خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - مرتضی کوکبی: سال 1395 در حالی رو به پایان است که در آن، پژوهش‌ها در رشتۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی درگیر بیماری‌های مزمنی بودند که به نظر می‌رسد با گذشت زمان، بیمار‌تر هم می‌شوند. این بیماری‌ها که به عنوان یک فروسامانه، بخشی از فراسامانه وضعیت اسف‌بار پژوهش در علوم انسانی هستند که خود، بخشی از فراسامانه بیماری پژوهش در کشور است.
این بیماری‌ها می‌توانند و باید از سوی همۀ کسانی که دستی در پژوهش دارند درمان شوند. بدیهی است که درمان فراسامانۀ وضعیت اسف‌بار پژوهش در کشور باید از سوی نهادهای علمی و فرهنگی کشور مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری زیرِ درمان قرار گیرند. اما نمی‌توان تا انجام این درمان بزرگ، دست روی دست گذاشت و کاری نکرد. درست است که انجام برخی از اصلاحات بیرون از حیطه اختیارات ماست اما با انجام برخی اقدامات به شرح زیر می‌توانیم از شرایط نابهنجار پژوهش در رشتۀ خود بکاهیم:
1. گسترش روحیه پژوهش و پرسش‌گری و تفکر نقاد در جامعۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی
2. پرهیز از کمی‌گرایی در حوزۀ پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی و رعایت تناسبی منطقی میان کمّیت و کیفیت در این پژوهش‌ها
3. مطالعه و بررسی دقیق، کامل و بهنگام هرگونه پیشنهاده و پایان‌نامه، در سمت‌های استاد راهنما و مشاور و هنگام داوری هرگونه کتاب و مقاله
4. نقد هرگونه پژوهشی اعم از پایان‌نامه، پیشنهاده، کتاب و مقاله بدون تعارف و با صراحت و با رعایت آداب نقد در هر سمتی اعم از استاد راهنما، استاد مشاور، استاد داور و غیره
واقعیت آزاردهنده‌ای که در جامعۀ علم اطلاعات و دانش‌شناسی کشور وجود دارد، همان نبود مطالعه و بررسی دقیق و کامل هرگونه پژوهشی اعم از پایان‌نامه، پیشنهاده، کتاب و مقاله و نیز، بود تعارف و نبود صراحت در هنگام نقد پایان‌نامه، پیشنهاده، کتاب، و مقاله است که فروسامانۀ پژوهش در علم اطلاعات و دانش‌شناسی را دچار چنین انحطاطی کرده است.
برای رهایی از فرمالیسم حاکم بر پژوهش‌های رشته و برون‌رفت از این انحطاط رو به زوال، ناچاریم کلیشه‌های کنونی را دور بیندازیم و متعهدانه آنچه را که وظیفه داریم انجام دهیم. در غیر این صورت، راه پژوهش‌های ما به ترکستان خواهد بود و هیچ‌گاه به کعبۀ نظریه‌های بنیادی رشته که سال‌هاست در پی آنیم نخواهیم رسید.
یکشنبه ۱۳ فروردین ۱۳۹۶ - ۱۱:۰۵
نظرات