دکتر جمشید آقائی، پژوهشگر برتر استان فارس در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره مفهوم کتاب پژوهشمحور اظهار کرد: با توجه به سیاست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال‌های اخیر، برای افزایش جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی اعم از دکترا و کارشناسی‌ارشد، شاهد رشد کمی در این عرصه بوده‌ایم. دانشجویان این مقاطع که باید دوره‌های پژوهشی را پشت سر بگذارند، نیازمند مجموعه‌ای از زیرساخت‌ها هستند.
این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شيراز افزود: اطلاعات پژوهشی مورد نیاز مانند کتاب و مقاله از جمله زیرساخت‌های ضروری برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی است؛ به‌عبارت دیگر علاوه بر ابزار‌های سخت‌افزاری، توسعه کتابهای پژوهشی به‌طور کامل می‌تواند به این دانشجویان در دستیابی به اهداف تحصیلات تکمیلی کمک کند.
زمان‌بر بودن و صرف هزینههای سنگین موانع راه پژوهش
آقائی در تشریح موانع تولید کتاب پژوهشمحور گفت: اگر از نگاه دانشگاهیان به بررسی موانع توجه کنیم، می‌توان به چند عامل محدودکننده اشاره کرد که مشتمل بر زمان‌بر بودن، ضرورت صرف هزینههای سنگین از تهیه محتوا تا انتشار، توزیع و بازار‌یابی کتاب که از توانایی بیشتر پژوهشگران مولف خارج است. وزارتخانه‌‌های علوم، تحقیقات و فناوری و فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز تسهیلات قابل توجهی برای حمایت از این مولفان ارائه نمی‌کنند؛ بنابراین این دسته از مولفان باید از منابع شخصی در این راه هزینه کنند.
این عضو یک درصد از دانشمندان برتر جهان ادامه داد: علاوه بر مسائل اقتصادی و مالی، تولید کتاب در افزایش درجه علمی دانشگاهیان امتیاز قابل توجهی ندارد؛ امتیاز تولید دو یا سه مقاله برابر با تالیف یا ترجمه یک کتاب تعیین شده که بسیار اندک است. بنابراین عوامل محدودکننده در تولید کتاب پژوهشمحور را می‌توان زمان‌بر بودن و تحمیل هزینههای سنگین به مولف در شرایطی که امید چندانی برای بازگشت سرمایه وجود ندارد، برشمرد.
وی با اشاره به نقش مخاطب در میزان تولید کتابهای «پژوهشمحور» نیز اظهار کرد: کتاب‌هایی که دارای مولفه‌های پژوهشی هستند از مخاطب اندکی برخوردارند. مخاطبان این دسته از کتابها در ردیف مخاطبان خاص قرار می‌‌گیرند و بنابراین به‌نظر می‌رسد که تولید و نشر این دسته از کتابها فقط با هدف عمل به تعهدات اخلاقی و علمی صورت می‌گیرد.
ناشران بین‌المللی به تولید کتاب مانند یک «پروژه» نگاه می‌کنند
دانشیار گروه مهندسی برق- قدرت دانشکده مهندسی برق و الکترونیک دانشگاه صنعتی شیراز، درباره تجربه شخصی خود در همکاری با ناشران بین‌المللی برای تولید کتاب پژوهشمحور افزود: در حال مذاکره با یکی از ناشران مطرح بین‌المللی برای تولید و انتشار یک اثر پژوهشمحور هستیم. فرایند تولید کتاب با ناشر بین‌المللی با ارائه یک طرح پیشنهادی از سوی مولف آغاز میشود؛ طرحی که شامل اهداف، بخش‌ها و جامعه هدف کتاب است.
آقائی ادامه داد: شرح کوتاهی از کتاب همراه با مشخصات و کارنامه علمی مولف یا مولفان برای بررسی به دفتر ناشر بین‌المللی ارسال میشود و در نهایت بعد از تایید نهایی تالیف کتاب آغاز میشود. در واقع ناشران مطرح بین‌المللی به تولید کتاب مانند یک «پروژه» نگاه می‌کنند. پیشنهاد تولید کتاب در کمیته‌های تخصصی بررسی و ارزیابی شده و بعد از دریافت مجوز از سوی داوران، پروژه تالیف آغاز میشود.
وی درباره شیوه‌های عقد قرارداد ناشران بین‌المللی نیز گفت: کتاب به‌عنوان یک اثر مادی از سوی ناشر بین‌المللی خریداری میشود که در ادامه وظیفه انتشار نیز بر عهده خود ناشر و عواید نشر نیز متعلق به انتشارات است. دومین شیوه عقد قرارداد شامل پرداخت حداقلی از حق تالیف علاوه بر درصدی از فروش کتاب است. به‌طور معمول 10 تا 30 درصد از کل مجموع فروش کتاب به مولف می‌رسد.
تقسیم عواید فروش کتاب بین ناشر و مولف در سطح بین‌المللی نشر
این پژوهشگر برتر استان فارس افزود: از دیگر شیوه‌های عقد قرارداد نشر در سطح بین‌المللی، تقسیم عواید فروش کتاب بین ناشر و مولف است. مطابق این شیوه، هر یک از طرف‌‌ها می‌توانند از همان ابتدا در صورتی‌که به هر یک از مفاد قرارداد نظری دارند، اعلام کنند. این در حالی است که تنها تعداد معدودی از ناشران ایرانی هستند که برای تولید کتاب شبیه چنین شیوه‌ای وارد مذاکره می‌شوند که البته شامل حال مولفان صاحب‌نام است.
آقائی درباره نقش بخش خصوصی و دولتی در تقویت زمینه‌های تولید کتابهای پژوهشمحور نیز اظهار کرد: در تعیین میزان و اهمیت نقش بخش خصوصی و دولتی در تقویت زمینه‌های تولید کتابهای پژوهشمحور، اهمیت بخش دولتی را بیش از بخش خصوصی می‌‌دانم، چراکه بخش خصوصی براساس سود عمل می‌کند و بستر‌سازی در حیطه اهداف این بخش نیست و به‌عبارت دقیق‌تر کسب پول هدف اصلی فعالان این بخش است.
وی ادامه داد: در ایران برای بخش خصوصی فعالیت‌هایی از جمله زمینه‌سازی برای تقویت جایگاه نشر به‌ویژه تولید کتابهای پژوهشمحور جا نیفتاده است، بنابراین قطعا بخش دولتی باید در این حوزه فعالیت بیشتری داشته باشد. بخش دولتی می‌تواند مانند ناشران مطرح بین‌المللی عمل کند.
مروری بر پرونده
پژوهشگر برتر سال 94 کشور، ضمن اشاره به موانع تولید کتابهای پژوهشمحور گفت: دولت می‌تواند سفارش‌دهنده کتابهای پژوهشمحور به پژوهشگران و مراکز پژوهشی و از سوی دیگر تضمین‌کننده فروش آن‌‌ها باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمسعود هوشمند را اینجـــــــــا بخوانید.
قاسم حسینیسالکده، معاون پژوهشی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، ضمن ارزیابی وضعیت تولید کتابهای پژوهشمحور گفت: براساس استاندارد جهانی، کتابهای تخصصی به‌صورت تقسیم‌بندی بخش‌های یک کتاب بین متخصصان شاخههای مختلف و با حضور جدی یک ادیتور تولید میشود. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر قاسم حسینیسالکده را اینجـــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 و استادتمام دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، ضمن اشاره به نقش کتاب پژوهشمحور در قرار گرفتن به‌عنوان مرجعیت علمی گفت: تولید کتابهای پژوهشمحور را باید منوط به پیش‌قدمی نخبگان و بستر‌سازی بخش دولتی دانست. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر مجید اسدی را اینجـــــــــابخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 کشور با اشاره به ضرورت تمرکز در فعالیت‌های پژوهشی گفت: دانشگاه‌ها با نیازسنجی و شناسایی کمبود‌ها تولید کتاب را به پژوهشگران سفارش دهند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر حسین حسین‌زاده را اینجـــــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 1394 کشورر با اشاره به بهبود شرایط برای تولید کتاب پژوهشمحور در برخی شاخههای دانشگاهی گفت: به‌نظر می‌رسد نبود فرهنگ «کار جمعی» از مهم‌تـرین دلایل بی‌توجهی به تألیف کتابهای پژوهشمحور است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر مهرداد فوج‌لعلی رااینجـــــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 کشور، ضمن اشاره به اهمیت شناسایی پایان‌نامه‌های برتر دانشگاهی با هدف تولید کتاب پژوهشمحور گفت: در مقایسه میزان تاثیر‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در تولید کتاب پژوهشمحور، بخش دولتی از اهمیت بیشتری برخوردار است، چراکه بعید به‌نظر می‌رسد بخش خصوصی تمایل چندانی برای این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر کامران قائدی را اینجـــــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شیراز با اشاره به عمر کوتاه کتاب «پژوهشمحور» گفت: کتاب پژوهشمحور عمر چندانی در عرصه علمی کشور ندارد و برای کاربردی بودن نیازمند افزایش سرعت در روزآمدی است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر طاهر نیکنام را اینجـــــــــــا بخوانید.
دوشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۴ - ۰۹:۳۰
نظر شما