به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، همایش «زن در تاریخ محلی ایران(منطقه جنوبی)» با سخنرانی رضا صالحی‌امیری، رئیس کتابخانه ملی، دکتر منصوره اتحادیه نظام‌مافی، مدیر نشر تاریخ ایران و تاریخ‌نگار، دکتر شیرین بیانی، تاریخ‌نگار دوره مغول و دکتر نزهت احمدی دبیر عملی همایش چهارشنبه (2 دی‌ماه) در ساختار آرشیو ملی برگزار شد.

زمزمه‌های روزنامه‌های عصر پهلوی دوم درباره تحصیل زنان

دکتر منصوره اتحادیه (نظام‌مافی) یکی از سخنرانان این همایش گفت: آنچه که برای زنان در دوره معاصر بحث‌برانگیز بوده مساله تحصیل زنان است به طوری که در روزنامه‌های دهه 20 و 30 بحث‌های مختلفی درباره ضرورت آن و به ویژه تحصیل در دوره متوسط مشاهده می‌شود. برخی معتقدند بودند که مگر زنان با شوهرانشان باید درباره فیزیک و شیمی سخن بگویند که نیاز به ادامه تحصیل دارند؟!
 
وی با اشاره به پژوهش‌‌های خود در جنوب‌ غربی خوزستان گفت: بنده مدتی به بررسی و مطالعه این منطقه پرداختم منطقه‌ای که بیشتر مردم آن عرب‌نژاد و کشاورز هستند و مساله تحصیل و ادامه تحصیل دختران در آن مطرح نیست، از این رو تنها 5 درصد از آنها می‌توانند به دانشگاه بروند و مابقی پس از ترک تحصیل به کمک خانواده در امور داخلی و کشاورزی می‌پردازند.
 
این مدیر نشر تاریخ ایران اظهار کرد: اگر کتاب‌ها و آثار تاریخی گذشته را نگاه کنیم متوجه می‌شویم که در گذشته به دلیل توسعه نیافتگی ایران تفاوت چندانی میان جامعه روستایی و شهری وجود ندارد و در هر دو جامعه مساله تحصیل زنان با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است اما پس از انقلاب و تغییراتی که به وجود آمد تفاوتی میان سه جامعه پیدا شد که این امر را در پی داشت که کمبودهای روستاها بیشتر نمایان شود. این در حالی بود که پدیده انقلاب اسلامی گستردگی حضور زنان در تحصیلات عالیه را به دنبال داشت. با این وجود متاسفانه هنوز مساله تحصیل و ادامه تحصیل زنان مساله چالش‌برانگیزی در برخی نقاط کشور است.

زنان در مدارک عیلامی هم‌تراز با مردان در جامعه حضور داشتند
 
دکتر شیرین بیانی نیز در همایش «زن در تاریخ محلی ایران (منطقه جنوب)» با اشاره به قدرت و نفوذ زنان در دوره عیلام گفت: در مدارکی که به این خط و زبان به دست آمده زن همتراز با مردان به داد و ستد می‌پرداخت، اسناد را مهر می‌کرد، سهم‌الارث می‌برد، دارای وصیت‌نامه بود و گاه به دادگاه شکایت می‌برد و برده و اموال داشت.

استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران افزود: از هزاره سوم پیش از میلاد آثار تمدنی پیشرفته‌ای در شوش به دست آمده که یکی از مهم‌ترین مظاهر آن علاوه بر اشیاء کشف‌شده، پرستشگاه مجللی برفراز تپه‌ای در میان ارگ شهر(عیلام) بوده که جایگاه ایزدبانوی بزرگ ایلامی در کنار ایزد بزرگ بوده است که نمایانگر نیروی آسمانی برابر زن در کنار نیروی آسمانی مرد است.
 
وی در بخش دیگری از مقاله‌ خود بیان کرد: در قرون اولیه هزاره دوم پیش از میلاد، درخشش، توان و قدرت زمینی زن به اوج خود رسیده بود از این دوره آلات و ادوات تزیینی، وسایل آرایشی گوناگون با هنری پیشرفته و زیبا به تعداد فراوان از گورها به دست آمده، همچنین لباس‌ها در تندیس‌ها و نقش‌برجسته‌های بازمانده از بانوان به گونه‌ای که با الگوهای امروزی مطابقت دارد، موجود است. شهرهایی که نقش آنها زنان را در حال رقص و آواز یا نواختن آلات موسیقی، در مراسم گوناگون زناشویی، عیدهای مربوط به فصل‌ها، پیروزی و... نشان می‌دهد همه نمادهای آیینی دارند. از این دوره در ایلام و به‌ویژه در شوش به دست آمده است.
 
این استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران اظهار کرد: در مدارکی که به خط و زبانی عیلامی به جا مانده زن هم‌تراز با مرد به داد و ستد می‌پرداخته و اسناد را مهر می‌کرده است. وی همچنین از مایملک ارث می‌برده، وصیت می‌کرده، به دادگاه شکایت می‌کرده و صاحب برده و اموال بوده است.
 
مهری از جنس حجر یمانی و بانویی محتشم در حال نخ‌ریسی

بیانی در بخش دیگری از سخنانش گفت: از هزاره دوم پیش از میلاد مهری از جنس حجر یمانی آبی‌رنگ در دو شهر جیرفت و شوش به دست آمده که شگفت‌انگیز است. نقش این مهر صحنه‌ای را نشان می‌دهد که شیلهک این شوشیناک، یکی از سه شاه معروف «عصر زرین عیلامی» بر کرسی جلوس کرده و با حالتی عطوفت‌آمیز در حال هدیه کردن این مهر به دختر محبوبش باراولی است. دختر در برابر پدر زانو زده و به گونه‌ای احترام‌آمیز دست‌ها را برای گرفتن مهر دراز کرده است. نوشته روی مهر همین موضوع را دربردارد. اینک این پرسش پیش می‌آید که این مهر در اصل و ابتدا در جیرفت ساخته شده و نمونه یا نمونه‌هایی از آن نیز ساخته و به شوش فرستاده شده یا برعکس در شوش ساخته شده و به علت اهمیت به جیرفت نیز منتقل شده است.
 
وی با اشاره به نقش برجسته باقی‌مانده از این دوره افزود: در هزاره اول پیش از میلاد نیز روند همچنان ادامه داشته است چنان‌چه نمونه دیگری از این نوع داد و ستدهای فرهنگی و به گونه‌ای سیاسی و ارتباطات نقش برجسته‌ای از این دوره است که در سنگ حکاکی شده و بانویی محتشم را در حال نخ‌ریسی با دوک نشان می‌دهد. وی بر صندلی به حالت چهارزانو نشسته و زنی دیگر در پشت او با بادبزن یا مگس‌پرانی در بالای سر وی قرار گرفته است. این بانو در حال نخ‌ریسی بر پارچه‌ای متعلق به پرستشگاه یا مکان مقدس دیگری بوده است. همین نقش سنگی در جیرفت نیز به دست آمده که تقلیدی کامل از این صحنه هنری و نمادین است. از این دوره در شوش تعداد نسبتاً زیادی ماسک‌های ساخته‌شده از صورت مردگان زن و مرد به دست آمده که نموداری از یک هنر پیشرفته از یک سو و اهمیت آنها از سویی دیگر است.