به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «رفتار غیرعادی» با حضور شیرین احمدنیا، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و عضو هیأت مدیره انجمن جامعه‌شناسی ایران، شیوا دولت‌آبادی، رئیس هیأت مدیره انجمن روان‌شناسی ایران و کریم باستانی مترجم اثر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات نقد و بررسی شد.

دولت آبادی در این نشست ضمن ابراز خوشحالی از دقت مترجم در برگردان متن حجیم کتاب گفت: من تحت تاثیر کیفیت ترجمه این اثر قرار گرفتم. این کتاب برای من روانشناس با علایق جامعه شناختی و عصب شناختی بسیار جذاب است چون بدون اینکه بیان شود، من می‌توانم چرخش مغز و ذهن را در این تعامل‌گرایی نمادین ببینم که چگونه خودش را نشان می‌دهد.
 
وی ادامه داد: رویکرد جامعه‌شناسی در اغلب این کتاب‌ها جایش خالی بود چون کمتر به این تحلیل و وجه شکل‌گیری رفتارهای غیر عادی پرداخته شده است و از این لحاظ انتشار این کتاب باعث شده مطالعه کیفی به اموری چون خشونت منجر شود. بسیار مهم است که بدانیم در مغزها چه می‌گذرد که رفتارهای غیرعادی به منصه ظهور می‌رسد. من همیشه پایان‌نامه‌های موردپژوهی را حمایت کردم چون ما آمار زده هستیم و همواره به دنبال اثبات‌گرایی هستیم و در نتیجه بسیاری از کیفیت‌های شناخت را از دست می‌دهیم. ما در روانشناسی مورد پژوهی را اینگونه دنبال می‌کنیم که آن را به موارد متعدد دیگری تعمیم بدهیم.
 
این استاد دانشگاه افزود: من زمانی که این کتاب را مشاهده و درباره نویسندگان آن جستجو کردم، متوجه شدم که بهتر بود از واژه رفتار غیرعادی استفاده نشود اما شاید این ترجمه باعث مطرح شدن بیشتر کتاب شود. برای من این سوال است که چرا از این کلمه برای ترجمه استفاده شده است؟
 
دولت آبادی با بیان اینکه این کتاب برای این که چشم ما را به عنوان پژوهشگر و برنامه‌ریز اجتماعی باز کند بسیار تاثیرگذار است، یادآور شد: اینکه بدانیم در پس هر رفتار غیرعادی با یک تاریخچه و تعامل نمادین روبه‌رو هستیم و انسان‌ها را نمی‌توان در قالب‌های کلیشه‌ای دید. به طور مثال در کتاب به موضوع افسردگی پرداخته شده و بسیار مهم است که ما بدانیم این افسردگی از کجا آمده و اساساً چگونه می‌توان به یک انسان افسرده کمک کرد تا به طرف خودکشی نرود.

وی همچنین گفت: هر فردی که علاقه‌مند به این موضوع کتاب هست می‌تواند از این اثر برای روشنگری بیشتر استفاده کند. اما من همواره با مطالعه این گونه کتاب‌ها به دنبال پاسخ به این پرسش هستم که چگونه می‌توانم سهم خود را در این موضوع ایفا کنم که تعامل منفی نداشته باشم؟ ما باید ببینیم که چقدر حرمت یکدیگر را داریم؟ این‌ها پیام‌هایی هستند که این کتاب باید به صورت کاربردی به ما بدهد. باید بدانیم که همه ما در اضطراب‌ها نقش داریم و این می‌تواند موجب رنجور شدن و خشن شدن ما شود.
 
دولت آبادی تاکید کرد: در این کتاب اطلاعات خوبی برای این هست که ما بدانیم کجا رفتارهای غیرعادی داریم چون ذهن ماست که یک جامعه و شهر را می‌سازد و مغزها با تعامل‌گرایی نمادین عمل می‌کنند.
 
نزدیک کردن جامعه‌شناسی و روانشناسی در کتاب
احمدنیا نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اهمیت انتشار این کتاب با توجه به رویکرد جامعه‌شناسی آن اظهار کرد: بر اساس ادبیات جامعه‌شناسی می‌توان برخی از اصطلاحات کتاب را در ویراست‌های بعدی تغییر داد. از سوی دیگر با توجه به اینکه آمارهای کتاب در سال 2001 است برخی از آمار آن تغییر کرده و قدیمی است با توجه به اینکه کتاب محتوای ارزشمندی دارد.
 
وی ادامه داد: این کتاب در رفت و آمد با کتاب «جامعه‌شناسی سلامت» است، کتاب «جامعه‌شناسی سلامت» به صورت ریشه‌ای به نابرابری‌های اجتماعی می‌پردازد که جنبه ساختاری دارد و جوامع توسعه‌یافته را از این منظر بررسی کرده است، بنابراین این دو کتاب همدیگر را تکمیل می‌کنند.
 
به گفته این استاد دانشگاه، ویژگی مثبت دیگر کتاب نزدیک کردن جامعه‌شناسی و روانشناسی است و امروز مسایل اجتماعی به گونه‌ای است که همکاری رشته‌های علمی با یکدیگر را می‌طلبد. بنابراین تمام مسایل اجتماعی ما جنبه بین‌رشته‌ای دارد و می‌توان از زوایای مختلف به این موضوعات نگاه کرد.
 
احمدنیا با اشاره به پرداختن به روایت‌ها از منظر افراد در کتاب تاکید کرد: در این اثر فارغ از جنبه‌های علمی، روایت داستانی دارد و می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد. بنابراین این کتاب با توجه به اینکه هم اثری علمی است و هم زبان داستانی دارد می‌تواند تاثیرگذار باشد.
 
وی افزود: مباحث از منظر رویکرد تعامل‌گرایی نمادین مطرح شده و فرد را واحد تحلیل قرار می‌دهد. در این کتاب این موضوع مورد تاکید قرار گرفته که کیفیت زندگی اجتماعی متاثر از ذهن و اندیشه‌های ماست و این مساله مهمی است که در این اثر به آن پرداخته شده است.
 
این استاد دانشگاه در پایان گفت: فهم بین روابط فرد و ساختارهای اجتماعی نیز از دیگر مسایلی است که در کتاب بررسی شده است. به طور مثال سیاست‌های جمعیتی باعث شده به خصوصی‌ترین مسایل زندگی انسان تسری پیدا کند.
 
وجه تمایز کتاب رفتار غیرعادی رویکرد آن است 
کریم باستانی مترجم کتاب نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی گفت: کتاب «رفتار غیرعادی» را پژوهشگاه به من معرفی کرد و آن را درخور ترجمه دیدم. کتاب «رفتار غیرعادی» در قالب مجموعه مقالات تهیه و ذیل سه عنوان مسایل مرتبط با سلامت، مسایل خانوادگی و رفتار از حد گذشته چاپ شده است. 19 نویسنده برای تهیه این کتاب همکاری کردند که جامعه‌شناس، روانشناس، انسان‌شناس و جرم‌شناس بودند که البته عمده نویسندگان جامعه‌شناس بودند و رویکرد غالب کتاب هم جامعه‌شناسی است.
 
وی ادامه داد: در هر فصل کتاب رفتار غیرعادی مروری به معضل می‌شود. داده‌های آماری و پیمایش‌هایی که صورت گرفته بررسی و نظریات حوزه به طور مختصر معرفی می‌شود. سپس سراغ مورد پژوهشی رفته و در پایان نتیجه‌گیری چند صفحه‌ای شده است.
 
باستانی با بیان اینکه وجه تمایز کتاب رفتار غیرعادی رویکرد آن است، اظهار کرد: کارهایی که در کشور ما می‌شود، غالباً نگاه کلان‌نگر و اثبات‌گرایی دارد و به افراد و کنشگران به مثابه ابژه نگاه می‌شود و وارد سوژه‌گانی فرد نمی‌شود و این نارسایی در حوزه پرداختن به مسایل اجتماعی در ایران است.
 
به گفته این محقق، واحد تحلیل این کتاب فرد است و روش‌های کمی را کافی ندانسته و وارد تفسیر و زندگی سوژه می‌شود. کتاب معتقد است برای فهم رفتار باید دست به تفسیر بزنیم و از منظر کنشگر به کنش نگاه کنیم چرا که این مساله مهم است که به معضل اجتماعی به عنوان فرایند اجتماعی نگاه کنیم. بنابراین رویکرد کتاب رویکرد موردپژوهی است. در پژوهش‌های دیگر که در ایران زیاد است، به موردپژوهی اهمیت نمی‌دهند.
 
این مترجم ویژگی‌های دیگر این اثر را برشمرد و یادآور شد: این کتاب اشاره به خط‌ مشی‌های غلط دولت دارد و مدعی می‌شود که همین خط مشی‌ها مشکل اجتماعی را ایجاد می‌کند. به عنوان مثال کتاب به بی خانمانی اشاره می‌کند و می‌گوید که این مسئله تا اندازه زیاد متاثر از سیاست‌های شهری و دولتمردان در زمینه آسایشگاه‌زدایی است.

به گفته وی، مزیت دیگر کتاب نگاه جامعه‌شناسی حقوقی به چند معضل از جمله آزار جنسی است. این کتاب از طریق موردپژوهی و با استناد به آن از کج فهمی‌های عمومی و دانشگاهی ساختارشکنی می‌کند. به عنوان مثال در رسانه‌ها و باور عمومی می‌بینیم کسی که کشتار جمعی می‌کند را مجنون می‌دانند.

باستانی تاکید کرد: کتاب از طریق موردپژوهی می‌گوید این باور غلط است. ممکن است خیلی از معضلات کتاب رفتار غیرعادی معضل جامعه ما نباشد. کتاب رفتار غیر عادی نگاه جدید به معضلات اجتماعی دارد. این مسئله می‌تواند به عنوان یک الگو برای مسایل خاص اجتماع ما قرار گیرد و روشی برای شناسایی معضلات باشد.