خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در یزد - امیر ترقی‌نژاد: استاد سرکلاس روزنامه‌نگاری بارها از ذکر منبع به‌عنوان یک کار اخلاقی در این حرفه یاد می‌کرد، ما هم کلی کلنجار می‌رفتیم که این منبع کجا باید تنظیم شود؟
اختلاف نظر زیاد بود، یکی می‌گفت بعد از لید، یکی دیگر اعتقاد داشت بعد از اتمام خبر و بالاخره صاحبنظران و اساتید قدیمی، روزنامه اطلاعات و خبرگزاری ایرنا را مثال می‌زدنند که باید ابتدای متن خبر خودنمایی کند.
حالا بیایید حساب کنید در دوره انفجار اطلاعات باید تمام بحث‌های حرفه‌ای روزنامه‌نگاری را کنار می‌گذاشتیم تا مثلاً این نکته را رعایت کنیم که مبادا مطلبی بدون ذکر منبع درج شود که فردا روزی دزد نشوید.
دوباره سر کلاس روزنامه‌نگاری این مبحث را با یکی از بهترین تئوریسین‌های این حوزه در میان گذاشتم. هادی خانیکی، مردی که این روزها خیلی زود ریش‌سفید شده و به اخلاق مداری در میان روزنامه‌نگاران شهره است، ذکر منبع را از بعدی دیگر هم نگاه می‌کند و معتقد است: «ذکر منبع، اعتبار پیام را به بالاترین وجه ممکن در میان گیرنده پیام، افزایش می‌دهد.»
این جمله استاد ارتباطات خیلی معنادار است؛ باید بارها فصل دو و سه کتاب «ارتباط شناسی» مهدی محسنیان‌راد را مرور کنیم تا متوجه حساسیت موضوع شویم. متاسفانه عدم آموزش‌های تئوری و عملی در میان خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در خصوص منبع‌نگاری باعث شده تا نه تنها سطح اعتماد مخاطب کنونی به رسانه کاهش پیدا کند بلکه ارزش‌های اخلاقی روزنامه‌نگاری در ایران نیز به پایین‌ترین وجه ممکن تنزل پیدا کرده و این خطرناک‌ترین آسیبی است که جامعه ایرانی دچار آن شده و حتی آن را وارد فاز جدیدی از مخاطرات ارتباطی کرده است.
وقتی از مسئولیت اجتماعی و منافع عمومی جامعه حرف می‌زنیم، در قدم اول باید رسانه خود را ملزم به رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای بداند. باید بداند که برای اینکه خود را حرفه‌ای نشان دهد، فقط عدم درج منبع و به اسم خود کار کردن نیست بلکه در همین اوضاع کمبود نیرو هم می‌تواند حداقل با بازآفرینی پیام اما با درج منبع، مخاطب خود را داشته باشد و این خود حتی یک احترام شرعی، عرفی و اخلاقی است.
چه اشکالی دارد سبک تاریخی فلان رسانه با بازآفرینی حرفه‌ای به سبک هرم وارونه اما با ذکر منبع در رسانه دیگری منتشر شود؟ هم تسهیل در ارتباط انجام شده و هم پیام در بُعدهای مختلف بازنشر شده و از همه مهمتر حرفه‌ای بودن و اخلاقی بودن کار رسانه‌ای را به تصویر کشیده است.
ما روزنامه‌نگاران باید یاد بگیریم به‌عنوان نمایندگان افکار عمومی در شیوه‌های مختلف روزنامه‌نگاری، حرف اول احترام به مخاطب است و این احترام با سرقت مطلب به‌وجود نخواهد آمد.
یاد بگیریم که در جامعه پراحساس ایرانی، ما مسئولیت اجتماعی داریم و نمی‌توانیم منافع حزبی و شخصی خود را با دزدی پُر و ارضا کنیم.
پس حرف اول احترام است و احترام با منبع‌نگاری مناسب که باید تجربه خاک تحریریه را خورد و به‌صورت عملی آن را مرتب تمرین کرد و آموخت.
بگذریم؛ این قصه می‌تواند سر دراز داشته باشد و جدا از آن در همایش‌ها و برنامه‌های دیگر به نقد و آسیب شناسی موضوع اشاره شده، پرداخت.
یکشنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۸ - ۱۳:۱۳
نظر شما