به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «ابعاد فرهنگی و اجتماعی بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها» با عنوان فرعی وضعیت ایران و تجربه جهانی به کوشش رضا ماحوزی از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی منتشر شده است.
هرگونه تلاشی برای محدودکردن علم در قالب ترسیم مرزهای محدود جغرافیایی، نه تنها جفا به علم بلکه جفا به بشریت و فرهنگ بشری است زیرا تمدن‌ها در طول تاریخ در نتیجة برخوردهای معرفتی و علمی شد یافته و بارور شده‌اند؛ لذا گذاشتن هرگونه مانعی بر راه این فرایند طبیعی، در واقع چیزی جز سرکوب ذات انسانی نیست. به همین ترتیب، در جهان فعلی که ضرورت گفت‌وگوهای علمی در تمام سطوح مورد تأکید بزرگان دانش و معرفت قرار گرفته است، محدود کردن دانش و دانشگاه که متولی دانش است، شنا کردن برخلاف جریان آب و برقراری وضعی غیرطبیعی و تثبیت وضعیتی غیرذاتی است. در اینجا دغدغه‌هایی چون حفظ دانش بومی یا نقد مبانی علوم جدیدی یا حتی طراحی نوعی علم بومیِ برکنار از ویژگی‌های سکولار علم جدید، هیچ‌گونه مغایراتی با اصل گفت‌وگوی میان علوم و آکادمی‌ها و دانش‌ها و رفت و آمد میان آن‌ها ندارد و می‌تواند در سپهری روش‌بینانه قابل جمع باشد.
با نظر به همین ضرورت‌ها بود که بعد از درنگی کوتاه در سالیان اخیر که در تاریخ کلی حرکت جوامع ناچیز به حساب می‌آید، بار دیگر متولیان امر دانش و دانشگاه عهد دیرین را زنده کرده و بنای تعامل با دنیای علم و دانش را در دستور کار خود قرار دادند. موضوع بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی معتبر و منتخب، یکی از موضوعاتی است که در این جریان مورد توجه قرار گرفت و توسعه برنامه‌های معطوف به آن برای روزگارِ پس از آشتی جهانی و به نتیجه رسیدن توافق هسته‌ای، در دستور کار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفت.
به گفته مولف اثر، با توجه به جدی شدن موضوع دانشگاه بین‌المللی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تمایل جدی مسئولان مربوطه به تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی در دانشگاه‌های ایران در دو سال اخیر، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری حسب ضرورت موضوع و اهتمام پژوهشکده به آینده آموزش عالی، معرفی این وجوه چندگانه را در دستور کار قرار داد. از این میان، معرفی سهم انکارناشدنیِ وجوه فرهنگی و اجتماعی‌ای که دانشگاه بین‌المللی همواره بدان‌ها نیاز دارد و تا اندازه زیادی هویت و تشخص خود را از آن به دست می‌آورد، در اولویت قرار گرفت. دستور کار این مسئولیت به لحاظ علمی و اجرایی به گروه مطالعات آینده‌نگر واگذار شد تا به کمک اعضای هیئت علمی پژوهشکده و کارشناسان حوزه آموزش عالی در دانشگاه‌های دیگر، دغدغه‌های فوق را عملیاتی کنند.
بر این اساس، از پایان سال 1393 در چندین جلسه کارشناسی تلاش شد با شناسایی ابعاد مختلف دانشگاه بین‌المللی در دو سطح خارج و داخل کشور، در کنار ارائه تصویر دقیقی از وضعیت موجود نظام آموزش عالی ایران و شناسایی نقاط قوت و ضعف آن در بعد فعالیت‌های بین‌المللی، راهکارهایی با هدف پیش‌برد و اصلاح امور داخلی و حوزه‌های بین‌المللی‌ای که می‌توان بدان‌ها توجه داشت و یا باید در اولویت قرار گیرند و یا می‌توان از آن‌ها برای اصلاح وضعیت قوانین و مدیریت داخلی الگو گرفت، در اختیار مسئولان گذاشته شود.
این تصمیم با برنامه‌های درازمدت پژوهشکده که به رصد وضعیت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌های کشور و همچنین شناسایی وضعیت کمیت و کیفیت نظام آموزش عالی ایران اهتمام دارد، سازگاری تام و تمام دارد؛ به این معنا که ذیل شناسایی وضعیت موجود دانشگاه‌ها و دانشکده‌های منتخب ایران که به صورت بالفعل فعالیت‌هایی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی داشته و دارند، هر دو موضوع مورد توجه قرار گرفته و این بار این دو دغدغه از زاویه تعاملات بین‌المللی دانشگاه‌ها و به طور کلی، آینده دانشگاه مورد تحلیل قرار گرفته است.
به دنبال این تصمیم و پس از برگزاری چندین جلسه کارشناسی اولیه و شناسایی نقاط مورد مطالعه و همچنین تشکیل گروهی تحقیقاتی، پژوهش‌های مربوط به این موضوع در دو سطح تنظیم شد. در سطح نخست، پنج عضو هیئت علمی و پژوهشکده به صورت تمام وقت بر شناسایی چندین منطقه هدف و قابل توجه در قاره آسیا شامل جنوب شرق آسیا، کشورهای فارسی‌زبان حوزه تمدنی ایران قدیم، کشورهای ترک‌زبان، کشورهای عرب زبان و همچنین شناسایی تفصیلی تجربه‌های دانشگاه پهلوی (شیراز فعلی) به عنوان دانشگاه معتبر و فعال ایرانی متمرکز شدند.
در سطح دوم نیز مقرر شد در کنار تحلیل وجوهی چون زندگی دانشگاهی و مفهوم حقیقت‌جویی در مدل دانشگاه هومبولتی یا مدلی از تأسیس شعبه‌های دانشگاه‌های بزرگ بین‌المللی در کشورهای اسلامی و شرقی، تجربه‌های چند مرکز فعال دانشگاهی ایران در عرصه فعالیت‌های بین‌المللی مورد شناسایی قرار گیرد تا بدین طریق، از مجرای رصد وضعیت فعلی چند دانشگاه و مرکز معتبر داخلی، تصویر انضمامی‌تری از چیستی و چگونگی تعاملات علمی بین‌المللی داخلی و موانع و نقاط ضعف و قوت آن به دست آید؛ تصویری که خواننده این مجموعه می‌تواند به کمک آن خود را از تصور اولیه از مفهوم دانشگاه بین‌المللی دور سازد و دریابد چرا و بنا به چه دلایلی این موضوعِ بسیار مهم و بنیادی در ایران چنین بی‌رمق شده است و برای بهبود این شرایط، کدام مواضع نیازمند تقویت و ترمیم بیشتر است.
مجموعه حاضر با برجسته‌کردن این عوامل و مؤلفه‌ها درصدد است لزوم التفات و توجه جدی مسئولان به این عوامل غیرپدیداری و نسبتاً نامحسوس را متذکر شده و در نتیجه موضوع بین‌المللی شدن دانشگاه‌های منتخب ایران را در این سپهر گسترده به بحث بگذارد تا مبادا از برخی ضرورت‌های غیرقابل چشم‌پوشی غفلت شود و با وضع چند نمود پدیداری فوق، بنای استواری ایجاد نشود و این موضوع برحسب زمان و با آمدن دولتی و رفتن آن، به صورت ناقص طرح شود و سپس از میان برود.
کتاب «ابعاد فرهنگی و اجتماعی بین‌المللی شدن دانشگاه‌ها» با شمارگان 200 نسخه در 324 صفحه به بهای 16 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اختیار مخاطبان گرفته است.
دوشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۵ - ۱۰:۰۰
نظرات