به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «شیوه همکاری با ناشران فعال در حوزه نشر بین‌الملل» صبح امروز شنبه (16 اردیبهشت‌ماه) باحضور دکتر رسول اسماعیل‌زاده، رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجید جعفری‌اقدم، مدیر آژانس ادبی پل و جمعی از فعالان نشر در سرای اهل قلم کمیته ناشران خارجی سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
اسماعیل‌زاده در این نشست با اشاره به تاریخچه‌ای از تشکیل مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی گفت: این مرکز در سال 1386 در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و از سال 1392 به‌طور رسمی کار خود را در زمینه ساماندهی ترجمه و نشر به زبان‌های خارجی در رشته‌های علوم انسانی و معارف اسلامی شروع کرد. به دلیل نبود آسیب‌شناسی در زمینه نشر کشور و نبود گزینش استاندارد برای ترجمه و توزیع در بازار جهانی، شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل این مرکز را تصویب کرد. در امور ساختار و تشکیلات هنوز در اول راه هستیم، ولی فعالیت‌های خوبی در زمینه‌های انتخاب متن کتاب، ترجمه و اتصال به شبکه توزیع جهانی صورت گرفته که از آن‌جمله میتوان به «طرح تاپ» اشاره کرد.
وی افزود: «طرح تاپ» طرحی بسیار جامع است که در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پیشنهاد شده و آماده پذیرش پیشنهاداتی از سوی مترجمان و ناشران داخلی و خارجی است. کتاب‌هایی را در این طرح مورد حمایت قرار می‌دهیم که در شورای کتاب سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به تصویب برسد. برای انتخاب آثار، حدود 36 شاخص در حوزه‌هایی مانند ادبیات معاصر، کودک و نوجوان، علوم انسانی و معارف اسلامی درنظر گرفته شده که از جمله این شاخص‌ها میتوان به توجه به ارزش‌های انقلابی و اسلامی و انسانی و عدم مغایرت با ارزش‌های حاکم بر کشور اشاره کرد. آثار پس از ارزیابی و تصویب در گنجینه کتاب «طرح تاپ» قرار می‌گیرند و در این صورت از سوی مرکز ساماندهی مورد حمایت قرار خواهد گرفت. این حمایت‌ها در حوزه کتاب‌های علوم انسانی تا 50 درصد و در حوزه معارف اسلامی تا 70 درصد در مراحل چاپ و نشر خواهد بود.
رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی ادامه داد: این حمایت‌ها از چند طریق انجام خواهند شد که یکی از آن‌ها به واسطه نمایندگی‌های فرهنگی ما در خارج از کشور است. تا پیش از تشکیل سازمان کتاب‌هایی ترجمه می‌شد که در انبار رایزنی‌های فرهنگی ایران و سازمان فرهنگ و ارتباطات باقی می‌ماند و در نهایت خمیر می‌شد، اما در دهه‌های اول انقلاب، بسیاری از ترجمه‌ها که دارای اشتباهات و غلط‌هایی نیز بودند، ولی با عشق مولف ترجمه و منتشر شده بود، اغلب موفق شدند معارف اسلامی را به کشورهای دیگر منتقل کنند. برخی از زبان‌هایی که این آثار ترجمه شده عبارتند از زبان عربی، ترکی استانبولی، ترکی آذربایجانی و اردو.
اسماعیل‌زاده بیان کرد: آنچه امروز در کشور ترکیه به‌عنوان جریان دینی خلق شده، مبنای آن همین ترجمه‌های آثار بزرگانی همچون امام خمینی (ره)، دکتر بهشتی، شهید مطهری و دکتر شریعتی بوده است. در ترکیه امروز هم برای ترجمه و نشر آثار ایرانی هیچ محدودیتی وجود ندارد. در دانشگاه استانبول، سالانه یکصد دانشجو در مقطع دکترا پذیرش می‌شود. با توجه به فرمان اردوغان که زبان فارسی می‌تواند به‌عنوان زبان رسمی در مدارس ترکیه تدریس شود، این طرح مورد استقبال بسیاری از مدارس ترکیه قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: در دهه سوم ترجمه کشور دیگر از ما بعید است که در ترجمه غلط داشته باشیم. بسیاری از ترجمه‌های ما دارای غلط‌های ویرایشی و محتوایی است. طرح تاپ حدود یکسال است که در کشور اجرایی شده و در طول این یکسال حدود 100 کتاب را که مراحل ارزیابی را گذرانده‌اند، مورد حمایت قرار دادیم و تصور می‌کنیم با این طرح بیشتر اشتباهات موجود در کتاب‌ها مرتفع شود. در جریان حمایت از این 100 کتاب، تصدی‌گری صورت نگرفته، بلکه سیاست ما به‌صورت حمایتی، هدایتی و نظارتی است. به اعتقاد من یکی از راه‌های برطرف کردن نواقص موجود در این طرح، برگزاری نشست‌های تخصصی است.
رئیس مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی با اشاره به همایش «اجرای طرح جذب همکاری ناشران داخلی در اجرای طرح تاپ» گفت: تاکنون به‌غیر از چند ناشر عمده کشور دیگر ناشران کشور به این فکر نیفتاده‌اند که آثار خود را به بازار جهانی بفرستند. آژانس‌های ادبی ما در این زمینه هنوز در ابتدای راه قرار دارند. برای برقراری توازن می‌خواهیم ناشر ایرانی را ترغیب کنیم به ازای هر یک ترجمه از یک اثر خارجی چند اثرش را با حمایت ترجمه و در بازار خارجی قرار دهیم. اگر بتوانیم همکاری ناشران داخلی را جذب کنیم طرح تاپ موفق خواهد بود، ولی در غیر این‌صورت این طرح هم مانند دیگر طرح‌ها به تاریخ خواهد پیوست.
اسماعیل‌زاده همچنین عنوان کرد: در حوزه معارف اسلامی علی‌رغم گذشت 37 سال از انقلاب هنوز در برخی موضوعات اتکای ما به آثار شخصیت‌های کاریزماتیک ابتدای انقلاب اسلامی است. از بین 2 هزار کتاب حوزه معارف اسلامی نیز سازمان توانسته تنها 350 کتاب این حوزه را برای ترجمه به زبان‌های خارجی انتخاب کند. ولی برای ورود به نشر بین‌الملل باید حتی به جزئی‌ترین موارد نیز توجه کنیم.
وی با اشاره به اینکه عمده‌ترین کار ما در سازمان، بسترسازی و ایجاد تصویری از وضعیت گذشته و وضعیت خارج از کشور برای مولفان و ناشران داخلی است، افزود: در راستای برقراری پیوند میان نشر کشور و خارج از کشور کارهایی صورت گرفته و یا در حال شکل‌گیری است که از آن‌جمله میتوان به تشکیل بانک‌های اطلاعاتی مترجمان، ناشران، کتاب‌های ترجمه شده و زبان‌هایی که کتاب‌ها ترجمه شده‌اند اشاره کرد. همچنین با ایجاد کانون زبان و فرهنگ میتوان ارتباط مترجم داخلی و خارجی را فراهم کرد. همچنین در این زمینه لزوم تشکیل یک مجله علمی و ترویجی و تبلیغی لازم به نظر می‌رسد، چراکه امروز در کشور در زمینه تئوری ترجمه مشکل داریم و حتی در نهادهای دانشگاهی نیز به آن پرداخته نشده است.
فعالیت یک‌سویه در حوزه نشر بین‌الملل
جعفری اقدم، دیگر سخنران این نشست نیز با اشاره به قواعد نشر بین‌الملل اظهار کرد: وقتی بحث نشر بین‌الملل مطرح می‌شود قواعدی دارد که باید آن‌ها را رعایت کنیم. تاکنون در حوزه نشر بین‌الملل فعالیت‌های ما یک‌سویه بوده و حال نیز جریان قالب نیز بیشتر یک‌سویه است و قواعد آن هم درست رعایت نمی‌شود. ما کتاب‌های خارجی را بدون خرید حق رایت ترجمه و چاپ می‌کنیم و انتظار داریم که خارجی‌های حق رایت کتاب‌های ما را خریداری کنند.
وی افزود: یکی از قواعد نشر بین‌الملل، هدف‌گذاری است. فلسفه وجودی مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی عمدتاً تبلیغ است و باید بتواند با سیاستگذاری، حمایت و نظارت معارف اسلامی و علوم انسانی ایران را توسط خود ناشران خارجی ترجمه و منتشر کند. وقتی این مرکز جنبه تبلیغی خود را انجام می‌دهد در کنار آن به‌فکر اقتصاد نشر باشد. باید ناشران خارجی را متقاعد کنیم که کپی‌رایت آثار ایرانی را خریداری کرده و از این طریق به نشر ایران کمک کنند تا ناشر و نویسنده ایرانی هم منتفع شوند. وقتی ناشر خارجی برای کتاب حق رایت پرداخت کند برای توزیع بهتر آن نیز تلاش خواهد کرد.
مدیر آژانس ادبی پل در ادامه دولت و بخش خصوصی را عوامل دخیل در این چرخه دانسته و گفت: دولت در این زمینه باید بسترسازی کند و فضایی را فراهم آورد که نویسنده و ناشر ایرانی در آن حضور پیدا کنند. به ناشران «گرنت» ارائه دهد و بر کل چرخه نظارت داشته باشد. این نظارت باید طوری صورت گیرد که کتاب در دایره توزیع کشور مقصد قرار گرفته و به دست مخاطب هدف برسد. بخش خصوصی نیز باید قواعد کار را برای ارائه درست اثر بلد باشد و قواعد گفت‌وگو را بداند. همچنین باید اسناد حقوقی نشر بین‌الملل مانند رایت را بشناسد. شناخت مخاطب و ذائقه و سلیقه بازار هدف نیز از دیگر ملزومات بازی در نشر بین‌الملل است.
جعفری اقدم بیان کرد: دولت از نظر من نباید کار اجرایی انجام دهد کار دولت حمایت و نظارت است. کتاب‌ها باید متناسب با بازار نشر کشور هدف انتخاب و با سیاستگذاری درست توزیع شوند و دیگر کارها را خود ناشر خارجی انجام دهند.
سیاُمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» و با ریاست سیدعباس صالحی از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب میزبان علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود.
شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۱۳:۲۶
نظر شما