به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «خیابان صحنه است» به تازگی از سوی انتشارات مانیا هنر راهی بازار کتاب شده است.
این کتاب دارای دو بخش مقدمه و یادداشت‌هایی درباره تئاتر خیابانی سیاسی پاریس است. در بخش مقدمه این کتاب مقالاتی تحت عنوان، «در باب تئاتر سیاسی» نوشته مایکل کربی، «خیابان صحنه است» به قلم ریچارد شکنر، «تئاتر چریکی» به قلم رانی دیویس و ریچارد اشکنر می‌خوانیم.
در بخش دوم این کتاب، تئاتر خیابانی از سال 1968 تا 1969 به قلم ژان ژاک لوبل بررسی می‌شود. در مقاله‌ای که در ابتدای این بخش آمده است، پیتر هاندکه «تئاتر در خیابان و تئاتر در تئاترها» را بررسی می‌کند. در مقالاتی که در انتهای کتاب به قلم ریچارد اشکنر، سودیپتو چترجی و آگوستو بوال آمده است «تئاتر قانون‌گذار و مجلس خیابانی» به طور کامل بحث می‌شود.
مقالات و یادداشت‌های این کتاب در باب پیوند تئاتر و سیاست و خیابان از نگاه نظریه‌پردازان، اجراگران گروه‌های گوناگون و کنشگران جنبش‌های سیاسی دهه‌های 1960 و 1970 در فرانسه، آلمان و آمریکاست. نخستین مقاله از مایکل کربی است که می‌توان آن را در حکم درآمدی به بحث سایر مقالات خواند. پرسش کربی این است که آیا تئاتر سیاسی که بسیار درباره آن نوشته‌اند، توانایی تغییر در افکار جامعه را دارد یا در حد توصیف خواهد ماند؟
اگر مقالات اول و دوم کتاب را دارای رابطه‌ای علت و معلولی بدانیم چهار مقاله دیگری که در ادامه کتاب می‌آید، بدون ترتیب خاص، منظومه‌ای گرد ایده‌های شکنر در «خیابان صحنه است» می‌سازند. این مجموعه با بحث‌های پراکنده آن‌ها و شکایت‌های بوال از زدوبندهای سیاستمداران برزیلی و پرونده‌سازی برای او تمام می‌شود. بی‌شک از شکایت‌های بوال و مصائب حقوقی و حزبی او درمی‌یابیم که در پیوند تئاتر و سیاست و خیابان از نگه او چیزی از دست رفته است به خصوص آنچه اثبات می‌کرد: «خیابان صحنه است.»
مایکل کربی در نخستین مقاله این کتاب در باب تئاتر سیاسی می‌نویسد:
«طبق تعریف تئاتری که مستلزم حضور تماشاگر است، فعالیت ویژه‌ای محسوب نمی‌شود، اما منظور این نیست که تئاتر ناگزیر با دولت ارتباط دارد؛ یا اینکه باید جهت‌گیری سیاسی داشته باشد. شاید مانند «تراموایی به نام هوس» عناصر روان‌شناختی و روابط میان افراد در تئاتر به صورت اظهارنظرهای اجتماعی برجسته شوند.»
کربی درباره خصوصیات یک تئاتر سیاسی در جای دیگری از این مقاله اشاره می‌کند:
«اگر در پس متن یک تئاتر غرضی سیاسی وجود داشته باشد و آن غرض درک نشود، دیگر نیازی نیست تا آن را از مقوله «تئاتر سیاسی» بدانیم. بنابراین اگر تلاش نمایش معطوف به سیاسی شدن نباشد، آن نمایش سیاسی نیست.»
در بخش بعدی مقدمه این کتاب در مقاله «خیابان صحنه است» نوشته ریچارد شکنر که یکی از اصلی‌ترین مقالات کتاب است می‌خوانیم:
«وقتی که مردم همه با هم به خیابان می‌آیند، امکان خلاق زندگی را می‌ستایند. آن‌ها می‌خورند، می‌نوشند، تئاتر می‌سازند، عشق می‌ورزند و از معاشرت با هم لذت می‌برند. ماسک بر چهره می‌نهند، لباس خاص می‌پوشند و پرچم‌هایی برافراشته و به این سو و آن سو می‌گردانند. آدمک‌هایی می‌سازند و حالت معمولی خود را با پوشیدن لباس‌های مبدل و آرایش تغییر می‌دهند، اما هدف‌شان صرفا پز نامتعارف نیست، بلکه برای به نمایش درآوردن کثرتی است که در زندگی بشر می‌بینیم.»
پس از مقاله شکنر به مقاله تئاتر چریکی نوشته رانی دیویس می‌رسیم. در ابتدای این مقاله می‌خوانیم:
«تئاتر نهادی اجتماعی است، تئاتر توانایی تحمیق شهروندان، زدودن جرم و تحقق ایده «جامعه بزرگ» را دارد، تئاتر می‌تواند روش زندگی آمریکااااایی را به همه یاد بدهد یا می‌تواند جامعه را تغییر دهد... و این چیزی نیست جز امر سیاسی»
تئاتر سیاسی و چریکی بینش مخصوص به خود را دارد و شبیه به نقاش و یا داستان‌نویس یکه و تنهایی نیست که سال‌ها برای رفع ممنوعیت آثارش تلاش کرده و مصیبت می‌کشد تا سرانجام به زور خود را به سوژه یک مجله تبدیل کند و به اوج موفقیت شغلی و تجاری برسد. این نوع تئاتر برای نقد، مجادله و درک موضوعات و مشکلات جامعه مناسب است.
در بخش بعدی کتاب که به یادداشت‌هایی درباره تئاتر خیابانی سیاسی پاریس در سال‌های 1968 تا 1969 اختصاص دارد، به مقاله ژان ژاک لوبل می‌رسیم. در این مقاله لوبل به تاریخچه شکل‌گیری گروه‌های نمایشی خیابانی پرداخته و برخی از تجربیات این گروه‌ها را ذکر می‌کند. در بخش انتهایی این مقاله می‌خوانیم:
« هیچ‌کس در آغاز ایده مشخصی برای چگونگی کار نداشت و زمان به نسبت زیادی طول کشید تا ایده استفاده از کارتون‌های تئاتری برای موضوعات امپریالیستی را پرورش دادیم. در نهایت ما چهار شخصیت کهن‌الگویی از کتاب داستان‌های ذهن‌مان بیرون کشیدیم.»
در مقاله آخر این کتاب به قلم سیمون توین به نام «طنز به مثابه تاکتیک چریکی» درباره جنبش دانشجویی آلمان در دهه شصت مطالبی می‌خوانیم. روش‌های متداول تفکر و زندگی و واکنش‌های اجتماعی به این جریانات با شدت گرفتن تاثیر اقدامات معترضان و جذب هواداران از مطالبی است که در این مقاله بحث می‌شود. تحلیل شوخی از موارد قابل تامل این مقاله است. در جایی از این مقاله در همین باب می‌خوانیم:
«در تحلیل شوخی یعنی جنبه‌ای که در مطالعه جنبش‌های اجتماعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، تمایز قائل شدن میان استفاده درونی و خارجی از شوخی ضروری است. جنبش‌های اجتماعی می‌توانند به عنوان حوزه‌های مجزا تعریف شوند یا به عنوان خرده‌فرهنگ‌هایی که خود را در تضاد با محیط پیرامونشان یا جنبه‌هایی از آن محیط تعریف می‌کنند.»
کتاب «خیابان صحنه است» نوشته آگوستو بوال، پیتر هانکه، سیمون توین، ژان ژاک لوبل، رانی دیویس، مایکل کربی و ریچارد شکنر با ترجمه علی قلی‌پور و انیسا رئوفی به تازگی در222 صفحه در شمارگان 1000 به قیمت 20000 تومان از سوی انتشارات مانیا هنر منتشر شده است.
شنبه ۲ تیر ۱۳۹۷ - ۱۲:۴۱
نظر شما