بررسی دلایل ضعف تالیف در ادبیات کودک و نوجوان/9
اکبرپور: ادبیات تالیفی ما در رقابت با سیل آثار ترجمه توانسته زنده بماند/ با بلایای کتابهای بازاری روبهرو هستیم
احمد اکبرپور، نویسنده کودک و نوجوان، معتقد است از نظر تالیف در مقایسه با آثاری که در سایر کشورها منتشر میشود، عقب نیستیم، دربهای کشور ما به روی ورود کتابهای خارجی کاملا باز است و انبوهی از این آثار سالانه وارد کشور میشود ولی با وجود این ادبیات تالیفی ما توانسته در رقابت با این سیل عظیم زنده بماند.
این نویسنده و منتقد ادبی، بیان کرد: امروزه با سیل آثار ترجمه شده در بازار کتاب کودک مواجهایم، کتابهایی که از بین انبوه آثار منتشر شده در سایر کشورها گزینش شده و بهترین آثار انتخاب شدهاند و حالا این کتابها در یک بازار به همراه آثار تالیفی این حوزه اعم از باکیفیت و بیکیفیت عرضه میشوند. قطعا نمیتوان انتظار داشت کتابهای خوب تالیفی ما به راحتی از سوی مخاطبان شناسایی و دیده شوند.
نویسنده «شب بخیر فرمانده» افزود: از طرفی نهادهای مرتبط با حوزه کودک و نوجوان مانند شورای کتاب کودک، آموزشوپرورش و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان هم نتوانستهاند آنگونه که باید کتابهای خوب و باکیفیت را به مخاطبان معرفی کنند. جامعه و مخاطبان ما شناختی نسبت به کتابهای خوب این حوزه ندارند و قطعا وقتی بدون شناخت، کتاب بیکیفیتی را خریداری میکنند نسبت به همه کتابهای تالیفی بدبین میشوند و فکر میکنند همه کتابهای تالیفی ضعیف هستند.
امروزه با بلایای کتابهای بازاری روبهرو هستیم
نویسنده کتاب «امپراطور کلمات» از آثار برگزیده شورای کتاب کودک، یادآور شد: در زمانی که با بلایای کتابهای بازاری روبهرو هستیم شایسته است نهادهای مرتبط با ادبیات کودک، مانند شورای کتاب کودک فهرستی از کتابهایی که توانستهاند جوایز مختلفی مانند جایزه لاکپشت پرنده، جایزه کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جایزه کتاب سال کودک و نوجوان، جایزه شهید غنیپور، جایزه کتابهای برگزیده شورای کتاب کودک و جوایز دیگر کسب کنند را تهیه کرده و این کتابها را با استفاده از روشهای مختلف به مردم معرفی کنند و آگاهی مخاطبان را نسبت به انتخاب کتاب تالیفی خوب افزایش دهند. در غیر اینصورت قطعا وقتی مخاطب به بازار کتاب میرود، جذب آثار ترجمهای میشود که معمولا باکیفیت و بهروز هستند و برایش جذابیت دارد و به تدریج این تصور در او ایجاد میشود که کتاب خوب تالیفی وجود ندارد.
به گفته اکبرپور، در بیشتر نمایشگاهها یا فروشگاههای کتاب میبینیم کودکان و نوجوانان با اینکه تعداد زیادی کتاب ترجمه شده را برای خرید انتخاب کردهاند اما علاقهای به خرید کتابهای تالیفی ندارند و این مساله سبب شده ادبیات کودک و نوجوان ما به دلیل عدم استقبال مخاطبان ضعیف شود. با اینکه کتابهایم دربازار کتاب با استقبال خوبی مواجه شدهاند و بعضی از آنها به چاپ دهم رسیده است، گاهی تصمیم میگیرم رمان خوبی بنویسم و آن را با اسم نویسندهای خارجی منتشر کنم چون مطمئنم در آن صورت مخاطبان بیشتری کتاب را میبینند و میخوانند.
وی افزود: البته مساله دیگری که در این زمینه بسیار اهمیت دارد دیدار رودرروی مخاطب و نویسنده است. این کار سبب افزایش شناخت بچهها نسبت به نویسندگان و آثار تالیفی میشود. البته چند سالی است که به همت برخی نهادهای مرتبط و ناشران این حوزه مانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و برگزاری جلسات «دوپنجره» این ارتباط برقرار شده است، همچنین جلساتی هم در بعضی مدارس یا نمایشگاههای کتاب با حضور نویسندگان برگزار میشود که در معرفی ادبیات تالیفی و نویسندگان این حوزه تاثیر زیادی دارد.
ادبیات تالیفی ما در رقابت با سیل عظیم آثار ترجمه توانسته زنده بماند
شاعر «مردمان عصر پنجشنبه» مساله بعدی را قانون کپیرایت دانست و افزود: اگر ناشران ما ملزم به رعایت این قانون میشدند دیگر با انبوه آثار ترجمه و همچنین موازیکاریهای فراوان در این حوزه روبهرو نبودیم و آثار تالیفی فرصت بیشتری برای معرفی و دیده شدن پیدا میکردند. ناشران هم ارزش بیشتری برای آثار تالیفی قائل میشدند و به خاطر هزینه کمتر و سود بیشتر به سمت چاپ آثار ترجمه نمیرفتند. با نگاهی به سینمای ایران میبینیم، سینمای ما درحال رقابت با خودش است و هیچ فیلم خارجی در سینمای ایران اکران نمیشود و دربهای سینمای ما به روی ورود فیلمهای خارجی بسته است و سینماگران در این شرایط زنده ماندهاند و اگر فیلم خوبی تولید کنند دیده میشود. اما اگر دربهای سینمای ما به روی فیلمهای خارجی باز شود دیگر کسی فیلم ایرانی نمیبیند و فیلمهای خوب ما در میان انبوه فیلمهای وارداتی گم میشود. این درحالی است که دربهای کشور ما به روی ورود کتابهای خارجی کاملا باز است و سیل عظیمی از این آثار سالانه وارد کشور ما میشود و با این وجود ادبیات تالیفی ما توانسته در رقابت با این سیل عظیم زنده بماند.
وی در ادامه به ظرفیت ادبیات تالیفی برای مطرح شدن در سطح جهانی اشاره کرد و گفت: ادبیات ما ظرفیت بالایی برای مطرح شدن در سطح بینالمللی دارد اما متاسفانه آن طور که باید دیده نمیشود و این مساله دلایل مختلفی دارد که ازجمله آن میتوان به نداشتن رابطه با سایر کشورها اشاره کرد. تازه چندسالی است که ما روابطمان با سایر کشورها بهتر شده و در نمایشگاههای بینالمللی کتاب شرکت میکنیم و سعی میکنیم آثارمان را معرفی کنیم، قبلا این شرایط فراهم نبود.
کیفیت پایین چاپ، مانع از مطرح شدن آثار در سطح بینالمللی میشود
نامزد کتاب سال جمهوری اسلامی و نامزد بهترین رمان جشنواره دو سالانه کانون پرورش فکری برای کتاب «من نوکر بابا نیستم» افزود: از سویی دیگر ضعف برخی ناشران در برقراری ارتباط با ناشران خارجی و بینالمللی و آشنا نبودن با قواعد و نکات ظریف و مهم این کار، عدم آشنایی اغلب ناشران و نویسندگان با زبان انگلیسی، خوب نبودن کیفیت چاپ آثار و نداشتن مترجم خوب و حرفهای برای ترجمه آثار ایرانی به سایر زبانها، مخصوصا زبان انگلیسی همگی از عواملی هستند که مانع از مطرح شدن ادبیات تالیفی ما در سطوح بینالمللی شده است.
به گفته اکبرپور، باید تلاش کنیم ضعفهای ما در این حوزه شناسایی در بسیاری موارد ما آثاری داریم که از نظر متن و تصویر بسیار عالی هستند اما چون ناشر با کیفیت خوب و جلد سخت کار نکرده است از سوی ناشران خارجی دیده نمیشوند و در بسیاری از موارد دیده شده ناشر خارجی کتاب تالیفی ما را با بروشور اشتباه گرفته و رغبتی برای بررسی آن نداشته است. از سویی نبود نسخه ترجمه آثار ایرانی در نمایشگاههای بینالمللی نیز مشکل دیگری است که سبب شده ناشران خارجی جذب کتابهای ما نشوند.
نظر شما