ناشران در برابر وضعیت نابسامان کاغذ واکنشهای متفاوتی نشان میدهند. برخی بنا به توان اقتصادی و سیاستهای نشر به توقف یا تحدید تولید دست میزنند و یا در نهایت کاهش شمارگان کتاب را در پیش میگیرند. بخش دیگری از ناشران نیز هزینههای دیگر را کاهش میدهند که به تغییر نوع چاپ، صحافی، شمارگان و خواهناخواه افت کیفیت میانجامد. ضمن اینکه این رویکرد ناگزیر، منجر به افزایش قیمت کتاب نیز خواهد شد.
واکنش یکی از ناشران قدیمی و شناخته شده در کشورمان که در هر دوره نظر طیف قابل توجهی از مخاطبان کتاب را به خود جلب کرده، در مواجهه با نوسانات بازار کتاب، گویای ماجراست. با نگاه به جریان نشر سه عنوان پُرطرفدار انتشارات امیرکبیر طی چاپهای اخیر، روشناست که مدیریت این نشر نیز متاثر از بازار به اتخاذ سیاستهای جدیدی دست زده است.
چاپ | سال نشر | شمارگان | قیمت |
پنجم | 1395 | 2000 نسخه | 12500 تومان |
ششم | 1397 | 500 نسخه | 28000 تومان |
«باباگوریو»
چاپ | سال نشر | شمارگان | قیمت |
پنجم | 1391 | 1500 نسخه | 7500 تومان |
ششم | 1393 | 1500 نسخه | 7500 تومان |
هفتم | 1395 | 1500 نسحه | 10000 تومان |
هشتم | 1397 | 500 نسخه | 26000 تومان |
«لبه تیغ»
چاپ | سال نشر | شمارگان | قیمت |
هفتم | 1394 | 2000 نسخه | 15000 تومان |
هشتم | 1397 | 500 نسخه | 25000 تومان |
نخستین نکته قابل توجه در بررسی تجدیدچاپیهای امیرکبیر افزایش قیمت و کاهش شمارگان است. جزئیات این تغییرات را در توضیحات مدیر انتشارات امیرکبیر میخوانید:
تقاضای پایین=شمارگان پایین
سید حسن میرکریمی؛ مدیر انتشارات امیرکبیر، افزایش قیمت کتاب را ناشی از چند دلیل میداند که مهمترین آن افزایش قیمت نهادههای تولید است. سیاست کاهش شمارگان را نیز با میزان تقاضای بازار تحلیل میکند و تاکید دارد، چاپهای نخست این کتابها با توجه به تقاضا با شمارگان بالا منتشر شدهاند.
یکی از دلایل میرکریمی برای تجدید چاپ با شمارگان پایین کمبود تقاضا در بازار است. تاکید بر کاهش تقاضا به معنای نبود بازار و به تعبیر دقیقتر نبود مشتری و طالب کتابهایی است که زمانی با شمارگان چندهزار نسخهای منتشر میشدند.
او از سوی دیگر میگوید: کاهش شمارگان موجب میشود تا انبار انتشارات نیز بهتر مدیریت شود زیرا اگر این کتابها با شمارگان بالا منتشر شوند برای یک و یا حتی دو سال در انبار میمانند.
به نظر میرسد که این مهمانی طولانی کتابها در انبار، گرفتاری این روزهای بسیاری از ناشران است که خواب سرمایه را به دنبال داشته است.
وی گفت: زمانی شمارگان کتابهای واحدهای انتشارات سازمان تبلیغات، کمتر از 3 هزار نسخه نبود و تا مدتها مقاومت وجود داشت تا این شمارگان کاهش پیدا نکند. اما با توجه به شرایط این تصمیم اتخاذ شده است.
دغدغه کیفیت در چاپ دیجیتال
در چاپ افست، استفاده از فیلم و زینک باعث میشود نوشتهها با کیفیت مناسبی روی کاغذ بنشیند و مهمتر آنکه در این نوع چاپ، کتاب روی فرمهای 16 صفحهای منتشر میشود و مثلا یک کتاب 160 صفحهای، حاصل قرار گرفتن 10 فرم کنار یکدیگر است که چسب صحافی خیلی خوب آنها را مهار میکند. اما علاوهبر پایین بودن کیفیت در بسیاری کتابهایی که دیجیتالی چاپ شدهاند، در این نوع چاپ هر برگ از کتاب، به صورت مستقل در کنار دیگر برگهها صحافی میشود؛ یعنی در مثال قبلی، کتابی خواهیم داشت با 80 برگه و طبیعی است که بعد از صحافی، امکان شکستن عطف و خارج شدن برگها از آن زیاد است.
میرکریمی اما درباره چاپ دیجیتالیهای جدید امیرکبیر، موضوع افت کیفیت را رد میکند و تاکید دارد: چاپ دیجیتال در واقع کوچک شده چاپ افست است و کاغذ کتابهای ما نیز، همان کاغذ قدیمی و از جنسهای متعارف بازار است.
وی انتشار برخی از کتابهای داستان با کاغذ ایرانی را به معنای افت کیفیت کار امیرکبیر نمیداند و میگوید: اگر این نوع کاغذ در بازار موجود باشد، بیشتر کتابهای امیرکبیر با این نوع کاغذ منتشر خواهد شد.
تولید بر حسب سفارش
میرکریمی اما با ابراز تاسف، مشکلات اقتصادی و شرایط فعلی بازار نشر را عمدهترین مشکل امیرکبیر برای توجه بیشتر به این نوع چاپ اعلام میکند. چنانچه گفته شد، سه عنوان کتاب «وداع با اسلحه»، «باباگوریو» و «لبه تیغ» ازجمله معروفترین کتابهای ترجمه شده امیرکبیر هستند که اوایل دهه 90 با شمارگان 2 هزار نسخه و 2 هزار و 500 نسخه منتشر شدهاند.
میرکریمی، در پاسخ به چرایی کاهش شمارگان قابل توجه این کتابها به نمونه کتابهای امیرکبیر طی چند ماه گذشته اشاره کرد و گفت: بهعنوان مثال کتاب «جاناتان مرغ دریایی» چند ماه پیش بنابه درخواست، 15 هزار نسخه منتشر کردیم.
این رویکرد را این فعال نشر بهعنوان فعال بودن سنسورهای واحد بازرگانی نشر امیرکبیر تعبیر میکند. مدیرمسئول انتشارات امیرکبیر در جمعبندی سخنان خود و در پاسخ به پرسش ایبنا گفت: امیرکبیر سیاست خود را تولید بر حسب سفارش قرار داده است.
وی در تحلیل و یا تایید این سیاست به سابقه این روش در کشورهای اروپایی اشاره میکند و میگوید: ناشران کشورهای پیشرفته با حذف انبار به تولید براساس درخواست و سفارش بازار رسیدند.
تولید روزانه 500 نسخه کتاب
این عضو جامعه نشر، اجرای این سیاست را از سر ناچاری توصیف میکند و میگوید این شرایط را بازار به ناشران تحمیل کرده است.
مدیرمسئول امیرکبیر یکی دیگر از دلایل تولید برحسب سفارش را انبار مملو از کتاب انتشارات امیرکبیر اعلام میکند و ادامه میدهد: هر زمان واحد بازرگانی درباره شرایط و نیاز بازار گزارش داد، واحد تولید به چاپ کتاب اقدام میکند.
وی تاکید دارد: امیرکبیر نیاز بازار را در کمترین شکل ممکن و با تولید دیجیتال، با تولید روزانه 500 نسخه برطرف میکند.
میرکریمی نگاهی هم به وضعیت کاغذ دارد و با توجه به وضعیت کاغذ که اسفناک توصیف میکند، تصمیم اشتباه ناشر در انتخاب کتاب برای چاپ را جبرانناپذیر میداند.
بنا به گفته این فعال حوزه نشر، بیش از 8 هزار عنوان کتاب به نام موسسه انتشارات امیرکبیر در بانک اطلاعات موسسه خانه کتاب به ثبت رسیده است اما تولیدات این موسسه انتشاراتی بیش از این تعداد است. به عبارت دیگر بخشی از کتابهای امیرکبیر در آمارها نیامده و جالب آنکه هنوز برخی مراجعان سراغ آنها را میگیرند.
وی یکی از سیاستهای انتشارات امیرکبیر را تجدید چاپ کتابهای شاخص، کلاسیک و نایاب بهوسیله برنامه OCRاعلام میکند؛ سیستمی که کتاب «کمدی الهی» دانته به وسیله آن در سیویکمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران امکان ارائه یافت.
نظر شما