حضور 1736 قصه‌گوی نوجوان
حضور یک هزار و 736 نوجوان قصه‌گوی اعضای کانون در کنار پدران و مادران قصه‌گو، مربیان، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها موجب شد که امسال شاهد حضور چهار هزار و 287 قصه‌گو در جشنواره نوزدهم باشیم که به صورت همزمان در 31 استان با هم به رقابت پرداختند و برای 43 هزار و 168 نفر مخاطب قصه گفتند و سرانجام 57 نفر قصه‌گو امکان حضور در بخش کشوری را کسب کردند که 11 نفر از این تعداد نوجوانان منتخب قصه‌گو بودند.
به نظر می‌رسد استقبال و حضور نوجوانان قصه‌گو در این دوره از جشنواره می‌تواند نقطه عطفی باشد برای گسترش و ترویج فرهنگ قصهگویی در مدارس، خانواده‌ها و جامعه. چراکه این نوجوانان باحضور در بین همسالان خود در مدارس، در بین اعضای خانواده و جامعه می‌توانند به عنوان مروجان این فرهنگ و سنت کهن نقش مهمی ایفا کنند.
از سویی ایجاد فرهنگ قصهگویی موجب رونق کتاب و کتابخوانی در سطح جامعه می‌شود. چرا که قصهگویی، کتابخوانی را برای مخاطبان مخصوصا کودکان و نوجوانان جذاب‌تر و لذت‌بخش‌تر کرده و انگیزه کتابخوانی را در بچه‌ها به انگیزش تبدیل کرده و آنها را به تکاپو برای دستیابی به داستان‌های بهتر وا می‌دارد.
معرفی کتاب یعنی شروع قصهگویی
رضا قمرزاده، دبیر این دوره از جشنواره، معتقد است قصهگویی دروازه ورود به عملی شدن فعالیت کتابخوانی است و می‌گوید: ما در مراکز مختلف و کتابخانه‌های کانون فعالیت‌هایی را مانند معرفی کتاب، ساخت کتاب، طراحی کتاب و ... اجرا می‌کنیم و همین معرفی کتاب یعنی شروع قصهگویی برای بچه‌ها. کودکان در مراکز ما بعد از قصهگویی مطالب را می‌نویسند، تصویرگری می‌کنند و گاهی خودشان کتاب می‌سازند.
وی ادامه می‌دهد: کتابخوانی در کانون آغاز چهل فعالیت فرهنگی، ادبی و هنری است که بعد از معرفی کتاب و کتابخوانی از سوی مربیان کانون انجام می‌شود. یکی از این فعالیت‌ها قصهگویی است و ارزیابی ما نشان می‌دهد که قصهگویی بیشترین فعالیتی است که هم مربیان و هم اعضا را به شدت درگیر خود کرده است و نشان‌دهنده علاقه زیاد مخاطبان به این حوزه است.
به گفته قمرزاده، جهان قصه، جهان رنگ‌ها و درنگ‌هاست، جهان دانایی و روشنایی، جهان زیستن با شادمانی، گریستن با اندوه است و این قصه‌گوست که با جادوی کلمات؛ جهان‌های گوناگون می‌‌‌آفریند. قصهگویی کتابخوانی را حظیظ، عزیز و لذیذ می‌کند و انگیزه کتابخوانی را در نوجوان به انگیزش تبدیل می‌کند.
به اعتقاد این مقام مسئول، قصهگویی از درون آدم‌ها می‌جوشد و با روح انسان‌ها تنیده است. قصهگویی پرواز کتاب است و کتاب را در آسمان خیال پرواز می‌دهد و خواننده را به تکاپو وا می‌دارد. قصه‌گو بدون کتاب قابل تصور نیست مخصوصا کتاب‌های کانون که اساس‌شان قصهگویی است.
قصهگویی بدون مطالعه امکان‌پذیر نیست
واقعیت این است که امروزه قصهگویی بدون مطالعه و بهره‌گیری از کتاب‌ها و منابع مختلف امکان‌پذیر نیست. دکتر مورتی بنانتا داور اندونزیایی این دوره از جشنواره قصهگویی نیز معتقد است که قصه‌گو باید به مطالعه عادت داشته باشد و از طریق مطالعه و خواندن کتاب اطلاعات بیشتری کسب کند و می‌گوید: برای قصهگویی باید علاوه بر قدرت قصه گفتن خود قصه‌گویان هم مشتاق قصه باشند و به همین دلیل آشنایی با ادبیات کودکان، ضروری است. از همین روی اگر به عنوان قصه‌گو منابع خوبی در اختیار داشته باشیم می‌توانیم بهره زیادی از آنها بگیریم و با روایت خودمان قصه را بیان کنیم. از همین روی روش خاصی برای قصه گفتن وجود ندارد. قصه‌گو باید خودش خلاقیت داشته باشد. اما اگر قصه از قلب قصه‌گو بیرون نیاید اثری بر شنونده نخواهد گذاشت.
رقابت قصه‌گویان ایرانی و خارجی در جشنواره نوزدهم
البته حضور نوجوانان قصه‌گو تنها تفاوت این دوره از جشنواره نبود؛ وجه دیگر این جشنواره که نباید از نظر دور داشت ایجاد رقابت در بخش بین‌الملی بین قصه‌گویانی از ایران و قصه گویانی از 11 کشور دیگر مانند هند، آرژانتین، اسپانیا، آلمان، استرالیا، تاجیکستان و ... بود که سبب شد رقابت‌ها جذاب‌تر و پویاتر شود. این درحالی است که در دوره‌های قبلی رقابتی بین قصه‌گویان در بخش بین‌الملل وجود نداشت و از همه شرکت‌کنندگان تقدیر می‌شد. ایجاد این رقابت در این دوره سبب شد که قصه‌گویان خارجی با آمادگی بهتر و بیشتری در این جشنواره شرکت کنند و جشنواره را جدی‌تر بگیرند.
قصهگویی قدرت تخیل را افزایش می‌دهد
اغلب قصه‌گویان شرکت کننده در جشنواره سعی کردند قصه‌ها را به نحوی اجرا کنند تا تعاملی دوطرفه بین قصه‌گو و مخاطبان ایجاد شود. «مااوریسیو پاتینو اسودو» از کلمبیا که با قصه «درس عمو پسکوال من» در این جشنواره شرکت کرده، معتقد است قصهگویی مهم‌ترین ابزار برای گفت‌و‌گو با دیگران است و می‌گوید: یکی از سنت‌های قصهگویی در کلمبیا جمع شدن دور آتش و قصه گفتن و قصه شنیدن است و افراد به این روش بخشی از هویت‌شان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. پیش از حضور در این جشنواره فکر می‌کردم چون فرهنگ‌های ما کاملا متفاوت است، ارتباطی شکل نگیرد اما زمان اجرای قصه‌ها احساس کردم همه یکی هستیم و علی‌رغم تفاوت‌های فرهنگی نقاط مشترکی داریم.
قصهگویی در قالب دیالوگ میان قصه‌گو و بچه‌ها
دکتر نوربرت کوبر، نویسنده و قصه‌گوی آلمانی که سال گذشته هم در این جشنواره حضور داشت، نیز معتقد است قصهگویی باید در قالب دیالوگ میان قصه‌گو و بچه‌ها انجام شود و نباید فقط شخص‌محور باشد، زمانی که یک دیالوگ برقرار می‌شود، شور، نشاط و شادی برای بچه‌ها به همراه دارد، با این کار می‌توان بچه‌ها را به ادامه قصهگویی ترغیب و تشویق کرد و آنها در این فرایند می‌آموزند که چگونه می‌توانند با کمک یکدیگر مشکلات خود را حل کنند و در پایان نیز از این‌که در حل مشکل شخصیت قصه سهم داشتند، خوشحال هستند.
به گفته وی کودکان عموما به قصه‌های دنباله‌دار و پرکشش علاقه دارند، چون یک مشکل در طول قصه، چندین بار تکرار می‌شود وقتی در آخر مشکل حل شد، این موضوع و مشارکت آنها در کار برایشان جذابیت دارد. باید تلاش کنیم در قصه خود، یک مشکل را به شکل‌های مختلف چندین بار تکرار کنیم که این کار در داستان‌های دنباله‌دار امکان‌پذیر است.
موسیقی قصه را جذاب و ملموس می‌کند
«ماریا ترزا پوییگ رودریگیوز» قصه‌گوی دیگری است که از اسپانیا با قصه «گوزن سفید» در بخش بین‌الملل نوزدهمین دوره جشنواره قصهگویی، شرکت کرده است. او که هم ساز «کلارینت» می‌زند و هم قصه می‌گوید، نیز معتقد است اگر برای بچه‌ها فقط حرف بزنی هیچ جذابیتی برای آنها ندارد و خسته می‌شوند. اما اگر قصه را با موسیقی همراه کنیم، موسیقی بیدارشان می‌کند و سبب می‌شود قصه برای آنها جذاب و ملموس‌تر شود.
حرکات موزون و موسیقی در کیفیت قصهگویی تاثیر ندارد
این درحالی است که مصطفی رحماندوست که از داوران بخش بین‌المللی نوزدهمین جشنواره قصهگویی است، معتقد است حرکات موزون و موسیقی در کیفیت قصهگویی تاثیر ندارد و حرکت، زنده شدن قصه و استفاده از زبان بدن است که قصه را از دیگری متمایز می‌کند و آنچه نظر داوران را جلب می‌کند تخیل است چرا که کار قصهگویی تخیل است، نه نمایش و می‌گوید در جشنواره‌های مختلف قصهگویی که در کشور ما و سایر کشورها برگزار می‌شود، ابزارهای قصهگویی جزو ملاک‌های داوری نیستند.
توجه به مباحث علمی و پژوهشی در جشنواره نوزدهم
بخش دیگری از جشنواره نوزدهم که نباید از نظر دور داشت توجه به مباحث علمی و پژوهشی است که شامل ارائه مقالات و برگزاری نشست‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی بود. بر این اساس از میان 161 چکیده مقاله که به دبیرخانه جشنواره رسیده بود 82 مقاله تدوین و 6 اثر جهت رقابت در مرحله نهایی شایسته تقدیر شناخته شد. «نقش قصهگویی در انتقال مفاهیم درسی به کودکان و نوجوانان»، «بررسی جایگاه و اهمیت قصهگویی برای کودکان و نوجوانان با نیاز ویژه»، «نقش قصهگویی در پرورش سبک زندگی اسلامی ایرانی در کودکان و نوجوانان» و «جایگاه و اهمیت قصهگویی در سنت‌ها و آیین‌های فرهنگی، تاریخی و بومی محلی» و «چگونگی استفاده از زبان وجودی در قصهگویی» محورهای موضوعی بود که در این مقاله‌ها به آنها پرداخته شده بود.
البته به منظور کاهش فشار کار اجرایی و تجمیع و تمرکز بخشیدن به فعالیت قصهگویی در مراکز، در بخش قصهگویی و داستان‌نویسی پانزدهمین جشنواره بین‌المللی امام رضا (ع) در فراخوان نوزدهمین جشنواره قصهگویی تقویت شد. حاصل این اقدام دریافت 253 داستان و حضور 179 قصه‌گوی رضوی بود که به جشنواره قصهگویی رونق بخشید و از این میان 4 داستان و 8 قصه‌گو رتبه‌های برگزیده را به خود اختصاص دادند.
حرف آخر...
این جشنواره می‌تواند بستری باشد برای افزایش انگیزه کتابخوانی در مخاطبان، مربیان و قصه‌گویان؛ چراکه جهان قصه، جهان رنگ‌ها و خیال‌هاست، تخیلاتی رنگارنگ که شادی و شوق زیستن را در بچه‌ها بیدار می‌کند و آنها را مدتی هرچند کوتاه از دغدغه‌ها و غم‌هایشان دور کرده و وارد دنیای رنگارنگ خیال می‌کند. حضور چشمگیر و پرشور دانش‌آموزان در کنار مربیان و کودکان در کنار پدران و مادرانشان در این دوره از جشنواره برای شنیدن قصه‌ها می‌تواند بارقه امیدی باشد برای افزایش انگیزه کتابخوانی و میل به این حوزه در کودکان و نوجوانان.
نوزدهمین جشنواره بین‌المللی قصهگویی از 27 بهمن با حضور 68 قصه‌گوی ایرانی و خارجی در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت خود را آغاز کرده و یکم اسفند با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان می‌دهد.
نظر شما