فریدون شایسته، دبیر علمی همایش «بازشناسی نقش کسما در جنبش جنگل» به خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: بیش از 30 مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده و هیات بررسی‌کننده مقالات، از این مجموعه دریافتی 17 مقاله را دارای کیفیت و ارزش‌های علمی تشخیص دادند، از این تعداد، 8 عنوان مقاله در روز همایش از سوی نویسندگان مقاله ارائه می‌شود و مقالات برتر منتشر شده در روز همایش توزیع می‌شود.

وی درباره عناوین مقاله‌ها افزود: «نگاهی به کتاب یادداشت‌های حاج‌احمد کسمایی»، «بررسی زمینه‌ها و پیش زمینه‌های شکل‌گیری و جاگزینی جنبش جنگل در کسما»، «بررسی محتوایی سیاسی و اجتماعی نشریه جنگل»، «رویکرد سیاسی و خاستگاه فرهنگی میرزا حسین‌خان کسمایی»، «زندگی‌نامه سیاسی و فرهنگی میرزا حسین‌خان کسمایی»، «کسمایی‌ها در شورای اتحاد اسلام»، «کسما در ادبیات معاصر» و «نقد و بررسی نقش مردم آلیان در نهضت جنگل» از جمله مقالاتی هستند که در روز همایش قرائت خواهد شد.

دبیر علمی همایش، «بازشناسی نقش کسما در جنبش جنگل» درباره حرکت‌های تحول‌خواهی کسماییان در دوران مشروطه‌خواهی اظهار کرد: «کسما» در دوره نهضت مشروطه، از جمله چند آبادی کوچک گیلان بود که در حرکت‌های مشروطه‌خواهی شاهد تحولاتی در این منطقه هستیم.

شایسته با اشاره به مکاتبات یک تاجر کسمایی در نشریه «اختر» که در دوران ناصرالدین‌شاه منتشر شده، افزود: از نامه‌نگاری‌های متعدد یک تاجر کسمایی به نام «محمدابراهیم تاجر کسمایی» به مدیر جریده اختر متوجه می‌شویم که این تاجر خواستار رسیدگی دولت به وضعیت اقتصادی و تجاری منطقه است. از طرفی پاسخی که اختر به نامه‌های این تاجر کسمایی می‌دهد؛ نشان‌دهنده موقعیت تجاری کسما در بین سال‌های 1254 خورشیدی است.

وی با اشاره به نقش‌آفرینان کسمایی در طول نهضت جنگل ادامه داد: یکی از چهره‌های ممتاز کسمایی که پشتیبانی مادی زیادی از نهضت داشت؛ «حاج احمد کسمایی» است که این تاجر بعدها مرد شماره دو نهضت می‌شود. از حاج احمد کسمایی، هم می‌توان فهمید که کسما پیش از جنبش جنگل، 40 سال مرکز نشر آزادی‌خواهی در گیلان بوده است.

نویسنده کتاب «نهضت جنگل از آغاز تا فرجام»بیان کرد: از مطالعه يادداشت‌های حاج‌احمد كسمايی، می‌توان فهمید که مردم این منطقه پیشینه مبارزاتی داشته‌اند. به همین دلیل می‌بینیم وقتی «ابراهیم بزاز کسمایی» به «میرزا کوچک‌خان» در پارک قلمستان اطمینان داد که دهقانان کسمایی هم با تو همراه خواهند شد، کسما به عنوان مقر جنگلیان از طرف میرزا پذیرفته می‌شود.

شایسته همچنین از دیگر کسمایی‌هایی که در جنبش جنگل نقش موثری داشتند؛ نام برد و گفت: تنها 12 نفر از کسمایی‌هایی که عضو هیات اتحاد اسلام هستند، تاجر بوده و عملا بنیه مالی نهضت را تامین می‌کنند. از میان کسمایی‌های سرشناس، دو تن چهره فرهنگی شاخص هم داریم؛ «غلامحسین نویدی» موسس روزنامه جنگل و «میرزا حسین‌خان کسمایی» که سردبیر این نشریه بود. میرزا حسین‌خان، شاعر، نقاش، و نویسنده‌ای بود که در جنبش مشروطه‌خواهی و فتح تهران نقش فعالی در اردوی گیلانی‌ها داشت.

همایش «بازشناسی نقش کسما در جنبش جنگل» بیست و پنجم آذرماه و همزمان با روز پژوهش، به همت مجمع اسلامی فرهنگیان استان گیلان و با حضور دکتر محمد باقر نوبخت، معاونت رئیس جمهور، در بندر انزلی برگزار می‌شود.