به مناسبت سالروز 17 شهریور به کتاب «یاران امام خمینی، مردان تاریخ»، خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی تدوین عبدالرزاق اهوازی مراجعه کردیم و به صفحاتی که درباره این واقعه منعکس شده پرداختیم.
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در خاطراتش به بسیاری وقایع اشاره کرده است و در هر سطر از خاطراتش اطلاعات جالبی از رویدادها به مخاطب ارائه داده است. درباره 17 شهریور نیز به بیان ماجرای دومین سالگرد این رویداد پرداخته است: «دومین سالگرد حادثه خونین 17 شهریور فرا رسیده بود و واضح بود که مردم در این روز انتظار داشتند که مسئولان در فضایی توأم با تفاهم و دوستی از انقلاب، مردم و آینده روشن کشور بگویند. به همین علت مردم انقلابی ما از دو برنامه جداگانه‌ای که یکی در بهشت‌زهرا و با سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای و دیگری در میدان شهدای 17 شهریور تهران با سخنرانی آقای بنی‌صدر برگزار شد، استقبال قابل توجهی کردند.
در مراسم صبح، قرائت پیام امام و پیام نخست‌وزیر و سخنان آقای خامنه‌ای، نور امید و روشنایی برای مردم بود، اما متأسفانه خواست مردم تهران که عمدتا از اقشار محروم جامعه بودند و با شور و هیجان زیادی در اجتماع بعدازظهر شرکت داشتند، برای شنیدن حرف‌های امیدوارکننده، تحقق نیافت و بنی‌صدر در مراسم گرامیداشت این روز تاریخی و اثرگذار با سخنانی تند و بی‌پروا، آتش التهاب و تشنج را بار دیگر در کشور شعله‌ور ساخت و دامنه اختلافات بین مسئولان را با شعاع گسترده‌ای در سطح جامعه پخش کرد.»
رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت با اشاره به نوع سخنان بنی‌صدر ذکر کرده است: «بنی‌صدر با ادعای اینکه مردم از من خواسته‌اند در مورد مسائلی نظیر عدم تفاهم با نخست‌وزیر و کابینه، حزب جمهوری اسلامی، آزادی‌های سیاسی، انحصارگری، گروه‌ها و وضع آینده مملکت و... سخن بگویم، به طرح دیدگاه‌هایش پرداخت و در سخنرانی طولانی خود به تمام نیروها و نهادهای انقلابی توهین کرد.
وی با اشاره به یک گروه اقلیت انحصارگر و قدرت‌طلب، مجلس و دولت را وابسته به این گروه دانست و وزرای معرفی شده را مورد اهانت قرار داد و با ترسیم جامعه موردنظر خود تا توانست فضای عمومی بین مسئولان انقلاب را توأم با اختلاف و تخاصم نشان داد و تقریبا هیچ راهی برای تفاهم نگذاشت. کم نبودند آنهایی که این سخنان رئیس‌جمهور را چرخشی علنی در مواضع وی پنداشتند و پیامدای آن را برای آینده، نگران‌کننده می‌دیدند.»
بازتاب سخنان بنی‌صدر در میان سیاستمداران و نمایندگان با انتقاداتی مواجه شد: «هنگام سخنرانی بنی‌صدر در مراسم هفده شهریور، ما در منزل شهیدبهشتی مهمان بودیم و این سخنان را از طریق رادیو شنیدیم و البته سخت متأثر شدیم. همانجا به پیشنهاد جمع، تلفنی از حاج احمدآقا خواستم که امام درباره جواب گفتن ما به آن اظهارات، نظر بدهند و جواب رسید که امام فرمودند: «با توجه به تخلف بنی‌صدر از دستور حفظ حرمت دیگران، در جواب گفتن آزادیم.
بعد از این اجازه، ما کوشیدیم نظرات خود را با مردم در میان بگذاریم و من مشخصا در مصاحبه‌ای که یک روز بعد انجام شد، به ابعاد مختلف سخنان بنی‌صدر پرداختم و اشکالات آن را بازگو کردم. علاوه بر صحبتهای من، شهید بهشتی و شهید رجایی نیز به ادعاهای بنی‌صدر پاسخ دادند. مجموع این پاسخ‌ها در نشان دادن نقاط تمایز راه ما با بنی‌صدر در افکار عمومی، بسیار مؤثر بود. صحبتهای بنی‌صدر در مراسم 17 شهریور، در مجلس نیز با عکس‌العمل نمایندگان مواجه شد. به‌طوری که از یک طرف، جمعی از آنها [دقیقا 104 نفر] خواستار حضور رئیس‌جمهور برای ادای توضیحات پیرامون آن صحبت‌ها شدند.»
نوع برخورد جامعه با رویدادی که چند سالی از آن گذشته و برگزاری یادبود برای آن حاکی از اهمیت موضوع است و شرکت سیاستمداران و مقام‌های بلندپایه نیز حکایت از تاثیرگذاری آن رویداد در تقویم یک کشور دارد. از طرفی انتشار خاطرات و بیان مواضع افراد در سالگرد رویدادهای مهم می‌تواند اطلاعات بیشتری از چندوچون آن حادثه ارائه دهد. واقعه 17 شهریور از آن وقایعی است که اعلام‌نظر برخی سیاستمداران درباره چندوچون آن می‌تواند گویای بسیاری از مواضع فرد در رابطه با انقلاب باشد. انقلابی که با رشادت همین خون‌های ریخته شده در 17 شهریور به ثمر نشست و اعلام وفاداری به خواسته‌ها و مواضع آنها می‌تواند بیانگر ارزش راه و ادامه آن باشد.
نظر شما