به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «نمایشگاه بین‌المللی کتاب؛ فرصت‌ها و تهدیدها» دوشنبه (20 اردیبهشت‌ماه) با حضور مریم جدلی، محمدمهدی داوودی پور، مسعود پایدار، محمدرضا توکل، کاظم قلمچی، فرهاد تیمورزاده در سرای اهل قلم بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
 
پایدار در ابتدای این نشست با بیان اینکه نمایشگاه کتاب تهران امسال متفاوت‌تر از سال‌های گذشته برگزار شده است، گفت: این نمایشگاه امسال ایرانیزه شده و البته فرصت‌ها و تهدیدهای بسیاری برای حوزه نشر به دنبال داشته است.
 
نمایشگاه کتاب منحصربه‌فردترین نمایشگاه در ایران است
کاظم قلم‌چی در ادامه این نشست به برخی دیگر از دستاوردهای برگزاری نمایشگاه کتاب اشاره کرد و گفت: این نمایشگاه ویژگی‌های مشترکی با نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در سایر نقاط جهان دارد و مثل هر نهاد دیگری چندین کارکرد را دنبال می‌کند؛ نخستین کارکرد این است که نمایشگاه کتاب تبدیل به نهاد شده و هرساله بزرگتر می‌شود و می‌کوشد نهادی تاثیرگذار برای گروه‌های مرجع شامل مسئولان فرهنگی، ناشران، مولفان و ... باشد. اکنون هرکدام از این گروه‌های مرجع در نهاد نمایشگاه جایگاه خود را پیدا کرده‌اند.
 
وی افزود: همچنین نمایشگاه کتاب امکان برنامه‌ریزی سالیانه را به ناشران می‌دهد و از سوی دیگر امکان نمایش دستاوردهای سال گذشته‌شان را برای مخاطبان فراهم می‌کند.
 
این ناشر آموزشی با بیان اینکه نمایشگاه کتاب منحصربه‌فردترین نمایشگاه در ایران است، عنوان کرد: هیچ رویدادی در ایران به این اندازه تاثیرگذار نیست و برگزاری نخستین نمایشگاه در شهر آفتاب با کتاب به دلیل تأثیرگذاری منحصربه‌فرد آن روی مردم است.
 
قلم‌چی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه نمایشگاه مکانی برای مشاهده گرایش‌های جدید در حوزه نشر است، افزود: به طور مثال 6 سال پیش در نمایشگاه فرانکفورت و لندن اغلب ناشران ترس از بین رفتن کتاب کاغذی را داشتند و نگران آینده کتاب بودند اما 2 سال است که دیگر این نگرانی وجود ندارد. از سه سال پیش در نمایشگاه کتاب گرایش جدید «خودناشر» به وجود آمده است و بسیاری از ناشران در نمایشگاه خودشان مولف کتاب هستند بنابراین هر سال در نمایشگاه کتاب تحولات جدیدی را در حوزه نشر می‌توان دید.
 
عدم توجه به ثبات مخاطبان در نمایشگاه کتاب
فرهاد تیمورزاده نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه نمایشگاه کتاب تهران یک رویداد بزرگ فرهنگی است، گفت: پس از 29 سال اگرچه اتفاقات خوبی صورت گرفته اما کافی نبوده و مدیریت باید بر آن نظارت بیشتری داشته باشد.
 
وی با انتقاد از عدم توجه به ثبات مخاطبان در نمایشگاه کتاب گفت: اگر این نمایشگاه برنامه‌ریزی درستی در حوزه فرهنگ داشت نباید پس از سال‌ها هنوز خانه به دوش حرکت می‌کردیم و بدون توجه کافی به شرایط مخاطب از سئول به مصلی و از مصلی به شهر آفتاب می‌آمدیم.
 
این ناشر تخصصی پزشکی ادامه داد: در نمایشگاه‌ها امکان نمایش خوب کتاب و رویارویی مخاطبان با کتاب‌ها وجود ندارد چرا که سالن‌های شلوغ و پرتردد مانع ایجاد می‌کند و ما ناشران نیز نمی‌توانیم همدیگر را ببینیم در حالی که طی یک سال هم این امکان را نداریم.
 
وی در بخش پایانی سخنانش گفت: نمایشگاه کارکرد اصلی‌اش فروش کتاب است و نقش آن در اقتصاد ضعیف و فقیر است که امروزه ایران به آن دچار است.

دبیرخانه دایمی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تاسیس شود
جدلی در بخش دیگری از این نشست با اشاره به اینکه نمایشگاه بین‌المللی کتاب امکان نمایش کارنامه ناشران فعال در سال گذشته را به وجود می‌آورد، افزود: این نمایشگاه با توجه به بین‌المللی بودن آن شور و شعف بسیاری در جامعه ایجاد کرده و مخاطبان را به کتاب و کتابخوانی ترغیب می‌کند. همچنین موجب می‌شود که ناشران در فضای رقابتی با یکدیگر قرار گیرند چرا که در طول سال ممکن است امکانی فراهم نشود تا ناشران بتوانند همدیگر را ملاقات کنند.
 
وی افزود: حضور و ترغیب مردم طی 10 روز به کتاب و کتابخوانی موجب فعال شدن نهادها و گروه‌های مختلف در نمایشگاه کتاب می‌شود و به طور مثال رسانه‌ها با فعال شدن در نمایشگاه مردم را به سوی بازدید هدایت می‌کنند. هدف از برگزاری نمایشگاه این است که مردم به کتاب‌های مورد علاقه‌شان دسترسی پیدا کنند.
 
جدلی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه نمایشگاه کتاب فرصت خوبی برای رویارویی ناشران با مخاطبان است، افزود: در این نمایشگاه امکان شنیدن نظرات و دیدن مخاطبان آثار وجود دارد چرا که در طول سال بخش اعظمی از تولیدات ما از طریق شبکه پخش وارد بازار نشر می‌شود و ما کمتر مخاطبان را می‌بینیم.
 
به گفته این ناشر، نمایشگاه کتاب این امکان را فراهم می‌کند که ناشر بتواند سرمایه متمرکزی جمع‌آوری کرده و از این سرمایه در طول سال برای نشر آثار دیگرش استفاده کند. همچنین نمایشگاه کتاب فرصت آشنایی با سایر فرهنگ‌ها و صدور ارزش‌های ایرانی از طریق کتاب را فراهم می‌کند. اگرچه در نقطه مقابل تهدید ورود کتاب‌هایی با ارزش‌های ضد دینی و ایرانی نیز وجود دارد.
 
جدلی همچنین تاسیس دبیرخانه دایمی برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب را خواستار شد و گفت: چند ماه مانده به نمایشگاه کتاب همه نهاد ذیربط فعال می‌شوند تا نمایشگاه کتاب را آماده کنند در حالی که با تاسیس یک دبیرخانه دایمی امکان همکاری منسجم‌تر میان افراد و نهادها به وجود می‌آید. چراکه به اعتقاد وی ارتباط بین مسئولان برگزار کننده نمایشگاه نیازمند انسجام  بیشتری است.
 
بدل شدن فروش کتاب به یکی از کارکردهای اصلی نمایشگاه
توکل نیز در بخشی دیگری از این نشست با اشاره به تاریخچه‌ای از نمایشگاه کتاب طی سال‌های گذشته اظهار کرد: پیش از این نمایشگاه کتاب صرفاً در بخش بین‌الملل برگزار می‌شد و ناشران خارجی در آن فعال بودند اما بعدها امکان حضور ناشران داخلی فراهم شد با این وجود طی سال‌ها اهداف نمایشگاه تحت تأثیر عوامل بیرونی و درونی دگرگون شد.
 
به گفته وی، ترویج کتابخوانی، مطرح کردن مباحث تخصصی و مرتبط با کتاب، فروش کتاب و نمایش آثار از مهم‌ترین دستاوردهای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب است.
 
توکل با بیان اینکه فروش کتاب به یکی از کارکردهای اصلی نمایشگاه بدل شده است، یادآور شد: البته این کارکرد مزایا و آسیب‌های متعددی دارد که باید بررسی شود. امروز برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مأموریتی برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمده و باید هر سال این آیین برگزار شود. مهمترین مساله‌ای که در این میان به چشم می‌خورد اولویت‌بندی نشدن این اهداف در کنار یکدیگر است.
 
وی در همین باره توضیح داد: نمایشگاه در دوره سی‌ام برگزاری خود باید با بررسی سیر تاریخی خودش اهداف عمیقی را مشخص کرده و آنها را اولویت‌بندی کند.
 
تأثیرگذاری نمایشگاه و حرکت‌های فرهنگی
داوودی‌پور نیز در بخش پایانی این نشست با اشاره به اینکه طی 10 روز از نمایشگاه دستاورد 365 روز تلاش و حرکت فرهنگی ناشران و مردم به نمایش گذاشته می‌شود گفت:‌ در سایر روزهای سال آنقدر میزان خسارت وارده به ناشران و فعالان نشر زیاد است که گاهی ایام برگزاری نمایشگاه کتاب هم نمی‌تواند کمکی به جبران آن کند.
 
وی تاکید کرد: تأثیرگذاری نمایشگاه و حرکت‌های فرهنگی منوط به ایجاد زیرساخت لازم برای رشد و نفوذ بیشتر در اذهان مخاطبان است. در بسیاری از مواقع صحبت از این می‌شود که نمایشگاه تبدیل به فروشگاه نشود. در حالی که ما اکنون به دنبال این هستیم که فروشگاه بازار مکاره‌ای نشود و از این پایین‌تر نزول پیدا نکند.
 
داوودی‌پور با انتقاد از عدم رعایت کپی رایت در ایران گفت: اگر کپی رایت در کشور به ثبات نرسد از رشد و اعتلای فرهنگ عقب می‌مانیم چرا که به طور مثال در نمایشگاه‌های خارج از کشور یک و نیم میلیون رایت خرید و فروش کتاب تبادل می‌شود و در آن کشورها با تکیه به قوانین لازم نمایشگاه پربار اقتصادی شکل می‌گیرد.