مهندس سیدمحمد بهشتی با اشاره به کتاب در دست انتشار خود با نام «توپ مرواری و شیخ بهایی» به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: این کتاب در حقیقت جمع دو رساله است. در واقع درباره دو موضوع نامبرده به ویژه شیخ بهایی مطالب بسیاری در دهه‌های اخیر نوشته شده و همواره تلاش شده است که شخصیت تاریخی شیخ بهایی را از خلال اسناد و مدارک روشن کنند.
 
وی افزود: پژوهشگران کوشیدند به نوعی شخصیت شیخ بهایی را از افسانه‌ها پالوده کنند. اما درباره توپ مرواری این قضیه کمتر اتفاق افتاده، در حالی که آن هم تقریبا همین وضع را داشته است. توپ مرواری موضوع و مضمونش تاریخی است و درباره آن بسیار کم نوشته شده، موضوعی که در رابطه با آن قصه، افسانه و باور نیز فراوان بوده است.
 
رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: درباره توپ مرواری سخن‌های بسیاری چه در کتاب‌های خاطرات و چه در کاری که زنده‌یاد صادق هدایت با نام «توپ مرواری» منتشر کرد، در دسترس است. به نوعی می‌توان گفت به انواع مختلف درباره این موضوع صحبت‌هایی بیان شده است.
 
بهشتی اظهار کرد: آنچه در کتاب «توپ مرواری و شیخ بهایی» تلاش کردم عنوان کنم، همان چیزی است که همه سعی می‌کنند از آن دوری کنند، یعنی شخصیت افسانه‌ای شیخ‌بهایی و توپ مرواری. بنابراین در گام نخست تلاش کردم به این جنبه‌ای که همه در تلاشند از آن دوری کنند، نزدیک شوم.
 
وی افزود: پس از آن دریابم شیخ‌بهایی و توپ مرواری چه نکات و مطالبی را در بردارد. این تصور در دوره جدید وجود دارد که گویی تاریخ هر چقدر از مباحثی این چنینی دور شود، کمک می‌کند که به حقیقت نزدیک‌تر شویم. در صورتی که استنباط من این است که اگر واقعا موضوع تقرب به حقیقت باشد، چه بسا آن افسانه‌ها، قصه‌ها و باورها نسبتشان می‌تواند با حقیقت پررنگ‌تر باشد تا آن چیزی که ما به عنوان تاریخ درباره آن صحبت می‌کنیم.
 
رئیس کمیته ملی ایکوم ایران ادامه داد: در واقع یک نوع نگاه انسان‌شناختی در برابر آن نگاه خشک تاریخی قرار می‌گیرد و تلاش می‌کند هر چیزی در واقع عین آن چیزی باشد که در یک دوران تاریخی اتفاق افتاده است.
 
بهشتی بیان کرد: در این کتاب در حقیقت شخصیت شیخ بهایی را بهانه قرار دادم برای بیان یک نگاه جدید تا توجه به ارزش‌های فرهنگی بیشتر شود زیرا فکر می‌کنم مسیری که در دو قرن اخیر به نام تجدد طی کردیم نوعی فرهنگ‌زدایی بوده از انواع و اقسام موضوعاتی که با آن سروکار داشتیم. این کتاب تلاشی برای توجه فرهنگی به موضوعاتی از این نوع است.