به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نیکنام حسینی‌پور؛ مدیرعامل خانه کتاب با حضور در مراسم بزرگداشت مقام علمی نجیب‌ مایل‌هروی؛ نویسنده، پژوهشگر، نسخه‌شناس، ویراستار و مردم‌شناس افغانستانی مقیم ایران بر اهمیت فعالیت‌های فرهنگی این چهره شاخص تاکید و برای تداوم عمر و انتشار آثار جدید به قلم او ابراز امیدواری کرد.

متن سخنرانی حسینی‌پور در این مراسم که صبح امروز (یکشنبه 6آبان‌ماه) در تالار فردوسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی برگزار شد، به شرح زیر است:
 
استاد نجیب مایل هروی؛ پژوهشگری کاردان و توانا
با اینکه مرزهای سیاسی طراحی شده از سالیان گذشته میان ایرانیان و افغان‌ها فاصله انداخته اما میراث مشترک و علقه‌های فراوان فرهنگی فاصله‌ها را درنوردیده است. برادران و خواهران دو ملت افغانستان و ایران پیوندی گسست‌ناپذیر دارند و دو ایران فرهنگی مرزهای جغرافیایی و سیاسی فضای خودش را از دست می‌دهد و استاد نجیب از جنس آن افرادی است که تعلق به این ایران دارد. محققان و شاعران طراز اولی که از سرزمین ستم‌دیده افغانستان برخاسته‌اند، همواره با آثارشان روابط میان دو کشور را گرم و پویا نگه داشته‌اند. بزرگانی که همواره دل در گرو میراث مشترک و گران‌بار داشته‌اند، بزرگانی چون عبدالحی حبیبی، رضا مایل هروی، خلیل‌الله و اکنون استاد ارجمند نجیب مایل هروی.
 
استاد مایل هروی پژوهشگری است که نخست در دامن پدر گرامی‌شان رشد و نمو یافته‌اند و از خوان نعمت او نکته‌ها برگرفتند و سپس در دانشگاه فردوسی مشهد از محضر اساتید خبره زبان و ادب فارسی بهره‌مند شدند. از همان دوران دانشجویی نگاه دقیق و ذهن وقاد نجیب مایل هروی، نوید محققی کاردان و توانا می‌داد. با پژوهش‌های استاد مایل هروی وارد دنیایی گسترده و شگرف از فرهنگ و تمدن زبان فارسی در جغرافیای تاریخی آن می‌شویم. تحقیق همه جانبه و نیز تلاش برای پی بردن به نکاویده‌ها از ویژگی‌های بارز آثار استاد مایل هروی است.
امروز بعید می‌نماید که پژوهشگر عرفان باشی و وام‌دار میراث عرفانی استاد مایل هروی و جریانی که او در عرفان بنا نهاده نباشی. بعید می‌نماید دلبسته ادب و زبان فارسی باشی و از آثار ادبی استاد بهره نبری. بعید می‌نماید مصحح باشی و به کتاب‌ها ایشان مراجعه نکنی و نسخه‌شناس باشی و با کتاب‌های «کتاب‌ آرایی در تمدن اسلامی» و ... بیگانه باشی. در نگرشی کلی می‌توان آثار استاد مایل هروی را به شش بخش اصلی تقسیم کرد:

1ـ تصحیح و تحشیه متون کلاسیک فارسی
2ـ تحقیق و تألیف چند کتاب پایه برای شناسایی نسخه‌های خطی موجود در جهان اسلام
3ـ پژوهش در متن‌شناسی و بررسی متون کلاسیک
4ـ تحقیق در زبان فارسی و اهمیت آن
5ـ فهرست‌نگاری نسخه‌های خطی
6ـ تحقیق در سوانح زندگی بزرگان شعر و نثر فارسی

بر همه این‌ها باید دو مورد مهم دیگر اضافه کرد؛ آموزش شناخت نسخه‌ها و تحقیق در مسائل مرتبط با آن به جوانان و نیز انتشار ده‌ها مقاله خواندنی و ارزشمند مرتبط با موضوعات مطرح شده.

دلبستگی به ایران و زبان فارسی موجب شده است که استاد مایل هروی ایران را خانه خود بداند و هر چندگاه دل‌شکسته شده ولی روی تُرش نکرده و لحظه‌ای سستی در راهی که برگزیده به خود راه نداده است. نیک می‌داند مردان بزرگ هرچند ناکامی ببینند ولی دل‌سرد نمی‌شوند.

ادیب ایران فرهنگی، استاد مایل هروی، محققی فرزانه و مصححی برجسته است، وی در عرصه فرهنگی و ادب ایران زمین خود دایرة‌المعارفی گویا است.

فهرست دراز دامن آثار وی که در کتاب فرزند هرات آمده (اثری که چندی قبل به همت موسسه خانه‌کتاب منتشر شده) هرچند معتقدم که وی فرزند ایران بزرگ فرهنگی است نشان از حجم بالای کوشش‌های ایشان در عرصه زبان فارسی و تحقیقات ادبی و عرفانی دارد. امیدوارم استاد خاطرات خود از جامعه ایران را نیز به زیور طبع بیاراید.

البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم قدم‌های خوبی برای استاد برداشته‌اند؛ چه آن‌موقع که ناخوش احوال بودند -که جناب آقای دکتر صالحی جویای احوال ایشان بودند و شخصا بنده را مامور رسیدگی به احوال استاد نمودند، که از آن موقع تاکنون یک رابطه عاطفی با استاد برقرار ‌شده است- چه حالا که امیدوارم تمام مشکلات حل و فصل شوند و شاهد آثار جدید استاد باشیم.
 
عمر استاد دراز باد و فارسی‌زبانان از حاصل فکر و قلم او سالیان متمادی بهره‌مند باشند و مایه خوشحالی است که در این دیار هنوز اساتیدی مثل دکتر یاحقی و ... وجود دارند که در حق بزرگان حق‌شناسی کنند.

در پایان می‌خواهم بگویم که:

تو را با برگ برگ این چمن پیوند پنهان است
تو با پیشانی پاک نجیب خویش
که از آن سوی گندم‌زار
طلوع باشکوهش خوشتر از صد تاج خورشید است
من اینجا ریشه در خاکم.