دانشمندان معتقدند اگر همه مردم بدانند در چه وضعیتی از کم‌آبی قرار دارند بی‌شک موجی از نگرانی شکل خواهد گرفت با این حال موافقند که مردم باید واقعیت‌ها را بدانند. در همه جا از کم‌آبی و صرفه‌جویی در مصرف آب سخن گفته می‌شود و از مردم خواسته می‌شود که صرفه‌جویی کنند. اینکه فقط از مردم بخواهند در مصرف آب صرفه‌جویی کنند خواسته‌ای ناشی از مدیریت غلط است؛ اما سوالی که مطرح می‌شود این است که چقدر در امر آموزش و اطلاع‌رسانی در این امر موفق عمل کرده‌ایم؟ و یا چقدر در جهت آموزش در امر مصرف آب تلاش جدی شده است.
کتاب‌ها و محتوای رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در امر اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در معضل کم‌آبی داشته باشند. در اینجا محتوای کتاب‌های درسی و آموزشی در امر کم‌آبی اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. محمد برشان، نویسنده و پژوهشگر در حوزه آب و منابع آبی معتقد است: بیشتر اوقات واقعیت‌ها از معضل کم‌آبی از مردم پوشیده می‌شود. مردم باید بدانند که سی‌درصد از آب مصرفی مردم از طریق لوله‌کشی‌ها به هدر می‌رود. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره این معضل گفت: معضل کم‌آبی در کشور ما یک بحران نیست بلکه در سال‌های اخیر تبدیل به یک فرابحران شده است و دیگر نباید از آن به عنوان بحران آب یاد کنیم باید بگوییم در حال حاضر ما در فرابحران آب قرار گرفته‌ایم.
برشان با اشاره به هزینه بالای انتشار کتاب که عامل جدی در ضعف تولید کتاب با به حساب می‌آید گفت: پژوهش‌های زیادی در امر آب و کم آبی می‌شود اما به قدری هزینه‌ها زیاد است که هر پژوهشگری نمی‌تواند یافته‌هایش را در قالب کتاب منتشر کند.
برشان با اشاره به کتاب‌های تالیفی در این حوزه گفت: اغلب کتاب‌هایی که در این حوزه تالیف می‌شوند چندان جنبه آموزشی ندارند بی‌شک پژوهشگران زیادی درباره این مسئله تحقیق کرده‌اند و تا حدودی پژوهش و محتوا درباره فرابحران کم‌آبی وجود دارد که کتاب‌های ارزنده و شاخصی تولید شود که در نهایت به اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی عموم مردم بیانجامد؛ اما هزینه سنگین چاپ و نشر کتاب باعث شده ناشران چندان رغبت به این امر نداشته باشند و مولفان هم خودشان نتوانند حمایت همه جانبه از محتوایی که تولید می‌کنند داشته باشند. ضمن اینکه بسیاری از تالیفات هم در حوزه تاریخ منابع آب ایران است.
به گفته برشان یکی از نهادهایی که وظیفه انتشار کتاب در این زمینه را باید برعهده داشته باشد انتشارات وزارت نیرو است که به علت هزینه‌های دیگر بسیار کم کار است.
وی در پاسخ به این پرسش که محتوای کتاب‌ها را به لحاظ علمی و آگاهی‌بخشی در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید گفت: بهترین کتابی که در سال‌های اخیر در این زمینه منتشر شده است کتاب‌هایی است که به معضل آب در حوزه بین‌الملل پرداخته‌اند. در حال حاضر ما به تالیفاتی نیاز داریم که به معضل آب در حوزه بین‌الملل بپردازد و چالش‌های آن را بیان کند. در گذشته‌های نه چندان دور اقدامات نابجا و تصمیمات نفع‌پرستانه‌ای از سوی کشورهای همسایه درباره آب و منابع آبی در مرزها گرفته شده است. خوب است تالیفات جدی در این زمینه شود تا مردم حداقل از سرگذشت منابع آبی کشورشان آگاه شوند اما متاسفانه در سال‌های اخیر چندان شاهد انتشار کتاب در این زمینه نبوده‌ایم.
برشان بازگو کردن واقعیت‌ها را در معضل کم‌آبی امری جدی دانسته و گفت: اگر امروز واقعیت‌ها را درباره کم‌آبی و معضل آن بیان نکنیم فردا مجبور خواهیم شد که بگوییم در چه وضعیتی به سر می‌بریم. نداشتن آموزش جدی در این زمینه شرایط را سخت‌تر و سخت‌تر کرده است.
وی گفت: زمینه‌ها برای انتشار کتاب فراهم نیست. باید واقعیت‌ها در رسانه و کتاب‌ها بیان شود. برخی فکر می‌کنند اگر مردم ندانند آرامش بیشتری دارند اما نمی‌دانند که سال‌های بعد چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد. برای مثال اوایل دهه شصت وقتی بیماری ایدز وارد کشور شد صحبتی از آن به میان نیامد و هیچ فردی نمی‌توانست از این بیماری در جایی بنویسد اما بعد از آنکه این بیماری فراگیرتر شد محتوای زیادی هم درباره این بیماری در کتاب‌ها تولید شد.
برشان افزود: واقعیت‌ها از کم آبی در سطح کشور به قدری است که در آینده‌ای نزدیک همه چیز را در کشور به یکدیگر گره خواهد زد و ما از این فرابحران، بحران‌های دیگر را هم متحمل خواهیم شد. مانند بحران امنیتی، بحران شدید اقتصادی و یا بحران مهاجرتی. فرابحران کم آبی و تبعات بعد از آن به هیچ نظام حکومتی ربط نخواهد داشت و ضرر‌های خود را خواهد داشت. اما هیچکدام از این واقعیت‌ها نه در محتوای رسانه‌ای و نه در کتاب‌ها بیان نمی‌شود.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: متاسفانه در کشور ما آب چند متولی دارد مانند شرکت‌های آب منطقه‌ای وزارت نیرو و سازمان محیط‌زیست و در سال‌های اخیر میراث فرهنگی هم به نوعی در این امر دخیل شده است. این تشتت آرا و میزان فعالیت از سوی سازمان‌های مختلف باعث عدم هماهنگی در روند مدیریت در منابع آب و معضلات آب می‌شود. تنها راهی که می‌توان از این شرایط نجات پیدا کرد این است که وزارت‌خانه ای ویژه آب تاسیس شود. چون وزارت آب نداریم و وزارت نیرو هم برنامه مدونی در مورد آب ندارد پژوهش‌های مدونی تاکنون درباره این موضوع صورت نگرفته است.
وی گفت: سه موضوع در فرآیند آگاهی‌بخشی از معضل کم‌آبی اهمیت زیادی دارد جمعیت، استراتژی و آموزش. متاسفانه ما هیچ آنالیزی از جمعیت کشور نداریم. برای مثال شما در هیچ کتابی و در هیچ محتوای رسانه‌ای نمی‌خوانید که چند در صد از مردم کشور درگیری جدی از معضل کم‌آبی دارند چند در صد از در کشاورزی نیاز مبرم به آب دارند.
برشان افزود: متاسفانه در امر کم‌آبی استراتژی و آموزش نداریم و برای تعدیل بحران آب به سه چیز نیاز داریم آموزش، آموزش ، آموزش.
نظر شما