زرتشتیان در ایران تا سال 1328 خورشیدی دارای چاپخانه و ناشر نبودند. روانشاد کیخسرو خسرویانی(راستی) توانست نخستین کتاب اوستا و جزوههای دینی زرتشتیان را که خود ناشر آن بود چاپ کند. یکی از کارهای خلاق وی نخستین سالنامه زرتشتیان بود که با نام راستی در ایران چاپ و توزیع میشد.
زرتشتیان در ایران تا سال 1328 خورشیدی دارای چاپخانه و ناشر نبودند. روانشاد کیخسرو خسرویانی(راستی) توانست نخستین کتاب اوستا و جزوههای دینی زرتشتیان را که خود ناشر آن بود چاپ کند. یکی از کارهای خلاق وی نخستین سالنامه زرتشتیان بود که با نام راستی در ایران چاپ و توزیع میشد.
در این سالنماها به جشنها و مناسبتهای ایران باستان مانند جشن نوروز، مهرگان، سده و تیرگان پرداخته شده و برای آگاهی از هر یک از جشنها نوشتههای کوتاهی را ارائه شده است. همچنین نامگذاری روزهای ماه بر اساس گاهشماری ایران باستان در این سالنماها آمده است که نخستین روز با اورمزد (اهورامزدا) آغاز میشود و روز سیام انارام (فروغ و روشنایی بی پایان) است.
در بخشی از سالنما به این نکته اشاره شده است که نیاکان ما در ایران باستان، بر پایهی آموزشهای پیامآورشان اشوزرتشت، بر این باور بودند که سرور و شادمانی از جلوههای اهورایی و همساز با ساختار زندگی آنان است. به همین انگیزه در هر گاه بر آن بودند تا به هر مناسبتی که در زندگی پیش میآمد، اندوه و سوگ را از خود دور سازند. مردمانی که سالیان دراز به پیروی از باورهای سنتی خویش به سبزه و گل و گیاه، آبادانی و پیشرفت گرایش یافته و به اندیشه، گفتار و کردار نیک، دلبستگی پیدا کرده بودند، زندگی خود را با زندهدلی و شادکامی در کمال آسایش و آرامش سپری میکردند. آنان از صفتهای نکوهیدهی دروغ، رشک، خشم، کینه و جنگ به دور مانده و پایبند به راستی، عشق، مهربانی و همکاری با هم، برای زنده نگاه داشتن و تازه گردانیدن جهان هستی بودند. ایرانیان برای اینکه از زندگی خود شادمانه بهره بگیرند، جشنهایی را به انگیزههای گوناگون، استوار به اندیشه دینی و باورهای ارزندهی سنتی و سازگار با زندگی خوش، بگذرانند و نیز فروزهی همازوری و همبستگی را که برگرفته از آیین زرتشت بود، در جامعه پویا و پایدار شود.
درباره جایگاه ارزشمند فروهرها نیز میخوانیم: «بر پایه اوستا و باورهای سنتی که مزدیسنان دارند، فروهر درگذشتگان 10 روز مانده به آغاز ماه فروردین هر سال به زمین فرود خواهند آمد. آنان 10 شبانهروز میهمانانِ فرزندان و نوادگان خود خواهند بود و در سپیدهدم نخستین روز از ماه فروردین(آغاز نوروز) به جایگاه مینوی خود بازخواهند گشت. فروردینیشت که یکی از بخشهای کهن ادبیات اوستایی است، به جایگاه ارزشمند فروهرها اشاره کرده است. در بخشی از برگردان آن آمده است: «فروهرهای نیک توانای پاک مقدس را میستاییم که پیش از هنگام همس پت میدیم (گهنبار پایان سال) از جایگاه خود فرود میآیند و مدت 10 شبانهروز پی در پی، در اینجا برای آگاهی یافتن به سر برند.»
زرتشتیان با نگرش به این باور سنتی و برای شادی و خشنودی فروهرهای درگذشتگان خود که پیش از نوروز به زمین و جایگاه پیشین خود فرود خواهند آمد، آماده استقبال و پذیرایی از آنان خواهند شد. به همین باور و انگیزه، از چند روز پیش از نوروز، خانه و جای زندگی خود را پاک و تمیز میکنند، در آتشدان خانهشان آتش میافروزند و کُندر و چوب سندل بر آن مینهند، عود میسوزانند و با پراکندن بوی خوش در هوای پیرامون زیستگاه خود، مهر و دوستی را در خانواده و محل زندگی خویش افزون میسازند. با این آغاز در باور سنتی خود، شادی و خشنودی فروهرهای درگذشتگان را فراهم خواهند آورد.
یادی از بنيادگذار صنعت چاپ زرتشتيان در ايران
روانشاد كيخسرو خسروياني راستي، از پیشگامان تاسیس بنیاد اتحادیه چاپخانهداران تهران، بنيادگذار صنعت چاپ زرتشتيان در ايران و نشر سالنماي راستي در سال 1297 خورشيدي در رحمتآباد يزد به دنيا آمد. او دلبستگی فراوان به فراگيري و آموزش ديني داشت. در جواني براي كسب علم به هندوستان رفت و پس از دوازده سال به ايران بازگشت، وی نخست در خیابان منوچهری تهران اقدام به خرید یک فروشگاه نوشتافزاری به نام «راستی» کرد و در اين دوران آگاه شد كارهاي چاپي انجمن زرتشتيان به دليل ناآگاهي چاپخانهها به واژههاي اوستايي با اشتباه بسيار به چاپ ميرسد، از اين رو ماشين چاپ كوچكي با تمام لوازم آن خريداري و ماتريس حروف دين دبيره را از هندوستان تهيه كرد كه هم اكنون در مكان چاپخانه راستي موجود است و از آثار فرهنگي زرتشتيان است.
اندكاندك بر حجم و وسعت کار چاپخانه راستي افزوده شد. به همین دلیل پیش از سال 1352 به مکان وسیعتری در خیابان انقلاب انتقال يافت و با 15 ماشین مجهز آلمانی در زمینه حروفچینی، لیتوگرافی و صحافی کار خود را توسعه داد تا جايي كه به غیر از آثار تخصصی مربوط به دین زرتشتی آثار ناشران دیگر را در زمینههای مختلف نيز به چاپ رساند.
چاپخانه راستی بهتدریج با افزایش حجم کار، فعالیت خود را منحصر به چاپ كرد و امتیاز نشر را به انتشارات فروهر واگذار کرد. این چاپخانه از سال 52 تا 62 با چاپ انواع کتاب و سربرگ جزو سه چاپخانه بزرگ ایران - بعد از چاپخانه اقبال و روزنامه کیهان - بود اما بعد از سال 62 به دلیل بیماری کیخسرو راستی چاپخانه تعطیل و بسته شد.
راستی در سال 86 به دفتر نشر تبدیل شد و پس از تعطیلی چاپخانه راستی با استفاده از امکانات دیگر چاپخانههای تهران کار خود را محدود به چاپ سالنامه کرد که تحت عنوان سالنامه راستی در اختیار زرتشتيان قرار گرفت. در حال حاضر محل چاپخانه به دلیل سالهای تعطیلی و به سرقت رفتن تعدادی از دستگاههای چاپ در سالهای گذشته به متروکه تبدیل شده است.
دفتر نشر راستی در سالهای 90 و 91 در دو نمایشگاه گاهشمار که در محل نمایشگاه مجلس برگزار شده بود شرکت داشت و در آن نمایشگاه کلیشههای قدیمی باقیمانده از چاپخانه و تعدادی از کتابهای قدیمی را در محل موزه به نمایش گذاشت. این نمایشگاه در سال 92 جمعآوری و موزه تعطیل شد.
کیخسرو خسرویانی راستی که در سال 1373 خورشیدی از سوی سازمان تامین اجتماعی به دریافت لوح خوش حسابترین کارفرما در تهران برگزیده شد، چهاردهم آذرماه 1377 در حالی که سالنامه 1378 را به چاپ رسانیده بود در سن 80 سالگی در تهران دیده از جهان فرو بست. مهندس پریرخ خسرویانی(راستی) از فرزندان وی که به جای پدر مدیریت و مسئولیت دفتر نشر «راستي» را تا به امروز به عهده دارد، اینگونه از پدرش یاد میکند: «پدرم از برادرانش و افرادی که او را یاری میدادند به نیکی یاد میکرد و همیشه میگفت چند چیز را در زندگانی بسیار دوست دارم، گل را برای یک روز، ایران و ایرانی، جامعه زرتشتی و صنعت چاپ را برای همیشه.»
نظر شما