ضبط اعلام (اشخاص، جغرافیایی، تاریخی،…) در منابع فارسی دچار تشتت و چندگونگی است، چون در این حوزه از قواعد پیروی نشده است و هر کس، از نویسنده و مترجم و پژوهشگر گرفته تا تهیه‌کنندگان ابزارهای کتاب‌شناختی، به سلیقه و ذوق خود، ضبط و صورتی را انتخاب کرده، در نتیجه یک علم به دو یا چند شکل نوشته شده است. مثلا مارک تواین در برخی ترجمه‌های فارسی به صورت «مارک تواین» و در برخی دیگر به صورت «مارک توین» یا به صورت‌های دیگر ترجمه و تلفظ شده است و صورت دقیق و واحدی از آن ارائه نشده است. در این دوره روش‌هایی برای ثبت اسامی غیرفارسی (اعلام شرقی و غربی) به خط فارسی آموزش داده می‌شود.
این جلسه با معارفه استاد و هنرجویان کلاس شروع شد و در ادامه مهدی قنواتی، عضو انجمن صنفی ویراستاران و مسئول برگزاری این دوره از کلاس‌های این انجمن به معرفی دوره، استاد و توضیحاتی درباره نحوه برگزاری این دوره پرداخت. مدرس این دوره چهارجلسه‌ای ماندانا صدیق‌بهزادی است که پایان‌نامه دکتری خود را درباره ضبط اعلام در دهه پنجاه دفاع کرده و چیزی حدود چهار دهه در این زمینه تخصص دارد. صدیق بهزادی همچنین سال‌ها به عنوان استاد دانشگاه درس ضبط اعلام را در دانشگاه صداوسیما تدریس کرده است.
هومن عباسپور، نایب رئیس هیئت مدیرۀ انجمن صنفی ویراستاران از دیگر اعضای انجمن صنفی ویراستاران حاضر در این جلسه بود که خود را به عنوان شاگرد ماندانا صدیق‌بهزادی، مدرس این دوره در سال‌های گذشته در دانشگاه صداوسیما معرفی کرد و ضمن تشکر از وی برای قبول کردن تدریس دوره ضبط اعلام، به معرفی مختصری از کتاب شیوه‌نامه ضبط اعلام انگلیسی در فارسی پرداخت و آن را منبع مهمی برای دانشجویان این دوره معرفی کرد.
در ادامه صدیق بهزادی ضمن بیان اهمیت ضبط صحیح اعلام گفت: شروع مشکل ضبط اعلام در درجه اول از مترجم و بعد از آن بر عهده مولف است. چرا که ارائه شیوه صحیح اعلام واژه‌ها، نخست بر عهده مترجمان و سپس بر عهده مولفان است. در صورت عدم توجه این دو گروه است که اطلاعات غلط ضبط می‌شود، همان ضبط غلط وارد کتابشناسی ملی وارد می‌شود و در نهایت نمایه غلط ساخته می‌شود.
وی در ادامه به مشکلاتی که ضبط غلط اعلام برای کتابدار و ثبت اعلام در کتابشناسی ایجاد می‌کند اشاره کرد و افزود: یک سازمان مادر باید متولی این کار شود، چون این کار در همه جای دنیا رایج است که به نظر من در ایران این کار وظیفه فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. فرهنگستان باید قاعده‌ای تعریف می‌کرد که با آوای زبان فارسی تطبیق داشته باشد.
در اعلام اشخاص ملیت در درجه اول اهمیت است
صدیق‌بهزادی در ادامه اعلام از نظر کتابداری را نام اشخاص، اعلام جغرافیایی و اعلام تاریخی دانست و گفت: در اینجا با اصطلاح یا واژه سروکار نداریم و در اعلام اشخاص ملیت در درجه اول اهمیت است.
نویسنده کتاب شیوه‌نامه ضبط اعلام انگلیسی در فارسی به کم‌کاری و عدم دقت مترجمان در ضبط اعلام اشاره کرد و افزود: به نظر من 60 درصد مترجمان در برگرداندن اسامی با چشم کار می‌کنند و به منابع مراجعه نمی‌کنند. آنها به خودشان زحمت نمی‌دهند که به منابع هرچند اندک مراجعه کنند و آنها را برگردانند.
عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه تلفظ اعلام اشخاص به دستگاه آوایی دو زبان مبدا و مقصد بستگی دارد، اضافه کرد: فرهنگستان به مواردی مثل تلفظ یا ضبط اعلام، ضبط اصطلاحات یا واژگان توجه نکرده است و بین گویش و لهجه مرز نگذاشته است.
صدیق بهزادی در ادامه به اعلام تاریخی و ضبط صحیح اعلامی مثل خاندان‌ها، سلسله‌ها، قبایل، اقوام، رویدادهای تاریخی تاریخی پرداخت و به اصول و قواعد مختلف در ضبط آنها اشاره کرد.
لازم به ذکر است که در این دوره حدود 30 نفر از ویراستاران، مترجمان، نویسندگان و دانشجویان کارشناسی ارشد رشته‌های گوناگون شرکت کردند و سه جلسه دیگر از دوره چهار جلسه‌ای ضبط اعلام ساعت 16:30 سه شنبه این هفته و شنبه و سه‌شنبه هفته آینده در محل انجمن ناشران کودک و نوجوان واقع در خیابان کریمخان، خیابان حافظ، کوچه هورچهر، پلاک 13، واحد 2 برگزار خواهد شد.
نظر شما