به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «فروش رایت کتاب ایرانی در بازار جهانی (دسترسی ایرانیان به کتاب‌های منتشره در جهان)» با حضور امیر حسین‌زادگان؛ مدیرمسئول انتشارات ققنوس، جعفر همایی؛ مدرنشر نی، غلامرضا فهرستی؛ مدیر انتشارات رایحه اندیشه و مهدی عمرانلو؛ مسئول انتشارات آوند دانش بعدازظهر امروز پنجشنبه 13اردیبهشت‌ماه در تالار فرهیختگان سرای اهل قلم کمیته علمی فرهنگی سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
همایی درباره فروش رایت کتاب‌های ایرانی گفت: تاکید بر اخلاق حرفه‌ای نشر و رعایت کپی‌رایت چندان وارد نیست بسیاری از ناشران سال‌هاست که کتاب‌های دانشگاهی را افست می‌کنند و به تازگی ترجمه این کتاب‌ها را آغاز کرده‌‌اند.
وی با اشاره به امضا قرارداد همکاری بابرخی از ناشران خارجی ادامه داد: امضای قرارداد با شرایط خاص نهایی شده است، امضای قراردادهای بین‌المللی به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد و باید از ناشران درباره زمان الحاق به معاهده برن نظرخواهی شود.
مدیرمسئول انتشارات نی ادامه داد با توجه به نبود چارچوب محکم برای حوزه نشر در داخل کشور امکان فروش رایت کتاب‌های فارسی وجود ندارد.
همایی افزود: اگر زیرساخت‌های لازم برای برقراری ارتباط با ناشران خارجی با هدف فروش حق رایت کتاب‌های فارسی فراهم نشود امکان توسعه فعالیت‌ها وجود ندارد وقتی توقع حمایت از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را داریم باید توجه داشته باشیم که این نهاد، دولتی است که وظایف تعریف شده خود را دارد.
این فعال حوزه نشر با اشاره به لزوم رسیدگی به پرونده تخلفات حوزه نشر از سوی کارشناسان و صاحبنظران گفت: به نظر می‌رسد که جریان بررسی تخلفات حوزه نشر بدون حضور صاحبنظران با ضعف دنبال می‌شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نهاد مناسبی برای بحث درباره مسائل حقوقی نیست.
همایی با اشاره به نگاه نظام آموزشی کشورهای پیشرفته به رعایت حق کپی‌رایت مولفان ادامه داد: در دانشگاههای کشورهای توسعه یافته دانشجویان زمانی به فصل‌های مختلف کتاب‌های آموزشی دسترسی دارند که دانشگاه حق رایت کتاب‌ها را پرداخت کرده باشد. با توجه به چنین شرایطی بحث درباره امضای کنوانسیون برن عجیب، غریب و شوخی است.
وی افزود: به نظر می‌رسد که خرید رایت کتاب از سوی برخی ناشران همکار شاهکار است. نمی‌توان برای عموم ناشران این نسخه را تجویز کرد. داستان کپی‌رایت بسیار مهم است اما باید از رعایت حق مولفان و ناشران داخل شروع کنیم.
این فعال حوزه نشر تأکید کرد: دستگاه‌های دولتی، دانشگاه‌ها، استادان و فرهیختگان باید حق مولف و ناشر را رعایت کنند.
بازار جهانی کتاب‌های فارسی محدود است
در ادامه این نشست عمرانلو درباره وضعیت بازار جهانی کتاب‌های فارسی گفت: بازار جهانی کتاب‌های فارسی محدود است. مقایسه بازار این کتاب‌ها با کتاب‌های انگلیسی زبان نشان می‌دهد که ناشران انگلیسی از وضعیت بسیار مطلوب‌تری برخوردار هستند چراکه گستره بازار آنها بسیار وسیع است. باید برای توسعه بازار کتاب فارسی به خارج از مرزها فکر کنیم.
محتوای قابل عرضه‌ای برای جهان نداریم
این فعال حوزه نشر با بیان این مطلب که برای عرضه کتاب‌های خودمان توانایی قابل توجهی نداریم ادامه داد: برای توسعه بازار کتاب فارسی محتوای قوی دراختیار نداریم به عبارت دیگر بسیاری از ناشران بزرگ محتوای کتاب‌های آموزشی و عمومی را به عنوان منبع اصلی درآمد خود مورد توجه قرار داده‌اند و در قالب‌های مختلف به تولید کتاب اقدام می‌کنند. درحالی که متاسفانه در عمل زیرساخت‌های لازم را دراختیار نداریم.
عمرانلو افزود: اگر محتوای قابل دفاعی در حوزه زبان فارسی داشته باشیم نویسندگان این کتاب‌ها مستقیم با ناشر خارجی وارد مذاکره می‌شوند. استانداردی از نظر ساختار سازمانی و روش‌های عقدقرارداد تعریف نکرده‌ایم بنابراین به الگوسازی و همچنین اصلاح ساختار درون صنعت نشر نیاز داریم. آموزش نیز از دیگر مولفه‌های مهم در موفقیت بازار جهانی نشر فارسی است.
استاندارد مذاکره با ناشر خارجی نداریم
وی با تأکید بر لزوم توجه به مقوله آموزش در ایجاد استاندارد لازم برای مذاکره با ناشران خارجی گفت: طبقه‌بندی محتوا، فن مذاکره با ناشران داخلی و خارجی از نکات قابل توجه در آموزش برای فروش رایت به ناشران خارجی است.
این فعال حوزه نشر با بیان این مطلب که درباره فروش حق رایت کتاب‌های فارسی به ناشران مقوله مخالفت و موافقت با الحاق به کنوانسیون برن مطرح نیست بیان کرد: برای تولید داخلی مشکل داریم به عبارت دیگر باید فعالان حوزه نشر رعایت حق مولف و ناشر را تمرین کنند. یعنی ابتدا باید به حق یکدیگر احترام بگذاریم و بعد به فکر بازار جهانی کتاب فارسی باشیم.
عمرانلو درباره تجربیات خرید رایت کتاب‌های ناشران خارجی ادامه داد: برند ناشر خارجی را بعد از ترجمه کتاب ثبت می‌کنیم تا ناشر دیگری برای ترجمه اقدام نکند که البته تلاش پرزحمتی است. چاپ هولوگرام مخصوص مخاطب را آگاه می‌کند که این کتاب با خرید رایت ترجمه و منتشر شده است. فقدان حمایت از سوی متولیان موجب شده تا این تلاش‌ها با زحمت بسیار به ثمر برسد و از سوی دیگر دلگرمی لازم را ایجاد نمی‌کند تا بازار را گسترش دهیم.
مدیرمسئول انتشارات رایحه اندیشه از همکاری با یکی از ناشران خارجی برای چاپ کتاب با موضوع آموزش زبان فارسی برای انگلیسی‌زبان‌ها خبر داد و بیان کرد: این ناشر خارجی جریان توزیع این کتاب را برعهده گرفته است.
نبود زیرساخت کاهش انگیزه مولف را بهدنبال دارد
عمرانلو گفت: وقتی از نبود زیرساخت‌های لازم صحبت می‌کنیم به معنای کاهش انگیزه نویسندگان است. نویسندگان با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم توانایی مسلح کردن ناشران برای حضور در بازار جهانی را ندارند. انتشارات آوند دانش از حدود 6 سال پیش با پرداخت حق رایت کتاب ترجمه و منتشر می‌کند البته در این مسیر حمایتی متوجه ما نبوده است.
دسترسی آسان به جدیدترین منابع با همکاری دووزارتخانه علوم و ارشاد
فهرستی در ادامه این نشست با اشاره به تجربه فعالیت در بدنه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: بیش از سی سال است که درباره کپی‌رایت بحث می‌کنیم. وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توانایی تهیه بسته دسترسی مردم ایران به جدیدترین محتواهای علمی منتشرشده در جهان را دارند. هزینه تهیه این بسته بسیار کمتر از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به تغییر مدیران و همچنین نبود بازوی اجرایی این اهداف به ثمر نمی‌رسد.
بازار هدف ناشر ایرانی مشخص نیست
وی افزود: دنیا به دنبال آشنایی با مواضع و اندیشه‌های ماست درحالی‌که بازار هدف ناشران ایرانی مشخص نیست. سازمانی باید برای برقراری ارتباط ناشران ایرانی با خارجی ایجاد شود.
فهرستی درباره وضعیت اخلاق حرفه‌ای در صنعت نشر بیان کرد: متاسفانه اخلاق حرفه‌ای در کشور ما مخدوش و کمرنگ شده است بنابراین هیچ ناشری به دنبال رعایت حق کپی‌رایت نیست.
این فعال حوزه نشر با اشاره به اقدام برخی از کشورها برای امضا معاهده برن افزود: آمریکا برای الحاق به کنوانسیون برن بعد از 15 تا 20 سال از تصویب این معاهده مفاد موردنظر خود را برای الحاق تعیین کرد. ایران نیز می‌تواند با تدوین برنامه‌های آموزشی درباره الحاق به کنوانسیون برن زمینه‌های تمرین و تجربه رعایت حق مولف و حقوق ناشر را مهیا کند. چنانچه زیرساخت‌های لازم مهیا باشد امکان الحاق به کنوانسیون برن نیز وجود دارد.
تشخیص کتاب اصل وتقلب برای ناشر هم مشکل شده است
فهرستی تأکید کرد: نهادهای نظارتی باید کمک کنند تا مولفه‌هایی که موجب نگرانی ناشران می‌شود را کنترل کنند بسیاری از ناشران نمی‌توانند تفاوت بین کتاب‌های تقلبی و اصل را با توجه به گسترش کپی غیرمجاز تشخیص دهند.
این فعال حوزه نشر بیان کرد: سرقت ادبی موضوع کیفری است اما با متخلفان برخورد قضایی نشده بطوری که امکان سرمایه‌گذاری ناشران را با مخاطره همراه کرده است.
این فعال حوزه نشر با اشاره به دشواری‌های برقراری ارتباط با ناشران خارجی به دلیل جریان ممیزی در کشور بیان کرد: بعد از خرید حق رایت کتاب‌های خارجی توضیح شرایط نشر کشور و جریان ممیزیبهناشران خارجی بسیار دشوار است. ناشران خارجی تأکید دارند که تغییرات و موارد حذف بخش‌هایی از کتاب با هماهنگی آنها انجام شود. یکی از مشکلات، نامفهوم بودن دلایل حذف بخش‌هایی از کتاب برای ناشر خارجی است.
فروش رایت کتاب ایرانی بسیار دشوار است
حسین‌زادگان در ادامه این نشست گفت: فروش رایت کتاب ایرانی بسیار دشوار است چراکه نمی‌توانیم با ناشران خارجی ارتباط داشته باشیم. چاپ افست ازجمله مهم‌ترین مشکلات صنعت نشر ایران است به‌طوری که با کیفیت عالی چاپ می‌شود و ناشر مالکیتی بر کتاب خود ندارد.
به گفته این فعال حوزه نشر وقتی نمی‌توانیم حق کپی کتاب‌ها در داخل کشور را رعایت کنیم، نمی‌توان از فروش رایت کتاب فارسی به ناشران خارجی صحبت کرد.
سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.
پنجشنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ - ۱۹:۰۶
نظر شما