به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد استاد احمد منزوی، فهرست‌نگار و نسخه‌پژوه پیشکسوت در حالی با سخنرانی سیدمحمد کاظم بجنوردی، رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، کامران فانی، کتابشناس و مترجم، محمدحسن تسبیحی، نسخه‌پژوه و دکتر علی بهرامیان، مدیر بخش اسناد این مرکز (سه‌شنبه 24 آذرماه) برگزار شد که برف ساختمان دایره المعارف را سپیدپوش کرده و باعث شد برخی از دوستدار این کتابشناس پیشکسوت نتوانند به موقع در مراسم حضور یابند. ضمن این‌که نماز میت را آیت‌الله سید محمد موسوی بجنوردی اقامه کرد.

در مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد منزوی چهره‌های فرهنگی مانند دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی، استاد گروه ادبیات دانشگاه تهران، مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، سید فرید قاسمی، پژوهشگر کتاب و مطبوعات، اکبر ثبوت، مشاور گروه فلسفه بنیاد دایره‌المعارف، اکبر ایرانی، مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب، دکتر مهدی ماحوزی، استاد گروه ادبیات دانشگاه تهران و سیدعلی موجانی، رئیس کتابخانه وزارت امور خارجه و برخی چهره‌های سرشناس دیگر حضور داشتند.

با وجود حضور برخی چهره‌های سرشناس فرهنگی، کتابشناس و نسخه‌پژوه از مدیران و روسای کتابخانه ملی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی در این مراسم خبری نبود.

فانی در این مراسم گفت: زنده‌یاد منزوی فهرست‌نویس برجسته‌ای بود. وی در فهرست‌نگاری ویژگی‌ بسیاری داشت که این فهرست‌‌ها در میان فهرست‌نگاران دیده نمی‌شدند. این کتابشناس فهرست نسخه‌های خطی‌ را که در یک کتابخانه وجود داشت فهرست‌‌نویسی و معرفی می‌کرد و آن را نخست با اصطلاح فهرست‌‌ مشترک و پس از آن با اصطلاح فهرست‌واره منتشر می‌کرد.
 
وی افزود: در 14 جلد فهرست‌ نسخه‌های خطی فارسی پاکستان که از منزوی به جا مانده است، می‌توانیم دریابیم که چه تعداد نسخه فارسی در پاکستان وجود دارد. همچنین در مجموعه فهرست‌نگاری‌هایی که وی از نسخه‌های خطی انجام داده، سخن از 120 نسخه فارسی است که میزان علاقه وی را به زبان فارسی می‌رساند. به ویژه این‌که استاد در مدت زمانی که در شبه‌قاره حضور داشت، تلاش کرد تا جایی که می‌تواند فهرست‌ نسخه‌های خطی موجود در هند و پاکستان را ثبت کند.
 
این کتابشناس بیان کرد: حضور 14 و 15 ساله زنده‌یاد منزوی در شبه‌قاره به تدوین 14 جلد از نسخه‌های خطی فارسی در پاکستان انجامید. این مجموعه باعث شد که تقریبا یک میلیون فیش که هر یک معرفی کتابی است تهیه کند که تا کنون 11 جلد از آن منتشر شده است. همکاران منزوی در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی تخمین زده‌اند که این مجموعه به 25 جلد خواهد رسید.

فانی در پایان سخنانش گفت: استاد منزوی میراث بسیار گرانبهایی از خود به یادگار گذاشت که به صورت دست‌نویس است و باید تنظیم و تدوین و به تدریج منتشر شود. آرزوی استاد این بود که مجموعه‌ای از فهرست نسخه‌های خطی فارسی که در دنیا وجود دارد، در ایران تهیه و معرفی شود.

میراث منزوی باید به ثمر برسد
 
سید محمدکاظم موسوی‌بجنوردی گفت: از آنجا که آثار بسیاری در رابطه با فرهنگ شیعه به زبان فارسی تالیف شده، می‌توان گفت زبان فارسی به یک معنا زبان شیعه است، از این رو خاندان منزوی نه تنها به ایران بلکه به تشیع هم خدمت کردند. زنده‌یاد احمد منزوی از سال 69 وارد دایره‌المعارف بزرگ اسلامی شد و آثار ارزشمندی از جمله فهرست نسخه‌های خطی در سه جلد، فهرست نسخه‌های عکسی در سه جلد و از همه مهم‌تر فهرستواره کتاب‌های فارسی را گردآوری و تالیف کرد.
 
با اشاره به میراث گرانسنگ زنده‌یاد منزوی افزود: وی بیش از یک میلیون فیش تهیه کرد که از میان آن 11 جلد این اثر بزرگ ملی با عنوان «فهرست‌واره آثار فارسی خطی و چاپ سنگی ایران» منتشر شد و مجلد 12 آن در حال انتشار است. این کتابشناس میراثی به جا گذاشته که با تکیه بر همین میراث راه وی سال‌های سال در این مرکز ادامه خواهد داشت و خوشبختانه جانشین وی علی بهرامیان، استاد تاریخ صدر اسلام، این راه را ادامه خواهد داد.

رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی ادامه داد: با این حال هر یک از این استادان بزرگ که از این مرکز می‌روند، تقریبا جایگزین ندارند. البته امیدواریم که جوانان ما بتوانند به مراتب عالی پژوهش برسند و جای آن را عالمان بزرگ پر کنند. ضمن این‌که امیدوارم بتوانیم فهرست‌واره را تکمیل کنیم و میراث زنده‌یاد منزوی را به ثمر برسانیم.
 
فهرستواره؛ عشق جانسوز به هدفی عالی و بزرگ

علی بهرامیان با تحسین کوشش و پشتکار نسخه‌پژوه پیشکسوت گفت: استاد منزوی بیش از بیست سال کار تألیف فهرست‌واره را با عشق و علاقه خاص سرپرستی کرد. تهیه و گردآوری تقریبا یک میلیون برگه از فهرست‌های نسخه‌های خطی در موضوع‌های گوناگون حاصل کار مشترک و کوشش خستگی‌ناپذیر است؛ کاری که می‌توان آن را «شبانه‌روزی» نیز خواند. وی بار این عشق جانسوز و هدف عالی و بزرگ را با زهد و آزادگی غریبی، با کمال جدیت و پشتکار بر دوش می‌کشید. چندان که وضع او در این راه، حتی برای نزدیکان و همکارانش شگفت‌انگیز و عجیب به نظر می‌رسید.
 
وی افزود: فقدان زنده‌یاد منزوی برای فرهنگ، میهن ما و شبه‌قاره هند، ماوراءالنهر و قفقاز و همه سرزمین‌های اطراف هر جا که می‌توان از گستره پهناور زبان فارسی سراغ گرفت، بسیار خسارت‌بار است، اما ادامه کار فهرست‌واره کتاب‌های فارسی، انتشار و تکمیل باقی‌مانده آن، چنان‌که تا پایان عمر بدان امیدوار بود، در واقع به نحوی ادامه زندگی احمد منزوی است.
 
این پژوهشگر تاریخ صدر اسلام عنوان کرد: استاد منزوی کمابیش از حدود نیم قرن پیش تنها یک سخن در برابر خود نهاد؛ آن‌هم گردآوری اطلاعات درباره همه میراث مکتوب زبان فارسی، خطی و چاپی، در سطح جهانی؛ هدفی بس بزرگ و باعظمت که به قول خودش به «سراب» بیشتر شباهت داشت. انتشار 6 جلد از کتاب نسخه‌های خطی فارسی در سالیان پیش از انقلاب، نخستین گام‌های جدی او در راه وصول بدان هدف و آرزو بود و چون دست حوادث ادامه آن کار را مانع آمد، استاد دست از طلب برنداشت و سال‌ها اقامت در پاکستان و تألیف فهرست مشترک پاکستان در 14 مجلد، در واقع بخشی از همان طرح و هدف بزرگ بود.