او با بیان اینکه شاید محل در نظر گرفته شده برای تاسیس موزه کتاب و میراث مستند ایران فضای چندان بسیطی نباشد، افزود: درعین حال وجود چنین فضایی بسیار غنیمت است و با توجه به تعدد و تنوع منابع موجود، در سال بیش از 20 نمایشگاه مختلف موزه‌ای (یعنی تقریبا درماه دو نمایشگاه) و دو برابر این ظرفیت، نمایشگاه محیطی طراحی و برگزار می‌شود. رویکرد اصلی اداره کل حوزه ریاست سازمان در بحث رویدادهای موزه‌ای سال جاری برپایی سلسله نمایشگاههای تاریخ محلی است. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با 13 مرکز استانی و منطقه‌ای که در آن مراکز نیز وظایف و اهداف فراهم‌آوری، حفاظت و ترمیم اسناد و میراث مکتوب دنبال می‌شود، ظرفیت بی‌نظیری برای نمایش تاریخ محلی و منطقه‌ای کشور را داراست.
او ادامه داد: سعی کردیم در معرفی آثار مکتوب با تاکید بر ریشه‌های فرهنگی و هویت قومیت‌ها نگاهی ملی داشته باشیم، بنابراین دستاوردهای سازمانی مراکز استانی و تاریخ محلی را به شکلی منسجم و متناوب به نمایش خواهیم گذاشت. زمستان پارسال این برنامه با استان اصفهان آغاز و در اردیبهشت ۹۸ نمایشگاه همدان برگزار شد. از بیستم خرداد میزبان خطه مازندران هستیم و این اکسپوها تا پایان سال همراه با رویدادهای علمی-آموزشی و فرهنگی-هنری در کنار سایر نمایشگاههای موضوعی برپا خواهند شد.
خرم با اشاره به یادمان‌های روسای جمهوری بیان کرد: یکی از وظایف محوله سازمان اسناد و کتابخانه ملی این است که هدایا، اسناد، دست‌نوشته‌ها، اشیا و آثار روسای جمهوری را به صورت ویژه و در قالب یادمان این شخصیت‌های مهم جمع‌آوری، نگهداری و بخشی از آنها را به عنوان آثار تاریخ سیاسی کشور در قالب موزه‌های اختصاصی در معرض دید مردم قرار دهد.
او افزود: در حال حاضر یادمان مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی در شهر رفسنجان در حال فعالیت است. همچنین بخش کوچکی از یادمان سیدمحمد خاتمی در شهر اردکان، فعال و عمده این آثار در کاخ سعد‌آباد تهران موجود و متاسفانه در حال حاضر غیرفعال است. از اهداف آتی و امور در دست اقدام مربوط به یادمان‌های روسای جمهوری که مورد تاکید و دغدغه ریاست سازمان است؛ تلاش برای سامان‌دهی، احیا و تاسیس یادمان سایر روسای جمهور از جمله رئیس جمهوری حسن روحانی خواهد بود.
امکان نمایش آثار دیجیتال را نداریم
خرم با اعلام اینکه دیجیتال کردن منابع مکتوب به صورت تخصصی در این سازمان دنبال می‌شود بیان کرد: منابع کتابخانه ملی در سه گروه کتابخانه‌ای، اسنادی و دیجیتال دسته‌بندی می‌شوند که با دسترسی‌هایی طبقه‌بندی شده در تالارهای مختلف در اختیار مراجعان قرار می‌گیرد. با توجه به نوپا بودن موزه کتاب سخت افزارهای لازم برای نمایش دیجیتالی آثار فاخر در موزه وجود ندارد، اما از اهداف توسعه‌ای سازمان تجهیز موزه به این ابزارهای مدرن است که انشالله به زودی محقق می‌شود. در عین حال مراجعین می‌توانند منابع مورد نیاز خود را به صورت فایل وفق ضوابط معین دریافت کنند.
او درباره چگونگی دسته‌بندی منابع و سطح دسترسی‌ها گفت: کارشناسان مربوطه اطلاعات دقیقی در اختیار اعضا قرار می‌دهند و با توجه به اینکه سطح علمی متقاضیان منابع با هم متفاوت است، طبعا هر یک از منابع را نمی‌توان در اختیار تمام افراد قرار داد.
خرم با اشاره به اینکه در موزه کتابخانه ملی از منابع نمایشگاهی که قدمت دارند و از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت هستند، به خوبی حفاظت می‌شود، گفت: از منابعی که از جنبه هنری و زیباشناختی، تاریخی و سیاسی و ... دارای ارزش هستند، قطعا به خوبی نگهداری می‌شوند. این آثار تحت شرایط خاصی مراحل مختلف پایش و سلامت را در بخش‌های تخصصی طی می‌کنند و با توجه به اینکه اینها میراث ملی ما هستند در موزه کتاب نیز، حفظ صحت و امنیت آنها به صورت جدی مدنظر قرار می‌گیرد.
استقبال از پیشنهاد برگزاری نمایشگاه
خرم درباره روش انتخاب منابع و آثار موزه، توضیح داد: برای انتخاب اسناد، نسخ خطی و نفایس چند روش مختلف داریم. با توجه به گستردگی منابع مهم و ارزشمند در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و همچنین ضرورت برگشت دوره‌ای آثار موزه به مخازن برای استراحت و انجام امور فنی و سلامت آنها نمی‌توان آثار را زمان طولانی مدت در ویترین‌ها نمایش داد؛ بنابراین ما با تعریف دوره‌های نهایتا سه ماهه تا چند روزه آنها را تعویض می‌کنیم. پس از تعیین موضوع‌های نمایشگاه‌ها در اداره موزه که با مشورت و نظر مدیریت اداره کل حوزه ریاست صورت می‌پذیرد،کارشناسان متخصص در بخش‌های مختلف پیشنهادهای خود را حسب وضعیت فیزیکی و محتوای آثار به ما ارائه می‌کنند که مورد بررسی قرار می‌گیرد و نهایتا پس از تایید به موزه راه پیدا می‌کنند. گاهی این فرایند بالعکس نیز طی می‌شود.
او با ارائه مثالی توضیح داد: به عنوان مثال یک اثر یا یک شخصیت یا یک موضوع ملی و تاریخی مورد توجه قرار گرفته و حول آن سوژه تحقیق‌ها لازم انجام و چیدمان آثار شکل می‌گیرد. در واقع این پروسه با تعامل‌ها درون سازمانی یک وضعیت متغیر دارد. البته موزه کتاب، همواره همکاری با مجموعه‌داران شخصی، موزه‌ها و ارگان‌های دولتی و خصوصی را مورد توجه جدی قرار داده است و از پیشنهادهای دریافتی برای برگزاری نمایشگاههای مشترک استقبال کرده است.
خرم درباره سطح استقبال عموم مردم و نحوه تعامل موزه با افراد غیرمتخصص گفت: تا آنجا که اطلاعات و حوزه کاری من در سازمان اجازه می‌دهد، مطلعم سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران همواره در تلاش برای تجمیع و حفاظت از میراث ارزشمند مکتوب بوده است. این میراث الزاما و صرفا در اختیار خواص نیست. ممکن است افرادی سینه به سینه مالک آثاری باشند که دقیقا بر اهمیت آنها واقف نباشند و طبعا از آنها در شرایط استانداردی حفاظت نشود.
کمیته‌ها و ادارات تخصصی فراهم‌آوری، شناسایی، اهدا و خرید اسناد و کتب، مجدانه در پی تعامل با دارندگان این آثارند. در عین حال شاید به دلیل عدم اطلاع عموم از ضوابط کاری سازمان و از طرفی آشنایی بیشتر مردم با کارکرد موزه‌ها، این اعتماد دو سویه شکل بگیرد. خواه برای برگزاری نمایشگاههای میراث خاندانی و خواه برای معرفی ساز و کار امور مثلا اهدا، مبادله، خرید و حتی مرمت به مثابه پلی بین ایشان و بخش‌های تخصصی سازمان انجام وظیفه خواهیم کرد.
او درباره چگونگی ارزش‌گذاری روی این میراث شخصی توضیح داد: در مورد اسناد و نسخه‌های خطی، کمیته‌های کارشناسی وجود دارد که افراد می‌توانند داشته‌های خود را بیاورند و معرفی کنند تا ارزش‌گذاری و در نهایت طی توافقی خریداری شود. با این فرایند آثار اهدا یا خریداری شده، در اختیار و پناه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و نهایتا متعلق به کشور و مردم خواهد بود.
نظر شما