در سراسر کشور و بخصوص در قم، نوحه‌خوانی بوده است. نوحه خوانان مردمانی وارسته و پاک‌نهاد بودند. آنان در قبال نوحه‌خوانی، وجهی مطالبه نمی کردند و احتمالاً در شب آخر عزاداری، کله قند، کلاه یا عبایی به عنوان تبرک به آنها می دادند و اکثراً این مقدار را قبول نکرده و می‌گفتند نوحه‌خوان برای رضای خدا و احیای شعائر دین می‌خواند نه برای کسب مال و منال.
در ادامه، به برخی آداب و رسوم و برنامه‌های مربوط به نوحه‌خوانی که در تکایا و حسینیه‌های قم برگزار می‌شد، اشاره می‌کنیم.
سردم و سخنوری در تکایای قم
سردم و سخنوری که از یادگارهای دوران صفویه است و مراسم شعرخوانی بوده که به تشکیلات تکایای قدیمی افزوده شده است. یکی از مراسم مهمی بود که خواهان بسیار داشت.
مرشد هر تکیه، سردم را با لوازم هفده سلسله پیشکسوت، آذین بندی نموده، قرآنی با رحل بر بالای آن قرار میداد و مدخل آن را با قفلی که دو سر زنجیر را به هم وصل می‌کرد، مسدود مینمود و در ادامه، به تفصیل وسایلی که در هر سلسله در سردم قرار می گرفته، اشعاری که در آن خوانده می‌شود و حالتهای اجرای آن را به مرحله اجرا درمی آورد.
تکایای مشهور در قم که در آن سردم میبستند، شامل تکیه سنگ‌سیاه، تکیه چهارمردان، تکیه ملامحمود، تکیه یزدیها و تکیه باغ‌پنبه بود.
سنگاب‌خانه با کارکردی شبیه به سقاخانه
سنگاب، کاسه بزرگ سنگی بوده که در معابر، بازار، خانه ها، اماکن عمومی و به ویژه بناهای مذهبی، جهت رفع عطش مردم، کارکردی شبیه به سقاخانه داشته است و معروف‌ترین و با سابقه‌ترین سنگاب‌خانه‌هایی که در ایام محرم در قم برپا می‌شد، سنگاب‌خانه مرحوم میرزا محمد فخیمی بوده است که در سال 1300 شمسی بنیان آن گذاشته شد و مدت سی سال دوام داشت، این سنگاب‌خانه را ابتدا در جنب حرم مطهر، مقابل میدان آستانه و سپس در مُحاذی گذر خان برقرار می کردند.
سقاها به وسیله مشک از آب انبار سرداب و دیگر جاها، آب آشامیدنی برای مردم عزادار و دستهها تهیه می‌کردند و در ظرفهای مخصوص که سنگاب نام داشت، میریختند.
سنگاب‌خانه‌ها، دارای تزئیناتی از قبیل چراغهای الوان، کتیبه، عکس و شمایل بود و اغلب هیئتهای عزادار، در مقابل این سنگاب‌خانه به عزاداری و شبیه خوانی میپرداختند.
یکشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۸ - ۰۰:۵۳
نظر شما