به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، دومین نشست «کتاب‌خوان» دانشگاهی با موضوع «علم‌سنجی» به همت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با همکاری اتحادیه انجمن‌های علمی ـ دانشجویی علم اطلاعات و دانش‌شناسی (ادکا) در سالن اجتماعات دانشکده علوم پایه‌ دانشگاه شاهد برگزار شد.

در این نشست حمزه علی نورمحمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد؛ عبدالرضا نوروزی چاکلی، عضو هیأت علمی دانشگاهی شاهد؛ دکتر فریبرز درودی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران‌داک) و دکتر سعید اسدی، عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد حضور داشتند.

معرفی کتاب «آشنایی با علم‌سنجی»

در ابتدای این نشست دکتر نورمحمدی، دبیر علمی نشست، ضمن تقدیر از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به‌عنوان بانی و حامی برگزاری نشست‌های کتابخوان،‌ این سلسله نشست‌ها را، به‌ویژه در قالب‌های تخصصی و موضوعی، برای علاقه‌مندان مفید و راهگشا دانست و گفت: در بحث مطالعه و خواندن، دو رویکرد وجود دارد؛ نخست مطالعه به‌منظور یادگیری و کسب دانش جدید؛ و دوم مطالعه به‌منظور سرگرمی؛ که در کار علمی افزایش دانش فردی مدنظر است؛ ازاین‌رو به اعتقاد من خواندن باهدف سرگرمی، مطالعه محسوب نمی‌شود؛‌ در واقع نباید کتاب بخوانیم که خوابمان ببرد، چراکه کتاب و مطالعه مقدمه بیداری است؛ به اعتقاد من نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در مسیر نیل به هدف اصلی از مطالعه گام برمی‌دارد.

نورمحمدی با معرفی کتاب «آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها)» تألیف عبدالرضا نوروزی چاکلی، درباره آن گفت: این کتاب متشکل از پنج بخش است؛ بخش اول، تاریخچه و دامنه مفهومی کتاب‌سنجی، اطلاع‌سنجی، وب‌سنجی و مجازسنجی؛ بخش دوم، علم‌سنجی: دامنه‌های تاریخی، مفهومی و مطالعاتی؛ بخش سوم، استناد، نمایه‌های استنادی و جایگاه آن در مطالعات علم‌سنجی؛ بخش چهارم، آشنایی با مفاهیم مرتبط با ارزیابی در علم‌سنجی و بخش پنجم، علم‌سنجی و ارزیابی. این اثر که به‌عنوان دستنامه و مرجعی برای دانشجویان رشته علم‌سنجی مورداستفاده قرار می‌گیرد، به لحاظ محتوایی از نوآوری‌های ویژه‌ای برخوردار است؛ شناسایی و تبیین قوانین اسناد بالادستی یکی از ویژگی‌های این کتاب است؛ اسناد بالادستی، اسنادی است که برای سیاست‌گذاری در حوزه دانشگاهی و پژوهش مورداستفاده قرار می‌گیرد.

وی طرح مباحثی همچون تبیین پیشینه کتاب‌سنجی نوین در ایران با استناد به شواهد و مدارک موجود، اهمیت شاخص‌های چندگانه در مطالعات علم‌سنجی، جایگاه و سنجش پروانه‌های ثبت اختراع، رابطه بین علم‌سنجی و سایر حوزه‌ها، معرفی اندیشمندان حوزه علم‌سنجی و بیان دیدگاه‌های آنان را از دیگر ویژگی‌های این کتاب دانست.

نورمحمدی با بیان اینکه کتاب «آشنایی با علم‌سنجی» برگزیده هفتمین جشنواره بین‌المللی فارابی در سال 93 بوده است، بیان کرد: مطالب این کتاب بسیار قابل‌فهم است و وجود نمایه و واژه‌نامه در انتهای کتاب از مزایای آن محسوب می‌شود.

معرفی کتاب «مصورسازی اطلاعات، مبانی و کاربردها»

در ادامه این نشست دکتر اسدی، با معرفی کتاب «مصورسازی اطلاعات، مبانی و کاربردها» نوشته فریبرز درودی، درباره آن گفت: نگاشت علم و مصورسازی اطلاعات، یکی از زیرشاخه‌های رشته علم‌سنجی است؛ این اثر، کتاب جامعی درباره مبانی مصورسازی اطلاعات و کاربردهای آن است؛ در فصول آغازین کتاب به مقدمات، مبانی و شرحی از پیشینه مصور‌سازی اشاره ‌شده است. انواع و تعاریف، ریشه نوین مصور‌سازی در فصل‌های بعدی ارائه و در نهایت مبحث طبقه‌بندی‌های مصورسازی مطرح شده است. انواع روش‌های کاربردی نیز در فصل‌‌های پایانی آمده است. به اعتقاد بنده فصل‌های سوم و چهارم با عناوین «انواع داده‌های مصورسازی» و «روش‌ها و کاربردهای مصورسازی» از نقاط قوت کتاب است.

وی با پیشنهاد مطالعه این کتاب به دانشجویان مقطع ارشد رشته علم‌سنجی، نشست‌های کتاب‌خوان را،‌ گفتمانی با محوریت کتاب معرفی کرد که کمبود آن احساس می‌شد.

معرفی کتاب «909 نکته در علم‌سنجی»

دکتر فریبرز درودی، در ادامه این نشست به معرفی کتاب «909 نکته در علم‌سنجی» تألیف علی شرفی و محمدرضا پاشنگ پرداخت و درباره آن گفت: کتاب «909 نکته در علم‌سنجی: خلاصه جامع مباحث علم‌سنجی ویژه داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد و دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی» تلخیص و ایجازی از مطالب مهم حوزه مطالعات علم‌سنجی در آثار استادان است. فراتر از هدفی که از عنوان کتاب برداشت می‌شود، از آنجایی‌که این اثر با رویکرد خلاصه‌گویی و ذکر نکات حائز اهمیت حوزه علم‌سنجی تنظیم شده است، برای متخصصان و دانشجویان این حوزه نیز مفید خواهد بود.

وی ادامه داد: مفاهیم و مبانی علم‌سنجی؛ سیر و روند علم‌سنجی از کتاب‌سنجی تا وب‌سنجی؛ نظام‌های رتبه‌بندی دانشگاهی؛ وضعیت تولیدات علمی ایران و کشورهای منطقه؛ دانشنامه علم‌سنجی، شامل تبیین تعدادی از شاخص‌ها و اطلاعات بنیادی این رشته؛ و درنهایت معرفی منابع مهم رشته علم‌سنجی و مقالات و مجلات فارسی فعال در این زمینه از مباحث مطرح‌شده در این کتاب است.

درودی با تقدیر از نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در پشتیبانی از برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان، همکاری دانشجویان علاقه‌مند را در برپایی ‌این نشست ارزشمند دانست.

معرفی کتاب زیر چاپ «ترسیم نقشه‌های علم: اصول، فنون و ابزارها»

در ادامه عبدالرضا نوروزی چاکلی، به معرفی کتاب «ترسیم نقشه‌های علم: اصول، فنون و ابزارها» نوشته رسول زوارقی پرداخت. وی درباره این کتاب که به‌زودی از سوی انتشارات سمت منتشر خواهد شد، گفت: با توجه به کمبود منابع در زمینه ترسیم نقشه علم در رشته علم‌سنجی و نیز تخصص دکتر رسول زوارقی در این حوزه، پیشنهاد تألیف این کتاب از سوی سازمان سمت به ایشان ارائه شد.

وی ادامه داد:‌ این کتاب در دو بخش تنظیم شده است؛ در بخش نخست، مباحث نظری و شناختی حوزه شامل مؤلفه‌های مؤثر در تفسیر نقشه‌ها، کارکرد نقشه‌ها و جایگاه آن‌ها در حوزه علم‌سنجی؛ تفاوت انواع نقشه‌های علمی با یکدیگر،‌ترسیم نقشه علم بر اساس تحلیل شبکه‌های اجتماعی و ... مورد بحث قرار گرفته است. بخش دوم این کتاب نیز به بیان مباحث کاربردی و عملیاتی می‌پردازد؛ در این بخش ضمن تبیین ویژگی‌های نرم‌افزاری‌های ترسیم نقشه علم، انواع نرم‌افزارهای مورداستفاده در این حوزه معرفی و شیوه استفاده از مهم‌ترین آن‌ها از جمله سایت اسپیس، بیب اکسل و سای 2 به‌طور کامل تشریح شده است.

وی با ابراز خرسندی از برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان و تأثیر آن در ترویج فرهنگ کتابخوانی، مشارکت دانشجویان در برگزاری این نشست را از نکات مثبت آن دانست.

معرفی آثاری در حوزه وب سنجی

در ادامه نشست دکتر امیررضا اصنافی، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی به معرفی کتبی در حوزه وب‌سنجی پرداخت. وی با معرفی کتاب « web indicators for research evaluation: a practical guide » اثر مایکل تلوال، اظهار کرد: این کتاب که در سال 2016 منتشر شده است به طرح مباحث نظری در ارتباط با جنبه‌های بازیابی و خدماتی اطلاعات می‌پردازد و بابیان طیفی از شاخص‌های وبی، منبع مناسبی برای ارزیابی وب و اثربخشی پایگاه‌های اطلاعاتی موجود در محیط وب محسوب می‌شود. همچنین کتاب « Big data and social web research methods» از دیگر آثار تلوال، به ارائه روش‌هایی برای تحلیل شبکه‌های اجتماعی و شیوه‌های نوین پژوهش در حوزه وب‌سنجی می‌پردازد.

وی ضمن اینکه کتاب «مطالعات سنجش کمی» تألیف رحیم علیجانی و نورالله کرمی، را منبع مناسبی برای آشنایی با شاخص‌های وب‌سنجی دانست، از کتاب « مقدمه‌ای بر وب‌سنجی» تألیف مایکل تلوال و ترجمه حمیدرضا جمالی مهموئی و عباس رجبی، به‌عنوان اثری مناسب برای دریافت اطلاعاتی جامع و کامل در زمینه مباحث مربوط به وب‌سنجی و آشنایی با برخی از نرم‌افزارهای این حوزه یاد کرد.