سیدمحمد بهشتی، داور چهارمین دوره انتخاب پایتخت کتاب ایران در گفت‌وگو با ستاد اطلاع‌رسانی رویدادهای ترویج کتابخوانی با بیان این‌که برنامه‌هایی که در چند سال گذشته با عنوان پایتخت کتاب از سوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شود، برخی تصورات و پیش‌فرض‌ها را باطل کرده است، توضیح داد: ما در  عرصه‌های فرهنگی- هنری شاهد یک دوره بسیار طولانی تمرکزگرایی بوده‌ایم؛ یعنی عمده تولید محصولات فرهنگی- هنری در تهران اتفاق می‌افتد و عمده مصرف آن نیز در تهران است؛ گویی بقیه کشور یک‌جور برهوت است! در صورتی که می‌دانیم چنین نیست و در سایر نقاط کشور نیز اتفاقاتی می‌افتد.

وی افزود: همین تصور موجب شده که توجه و نگاه به خارج از تهران، محدود شود و در تاریکی قرار بگیرد. یکی از خاصیت‌هایی که موضوع پایتخت کتاب ایران دارد، این است که عملکرد آن تا حد زیادی، مانند روشن‌ کردن یک چراغ بوده تا ما بتوانیم رفته‌رفته در سطح ملی ظرفیت‌ها را ببینیم و شهرها را در رقابت با هم قرار دهیم تا ظرفیت‌های خود را آشکار کنند.

داور چهارمین دوره انتخاب پایتخت کتاب ایران ادامه داد: انتخاب پایتخت کتاب، موجب شده است که تحرک قابل توجهی در شهرهایی اتفاق بیفتد که گاهی اصلاً انتظار نداشتیم، چنین ظرفیت‌هایی داشته باشند؛ البته این امر بیشتر به دلیل این بوده که ما در نوعی ظلمت به سر می‌‎برده‌ایم؛ وگرنه این شهرها چنین ظرفیت‌هایی را به شکل بالقوه داشته‌اند؛ اما این ظرفیت‌ها آرام‌آرام بالفعل می‌شود و ما آن‌را مشاهده می‌کنیم.

بهشتی معتقد است، این توقع که موضوع پایتخت کتاب با چند دوره محدود، شرایطی پیدا کند که بتوان میوه‌های آن را چید، بیشتر محصول ناآشنایی با جنس فعالیت‌های فرهنگی است. وی افزود: به نتیجه رسیدن فعالیت‌های فرهنگی، مستلزم زمان طولانی است و تصور می‌کنم اگر این مسیر طی شود، مفهوم پایتخت فرهنگی- حتی برای خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- آشکاتر شود. بنابراین گمان می‌کنم زمینه بلوغ و به حاصل نشستن این رویداد فرهنگی وجود دارد.

داور چهارمین دوره انتخاب پایتخت کتاب ایران ادامه داد: شهری که به‌عنوان پایتخت کتاب معرفی می‌شود، باید محل برپایی رویدادهای ملی بوده و مرجعیت ملی پیدا کند، نه این‌که فقط این عنوان را مانند مدالی به سینه یک شهر بزنیم؛ اما همچنان نگاه محلی درباره آن وجود داشته باشد. تا امروز احساس نکرده‌ام شهرهایی که عنوان پایتخت کتاب را داشته‌اند، نقش ملی ایفا کرده باشند؛ بلکه بیشتر در مقیاس‌های بومی خود کارهایی انجام داده‌اند. بنابراین ملی‌شدن فعالیت‌های این شهرها یکی از اتفاقاتی است که باید رخ دهد. البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بایستی پا پیش بگذارد و رویدادهایی را که به شکل ملی برگزار می‌شود، به پایتخت کتاب منتقل کند.

وی با بیان این‌که این حرکت آرام‌آرام جلو می‌رود، سؤالات آن آشکار شده و پاسخ داده می‌شود، اظهار داشت: این رویداد فرهنگی در حال جاافتادن است. شاید در سال‌های گذشته برای شهرهای شرکت‌کننده کمی بدیع بود و تازگی داشت و نمی‌دانستند چگونه باید پتانسیل‌های خود را نشان دهند. اما به نظر می‌رسد در چهارمین دوره انتخاب پایتخت کتاب ایران، هم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، برخورد با این پدیده در حال حرفه‌ای‌تر شدن است و هم در شهرهای شرکت‌کننده شاهد رویکردهای حرفه‌ای‌تر هستیم؛ اما باید صبور باشیم تا این نوع طرح‌های فرهنگی به نتیجه برسند.

مراسم پایانی انتخاب چهارمین پایتخت کتاب ایران و روستاها و عشایر دوست‌دار کتاب، سه شنبه 8 اسفندماه با حضور مسئولان کشوری و فرهیختگان حوزه فرهنگ در سالن اجلاس سران برگزار خواهد شد.