عبدالناصر بکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره روند تصویب و تدوین قرارداد پیشنهادی نشر کتاب در کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، توضیح داد: آن چیزی که در شروع هر ارتباط اقتصادی مبادله می‌شود، قراری است که طرفین با یکدیگر می‌گذارند. این قرارها ممکن است مکتوب باشد یا به شکل شفاهی مطرح شوند که طبعا تحقق آن‌ها نیاز به رعایت اخلاق دارد.
 
وی ادامه داد: قرارهای مکتوب بر اساس قوانین، اصول دولتی و حقوقی را در بر می‌گیرد که این موضوع شامل حوزه نشر نیز می‌شود. متاسفانه در حوزه قرارداد ناشران و صاحبان آثار، در بسیاری مواقع شاهد بروز اختلاف و دلخوری‌هایی بودیم که سرانجام خوبی نداشتند.
 
بکایی با بیان اینکه تنظیم قرارداد الگو بین ناشر و صاحب اثر همواره یکی از خواست‌های اصلی صنف بوده است، گفت: متاسفانه تاکنون در این زمینه اقدام جامع و کاملی انجام نشده بود و این کاستی در صنعت نشر کشور وجود داشت، به همین دلیل کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، قراردادی جامع و کامل تنظیم کرد تا اهالی نشر از آن بهره‌مند شوند.
 
وی با اشاره به اهداف تنظیم این قرارداد پیش فرض برای ناشران و صاحبان آثار، عنوان کرد: این قرارداد می‌تواند از بروز اختلافات ناشی از ضعف قراردادها جلوگیری کند و موجب شود تا اهالی نشر، محیطی آرام و فرهنگی و همینطور کم تنش‌تر، به کار خود ادامه دهند.
 
رئیس کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به 227 نفر ساعت کار کارشناسی برای تهیه و تنظیم این قرارداد، گفت: این کار از ابتدای سال 94 آغاز شد و اعضای کمیسیون با مشورت گرفتن از ناشران پیشکسوت، همچنین صاحبنظران حوزه نشر در جلسات مختلف به بحث و گفتگو نشستند تا قرارداد نشر تنظیم شود.
 
به گفته بکایی، این قرارداد بر روی سایت اینترنتی اتحادیه ناشران و کتابفروشان قرار داده شده و قرار است در دوره‌های آموزشی اتحادیه نیز ارائه شود تا از بروز اختلافات در بخش قرارداد پیشگیری کند و روشی برای اجرای درست و مسالمت آمیز قراردادهای نشر آثار باشد.
 
یک بررسی همه جانبه
وی در بخش دیگر سخنان خود با بیان اینکه اولین قدم برای نشر کتاب را قراردادی جامع و کامل دانست و گفت: این قرارداد باید از همه لحاظ جامع باشد، زیرا به دلیل بروز اشکالات عدیده در تفسیر مفاد قراردادها، کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همواره با نمونه مشابه شکایت‌ها روبرو بود.
 
بکایی افزود: این قرارداد بخش‌های مختلفی دارد که ناشران می توانند با مطالعه آن از مطالبات خود در بخش های مختلف به راحتی مطلع شوند، اما در این میان رعایت برخی نکات در اجرای قرارداد اهمیت دارد، به عنوان مثال در این قرارداد آورده‌ایم که اگر یکی از دو طرف یا هر دو طرف قرارداد شخصیت حقوقی داشته باشند، باید علاوه بر ذکر نام موسسه، مشخصات مدیران موسسه به عنوان نمایندگان آن موسسات آورده شود.
 
وی دربار نکته مهم دیگری که گاهی در قراردادها به آن اشاره نمی‌شد و در این قرارداد به آن پرداخته شده است، نیز توضیح داد: در صورتی که طرف دوم، چند نفر باشند یعنی اثر توسط چند نفر تالیف، گردآوری یا ترجمه شده باشد، باید مشخصات همه آن‌ها با ذکر حق‌السهم هر کدام در حق‌التالیف آورده شده و یک نسخه از قرارداد به هر یک از آن‌ها داده شود، همچنین می‌توان با هر یک از آن‌ها به طور جداگانه و با توجه به حق‌السهمشان قرارداد مجزا منعقد کرد.
 
وی تاکید کرد: نباید این نکته را فراموش کرد که ناشران بر اساس حوزه فعالیت و نوع کار انتشارات خود می‌توانند بندهایی را به قرارداد اضافه یا از آن کم کنند و تغییرات مورد نظر خود را در آن اعمال کنند اما به شرطی که به چارچوب کلی محتوای قرارداد خدشه‌ای وارد نشود.
 
رئیس کمیسیون رسیدگی به شکایات و کارگروه حقوقی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، درباره انتشار اثر به زبان های دیگر در خارج از کشور نیز گفت: در انتقال موضوع قرارداد به غیر یا انتشار اثر به زبان‌های دیگر در خارج از ایران ناشر می‌تواند قرارداد جداگانه‌ای با صاحب اثر تنظیم کند، البته در این قرارداد بندهایی به صورت اجمالی به این موضوع اختصاص یافته است. 

متن قرارداد پیشنهادی اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران را (اینجا) بخوانید.