به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، چالش معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از دغدغه‌های جدی اهالی نشر مطرح بوده است؛ چالشی که فراز و فرودهای بیشماری را پیش روی دست‌اندرکاران و فعالان نشر قرار داده. این موضوع اگرچه در قانون پیش‌بینی شده اما سال‌های زیادی است که در اجرا، مبنای مستحکم و اصولی ندارد و ناشران و کتابفروشان هر سال در موعد حسابرسی مالیاتی با مشکل روبه‌رو می‌شوند.

اردیبهشت ماه امسال به‌دنبال نشست اهالی نشر با اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری، پیچیدگی‌های معافیت مالیاتی ناشران مطرح شد و به دنبال آن قرار شد اگر در اجرا مشکلی وجود داشت، گزارش آن به دفتر ریاست‌جمهوری ارسال شود. در همین زمینه اوایل تیر ماه امسال بود که هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نامه‌ای به جهانگیری نوشت و درباره برداشت‌هایی که معافیت صریح مالیات ناشران و کتابفروشان را مخدوش می‌کند، درخواست مساعدت کرد و قرار شد که معاون اول رئیس جمهوری جلسه‌ای با حضور نمایندگان سازمان امور مالیاتی و اتحادیه برگزار و این موضوع را بررسی کند که اکنون که طبق آخرین اطلاعات با وجود اینکه در مرداد ماه هستیم هنوز نشستی برنامه‌ریزی نشده است.
 
این موضوع بهانه‌ای شد تا به‌سراغ سه تن از ناشران که مستقیما درگیر بحث موانع معافیت مالیاتی هستند برویم تا درباره مشکل‌های موجود در زمینه رفع معافیت مالیاتی نظرشان را جویا شویم.
برخوردهای سلیقه‌ای ممیزان
یکی از ناشرانی که این روزها حسابی درگیر جریمه‌های مالیاتی شده، حسین عابدینی؛ مدیر نشر سفیر اردهال است. او در این‌باره می‌گوید: طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، قانون تمام فعالیت‌های مربوط به موسسات انتشاراتی را از پرداخت مالیات معاف کرده است ولی اداره‌های مالیاتی این قانون را به نظر خودشان تفسیر می‌کنند، یعنی هربار با بهانه‌های مختلف مثل انجام ندادن تکالیف مالیاتی یا معاملات فصلی، جریمه‌های مختلف برای ناشران در نظر می‌گیرند.

او ادامه داد: موضوعی که اخیرا ما را درگیر خود کرده این است که بر اساس قانون اصلاحیه ماده 169 مالیات مستقیم، اگر دفتر کل یا معاملات فصلی نداشته باشیم، ناشر به تناسب کارکرد و فعالیتش جریمه می‌شود که البته در این زمینه اصلا اطلاع‌رسانی نشده بود.

عابدینی به موضوع و مشکل دیگری که ناشران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اشاره کرد و افزود: یکی از موضوعات مهم این است که سازمان امور مالیاتی به کارکرد ناشران نگاه می‌کند و از آنجایی که ناشران اطلاعات کتاب‌های خود شامل تیراژ و قیمت را در موسسه خانه کتاب ثبت می‌کنند، این آمار ملاک آن‌ها است. اما مساله اینجاست که طی چند سال اخیر به دلیل گران شدن قیمت کاغذ و هزینه بالای تولید کتاب، بخشی از این اطلاعات غیرواقعی شده و فقط برای حفظ اعتبار ناشر درج می‌شود.
 
او یادآور می‌شود: سازمان مالیاتی بر اساس تیراژ و قیمت پشت جلد کتاب که در خانه کتاب ثبت شده است، محاسباتی انجام می‌دهند و بعد به ما می‌گویند باید مالیات بدهید که بعد از ماه‌ها درگیری و رفت و برگشت به این اداره در نهایت درصدی از این مالیات را دریافت می‌کنند. شاید جالب باشد بدانید وضعیت به‌گونه‌ای شده است که ما را ابتدا بدهکار کرده و بعد مجبور می‌کنند که مبلغی را پرداخت کنیم تا از این مخمصه نجات پیدا کنیم.

تفاوت عملکرد شعبه‌های مالیاتی
عابدینی با بیان اینکه طبق قانون ناشران از پرداخت مالیات معاف هستند و هیچ دلیلی وجود ندارد که وقتی معاف هستیم بخواهیم هزینه یا مبلغی را بابت مالیات بپردازیم، می‌گوید: البته تصمیم‌گیری و برخوردها در حوزه‌های مختلف مالیاتی متفاوت است؛ در برخی حوزه‌ها معافیت مالیاتی ناشران صفر می‌شود و مبلغی دریافت نمی‌شود اما در برخی حوزه‌های دیگر اصلا اینگونه نیست و رئیس شعبه و ممیز تلاش می‌کنند مبلغی را از ناشران بگیرند.

به گفته مدیر انتشاران سفیراردهال، این برخورد کاملا سلیقه‌ای هستند و آموزش درستی نیز به ممیزان مالیاتی داده نشده است، دو سال پیش گفتند ناشران باید اظهارنامه مالیاتی خود را آخر سال بدهند و همه این کار را انجام می‌دادند. بعد از آن در اواسط سال آینده که برای حساب و کتاب می‌رفتیم، بحث دفتر کل یا معاملات فصلی را مطرح ‌کردند. در اصل قانون‌های سلیقه‌ای است که تفسیر به رای ممیزان و مسئولان امور مالیاتی است و فقط با همین ترفندها از ناشران پول دریافت می‌کنند.

عابدینی در این زمینه بیشتر توضیح داد: ما از سال 1386 که فعالیت کردیم نهایتا فقط توانستیم یک یا دو سال از معافیت مالیاتی بهره‌مند شویم و بقیه سال‌ها مبالغ مختلف پرداخت کردیم، همچنین از سال 1394 تا 1396  از ما مالیات دریافت کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال در سال 1396 حدود 40 میلیون تومان ما را جریمه کردند که 35 میلیون آن جریمه و فقط پنج میلیون تومان مالیات بود! در ابتدا نیز حدود سه میلیون تومان یعنی 75 درصد کل مالیات را از ما گرفتند و بقیه را نیز گفته‌اند اعتراض بزنید شاید ببخشیم که البته این پرونده هنوز باز است.

او درباره لزوم پیش‌بینی راهکار در این زمینه می‌گوید: متاسفانه در این میان صنف این هنر را ندارند که حقی که قانون برای ما در نظر گرفته را برایمان بگیرند و ما هم چاره‌ای نداریم و مجبور هستیم برای اینکه درگیر بحث‌های دیگر مثل خروج از کشور نشویم باید از کارمان بزنیم تا این هزینه‌ها را پرداخت کنیم. اینگونه است که می‌بینیم کتابفروشی‌ها اغلب در حال تغییر کاربری هستند و به ساندویچ فروشی و کافه تبدیل می‌شوند.
بی‌اطلاعی از قوانین
یکی از نکات قابل توجه در بحث معافیت مالیاتی این است که گویا اخیرا بسیاری از پرونده‌های مالیاتی ناشران که مختومه شده بودند هم دوباره باز شده‌اند و برای بسیاری از ناشران پیامکی ارسال شده است که باید جریمه عدم ارائه دفاتر فصلی یا عدم انجام تکلیف مالیاتی بدهند.

در این زمینه زینب یزدانی، مدیر انتشارات تیرگان به ایبنا گفت: از سال 89 به ناشران اعلام شد که با وجود معافیت مالیاتی باید اظهارنامه مالیاتی را پر کنیم، ما اعلام کردیم که ناشران معاف هستند و به همین دلیل ابتدا ما موضوع را چندان جدی نگرفتیم. کمی بعد برای ما جریمه آمد و پس از آن برای سال‌های آتی این اظهارنامه را پر کردیم.

وی می‌افزاید: با این وجود بازهم برای ما جریمه آمده که وقتی سوال کردیم به ما گفتند باید معاملات فصلی خود را ارائه دهید که شامل هزینه‌ها و سودهای دفتر می‌شد. چند روز پیش هم پیامکی آمد که با توجه به ماده 169 جریمه مشاغل باید مبلغی را به عنوان جریمه سال ۹۲ پرداخت کنیم و این موضوع در حالی بیان می‌شود که ما در آن زمان اصلا اطلاع نداشتیم.

یزدانی با بیان اینکه وظیفه سازمان امور مالیاتی این است که نقص پرونده را بگوید، اظهار کرد: ابتدا آن‌ها باید نقص پرونده را بگویند و بعد اخطار جریمه بدهد؛ همان‌گونه که جریمه‌ها را پیامک می‌دهند! نه اینکه بعد از شش سال به ما اعلام کنند که جریمه شدیم، چون می‌توانستیم به ازای پر نکردن دفاتر همان سال، دفتر سال بعد را پر کنیم چون از سال 1396 ما دفتر معاملات فصلی را پر کردیم.
ای کاش معاف نبودیم...
مجید بدرکوهی، مدیر انتشارات ماهریس نیز در گفت‌وگو با ایبنا، با تاکید بر نقش قانون‌گذار، گفت: مساله اینجا است که مجری عموما هنگام اجرای قانون تفسیر خود را دارد و به شکل‌های مختلف آن را تفسیر کرده و اجرا می‌کند که معافیت مالیاتی یکی از این موارد به شمار می‌آید.

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال آئین‌نامه‌ای داخلی برای مالیات می‌آید که درباره آن اطلاع‌رسانی نشده است اما در حسابرسی‌ها ملاک قرار می‌گیرد و پس از مدتی می‌گویند چون شما بر اساس آئین‌نامه رفتار نکردید، از مالیات معاف نیستید.

بدرکوهی با اشاره به مثال دیگری در این زمینه، افزود: در برخی موارد نیز می‌گفتند چون کتابفروش هستید از مالیات معاف نیستید زیرا فقط ناشران معاف هستند اما بعد گفتند کتابفروش هم معاف است اما توزیع‌کننده معاف نیست و دائما تفسیرهای مختلف از این قانون شده است.

وی تاکید کرد: هر کسی که کتاب می‌فروشد در این زنجیره قرار دارد و اگر قرار است در آن افرادی که در کار کتاب هستند -ناشر، کتابفروش و موزع-باشند، شامل همه می‌شوند. اما بعد می‌بینیم که گفته می‌شود اگر یک میزان کتاب داشت، معاف است و اگر از آن حد کمتر بود معاف نیست.

بدرکوهی با بیان اینکه وقتی قرار است کاری تفسیر شود می‌توان آن را به 50 مدل مختلف تفسیر کرد، گفت: گروه مالیاتی یک و دو متفاوت هستند و هرکدام تفسیر مختلفی از این موضوع دارند، اگر شما در منطقه‌ای باشید که به گروه 2 بخورید ممکن است به شما یک حرف بزنند و اگر به گروه یک بخورید ممکن یک حرف دیگر به شما بزنند و برخوردها اصلا یکسان نیست.

وی یادآور شد: در این زمینه ما از ابتدای فعالیت خود برای اینکه خطای خود در مواجهه با سازمان‌ها و نهادهای مرتبط را تا حد زیادی کاهش دهیم، با فردی که سال‌هاست در حوزه مالیاتی با این سازمان‌ کار می‌کند قرارداد همکاری امضا کرده‌ایم تا کارهای مربوط به این حوزه را پیگیری کند اما به دلیل پیچیدگی‌های اداری همچنان اندر خم یک کوچه هستیم و بعد از شش سال از گذشت سال 1392 برای من پیامک ارسال کرده‌اند که بدهی دارم و این قصه سر دراز دارد و به مرور باقی سال‌ها طی سال‌های آینده باید برویم بدهی‌هایمان را صاف کنیم.

مدیر انتشارات ماهریس با بیان اینکه گاهی به این نتیجه می‌رسم ای کاش معاف نبودیم و از روز اول مالیات خود را می‌پرداختیم، می‌گوید: مساله اینجا است که سازمان امور مالیاتی هم مثل همه سیکل‌های اداری شده است. جالب اینجا است که پرونده معافیت و بخشودگی جریمه‌ها در کمیسیون‌های مختلف قبول و تایید شده است اما دوباره جریمه در سیستم ما نشسته است. وقتی به این مجموعه مراجعه می‌کنیم به ما می‌گویند این مالیات را بده و خودت را راحت کن چون هر چه بروید و بیاییید دوباره در سیستم قرار می‌گیرد.
 
او در این زمینه توضیح می‌دهد: شاید جالب باشد بدانید یک زمانی مالیات ما 900 هزار تومان بود اما الان با جریمه‌ها 2 میلیون تومان شده است. در حالی که در جلسه‌ای که با کمیسیون‌های مرتبط داشتیم شامل بخشودگی جرایم شدیم و این جریمه از سیستم من پاک و تسویه حساب شد اما سیستم اداری آن‌ها به‌گونه‌ای است که هر سال این جریمه برای ما صادر می‌شود و ما هم هر سال باید اعتراض کنیم تا جریمه نخورد و این یک نکته نادر است!

باید گفت که بند ل ماده‌ ۱۳۹ ق.م.م به‌منظور تسهیل فعالیت شغلی اهل فرهنگ و کارآفرینان فرهنگی، رشد سرمایه‌گذاری و نیز مصونیت این دسته از فعالیت‌ها از قوانین دست‌و‌پاگیر و موانع ریز و درشتی که صاحبان سایر فعالیت‌های تولیدی با آن روبه‌رو هستند تصویب شده و مهم‌ترین هدف آن ترویج و تقویت فرهنگ کشور خصوصا فرهنگ مکتوب است. در این میان برخی رفتارهای سلیقه‌ای و قوانین دست و پاگیر همچنین بروکراسی موجود بر اداره‌ها موجب شده است که معافیت مالیاتی ناشران در هاله‌ای از ابهام قرار گیرد.