به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ از کتاب «مبانی دارو‌سازی سنتی (با تکیه بر نظرات ابن‌النفیس قرشی)» تالیف و گرد‌آوری بهجت جوادی، استاد‌یار گروه دارو‌سازی سنتی دانشکده دارو‌سازی مشهد و سید‌احمد امامی، استاد گروه فارماکولوژی و دارو‌سازی سنتی دانشکده دارو‌سازی مشهد از سوی انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد به بازار کتاب عرضه شده است.
این کتاب دومین جلد از مجموعه گنجینه متون طب سنتی اسلامی بوده که در 6 فصل تدوین شده است. در نخستین فصل کتاب در صفحه 25 درباره «چگونگی تاثیر دارو در بدن انسان» می‌خوانیم: «بسیاری از داروها پس از ورود به بدن انسان، کیفیت‌های خاصی مانند گرمی، سردی، تری و یا خشکی می‌‌یابند، به‌طوری‌که برخی از آنها ممکن است، بسیار کشنده و فاسد‌کننده بدن شوند. با‌توجه به اینکه ویژگی همه صورت‌‌های نوعیه موجود در اجسام و لوازم آنها، حفظ کمالات جسم مزبور است و این امر با وجود عامل فاسد‌کننده و تغییردهنده مزاج آن جسم منافات دارد، ناگزیر آنچه که هنگام ورود داروها به بدن انسان رخ می‌دهد، ناشی از وجود امری در خود دارو‌هاست و تنها ناشی از بدن انسان نیست. آن امر ناگزیر می‌بایست ویژه هر دارو و داروهای دارای اثر مشابه باشد.»
«اندازه‌گیری قوای داروها براساس درجه آنها» یکی از موضوعاتی است که در دومین فصل کتاب در صفحه 52 تشریح شده است: «همانگونه که داروها دارای کیفیت‌های مختلفی از قبیل گرم‌‌کنندگی و یا سرد‌کنندگی هستند، میزان این اثرات نیز در آنها متفاوت است. یعنی ممکن است به حد کشنده گرم و یا سرد‌کننده باشند که در این‌صورت «داروی سمی» نامیده می‌‌شوند و بی‌تردید این‌گونه داروها قوی‌ترین داروهای موثر به‌واسطه کیفیت هستند.»
از جمله مباحث مهم در سومین فصل کتاب «استدلال بر مزاج داروها و عملکرد آنها با توجه به عملکرد بدن» است. در صفحه 74 کتاب در این‌باره می‌خوانیم: «ممکن است برخی از داروها در بدن انسان اثرات آشکاری داشته باشند که توسط آنها، به مزاج آن داروها و نیز به برخی عملکرد‌های پنهانی در بدن استدلال می‌شود که یکی از آنها تحلیل است. با توجه به اینکه تحلیل ناشی از گرما است، مشخص می‌شود که داروی مذکور گرم است. همچنین هرگاه دارویی موجب تراکم شود معلوم می‌شود که سرد است چراکه فشرده کردن، از افعال سرما می‌باشد. این روش درست‌ترین روش دلالت‌کننده بر مزاج داروها و اثرات آن‌هاست و امکان وقوع اشتباه در آن حداقل است.»
نویسندگان در فصل چهارم ضمن «بررسی اثرات داروهای مفرد» ویژگی‌‌ها و اثرات داروها را در هشت مورد تشریح کرده‌اند: «1ـ ویژگیهای غریب مانند گرمی ایجادشده توسط جسم سرد در آب و مانند آن 2ـ ویژگیهای ذاتی با مقتضای طبیعت آنها که شامل کیفیات چهار‌گانه گرمی، سردی، تری و خشکی است. 3ـ طعم‌ها، رنگ‌ها، بو‌ها، 4ـ قوام داروها ازجمله غلظت، رقت، لزوجت، تری و غیره 5ـ وضعیت اجزای داروها ازنظر انجماد، سیلان غلظت و غیره 6ـ وزن آنها (سبکی، سنگینی و حد وسط بودن) 7ـ وضعیت جوهر آنها مثلا روغنی یا لعابی بودن و غیره 8ـ اثرپذیری آنها مانند قابلیت شکسته شدن، خرد شدن، ترک خوردن و غیره.»
«ارزیابی کیفیت داروها» موضوعی است که در پنجمین فصل کتاب بررسی شده است. نویسندگان در این فصل با تقسیم‌بندی گزینش داروها به معدنی، گیاهی و حیوانی کیفیت آنها ارزیابی کرده‌اند.
در آخرین فصل کتاب نیز درباره «علت استفاده از داروهای مرکب» می‌خوانیم: «ممکن است برای درمان هر بیماری به‌ویژه بیماری‌‌های مرکب، یک داروی مفرد که با آن بیماری مقابله کند و هم در کیفیت و هم در خاصیت با بیماری برابری نماید، یافت نشود. پس می‌بایست چند دارو را که هر یک با یک بیماری مقابله می‌کند با یکدیگر مخلوط کرد. همچنین جهت از بین بردن و یا کاهش عوارض داروها باید مصلحات را بدان‌ها افزود. در مورد داروهای ضعیف و یا دارای نفوذ آهسته می‌بایست داروهای مقوی اثر و یا افزاینده سرعت نفوذ اضافه نمود و بالعکس.»
نخستین چاپ از کتاب «مبانی دارو‌سازی سنتی (با تکیه‌بر نظرات ابن‌النفیس قرشی)» با شمارگان 320 نسخه در 222 صفحه، به بهای 11 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد به بازار نشر عرضه شده است.
دوشنبه ۳ اسفند ۱۳۹۴ - ۰۹:۴۵
نظر شما