«مبانی پژوهش ترکیبی (تلفیق رویکردهای کمی و کیفی)» از سوی سازمان جهاد دانشگاهی به بازار کتاب عرضه شده است.
کتاب در دو بخش با عنوانهای «روشهای ترکیبی: موج سوم در روششناسی» و «روشها و استراتژیهای پژوهش ترکیبی» تدوین شده است. ازجمله مهمترین مباحث نخستین بخش کتاب میتوان به روشهای ترکیبی به مثابه سومین جامعه پژوهشی، مفاهیم پایهای پژوهش ترکیبی، اندیشه روششناختی در قرن بیستم اشاره کرد.
در بخش نخست کتاب درباره پژوهش ترکیبی میخوانیم: «پژوهش ترکیبی با عناوین مختلفی از جمله مسیر سوم (گوارد و تایلر 2004)، سومین پارادایم پژوهشی (جانسون و اونوگبوزی،2004) و سومین جنبش روششناختی (تدلی و تشکری 2003) از سوی نویسندگان مختلف این حوزه خوانده شده است.» در ادامه این مبحث آمده است: «پژوهش ترکیبی به مثابه بدیلی برای سنتهای دوگانه کیفی و کمی در طی بیست سال گذشته ظهور یافته است. علیرغم اینکه تمرکز این کتاب برپژوهش ترکیبی است اما باید به یک روششناسی نسبتا نوطهور در بستر دو سنت قدیمیتر این حوزه مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد.»
درباره مفاهیم پایه پژوهش ترکیبی نویسندگان تعریف سی اصطلاح را که مقایسه سه جامعه روششناختی است، ارائه کردهاند. مولفان ابتدا به تعریف سه اصطلاح مفهومی پراهمیت یعنی روششناسی، روش و پارادایم که به اعتقاد نگارندگان بیشتر بهجای یکدیگر استفاده میشوند پرداختهاند.
از نظر مرتن پارادایم بهمعنای یک جهانبینی به همراه مفروضات مرتبط با آن» مورد استفاده قرار گرفت زیرا بهنظر میآید این توصیف دیدگاههای دیگر صاحبنظران را نیز منعکس میکند که معتقدند پارادایم بهمثابه نظامی از عقاید و اقدامات است که بر نحوه انتخاب پرسشهای مورد مطالعه و روشهای مورد استفاده برای مطالعه آنها تاثیر میگذارند.
در نهایت نویسندگان در تعریف کلی از پارادایم آوردهاند: «پارادایم عبارت از یک جهانبینی شامل مباحث فلسفی و سیاسی - اجتماعی است. درحالی که یک روششناسی پژوهش رویکردی کلی به کاوش علمی شامل ترجیحات مربوط به مولفههای کلان فرایند پژوهش و روشهای پژوهش استراتژیهای اجرایی پژوهش است.»
درباره فایده این روش پژوهشی در ادامه این بخش میخوانیم: «فایده پژوهشهای ترکیبی به چرایی بهکارگیری آن در پروژههای پژوهشی برمیگردد. با توجه به وفور روشهای پژوهش مرتبط با سنتهای کمی و کیفی دیگر چرا باید خود را با ترکیب آنها یا ایجاد تکنیکهای جدید برای انجام پژوهش ترکیبی به زحمت بیندازیم؟ هدف نهایی از هر پروژه پژوهشی پاسخ دادن به پرسشهایی است که در ابتدای پژوهش مطرح میشوند. بهنظر میرسد پژوهش ترکیبی از سه جنبه بر طرحهای تک رویکردی برتری دارد. پژوهش ترکیبی میتواند همزمان به دامنهای از پرسشهای تاییدی و اکتشافی با هر دو رویکرد کمی و کیفی بپردازد. پژوهش ترکیبی استنتاجهای بهتری (قویتری) ارائه میکند و پژوهش ترکیبی فرصت بیشتری را برای در کنار هم قرار دادن دیدگاههای متنوع برقرار میسازد.»
طرح پرسش در پژوهش ترکیبی، طرحهای پژوهش ترکیبی، ملاحظات پیش از جمعآوری دادهها، تحلیل دادههای ترکیبی و فرآیند استنتاج در پژوهش ترکیبی نیز از مهمترین موضوعات دومین بخش کتاب است.
در دومین بخش کتاب موضوعاتی درباره اهداف مباحث مختلف پارادایمی تشریح شده است. نویسندگان معتقدند که میتوان دیدگاههای تحولخواه و عملگرایی را در قالب پارادایمهای زیربنایی برای استفاده از روشهای ترکیبی بهکار گرفت. موضع عملگرایی بهویژه مورد اقبال است زیرا بهطور خاص دیدگاه حذفی موجود در نظریه ناسازگاری را رد میکند.
در مطلبی با عنوان آماده کردن صحنه قبل از آغاز میخوانیم: «زمانی که همه گامهای مطالعه برنامهریزی شده و آماده آغاز کار هستید قبل از شروع به جمعآوری دادهها باید بهمنظور افزایش احتمال موفقیت خود اقداماتی انجام دهید. این اقدامات الزامات قانونی و اخلاقی معینی هستند که باید رعایت شوند و گامهایی را که باید برای حفاظت از هویت و سلامت مشارکتکنندگان برداشته شوند در برمیگیرد.»
چاپ نخست کتاب «مبانی پژوهش ترکیبی (تلفیق رویکردهای کمی و کیفی)» با شمارگان یک هزار نسخه در 592 صفحه، به بهای 27 هزار تومان از سوی سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی به بازار کتاب عرضه شده است.
نظر شما