به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم افتتاحیه هفته پژوهش یکشنبه (22 آذرماه) با حضور غلامعلی حدادعادل، رئیس شورای تحول علوم انسانی، حسین‌علی قبادی، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، وحید احمدی، معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و جمعی از استادان و اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.
 
حدادعادل در این مراسم با بیان اینکه تحول در علوم انسانی مساله جدیدی پس از انقلاب اسلامی نیست، گفت: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی این مطلب مطرح بوده که باید در علوم انسانی دانشگاه‌ها تغییر و تحول صورت بگیرد، در انقلاب فرهنگی تغییرات روی علوم انسانی متمرکز بود بنابراین بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها در تهران، قم دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی طی سه دهه فعالیت‌هایی صورت گرفت.
 
وی ادامه داد: در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی چندین همایش برگزار شد و کار گسترده‌ای درباره نقد کتاب‌ها و منابع درسی علوم انسانی صورت گرفت. به نظر می‌رسید این فعالیت‌ها منتهی به یک نتیجه جدی و ملموس در برنامه درسی دانشگاه‌ها باشد اما چنین نشد. به هر حال مقام معظم رهبری در سال 88 روی تحول علوم انسانی تاکید کردند و بر همین مبنا شورای عالی انقلاب فرهنگی اساسنامه‌ای را مصوب کرد که در آن موضوع تحول جدی‌تر گرفته شود و برای پیگیری آن شورای مرکب از صاحبنظران و مسئولان مرتبط با علوم انسانی در تهران و قم تشکیل شود. رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به عنوان عضو حقوقی در این شورا حضور دارد.
 
وی با اشاره به اینکه تاکنون نزدیک به 110 جلسه از شورای تحول علوم انسانی تشکیل شده افزود: این شورا در جلسه‌های نخست خود به این نتیجه رسید که دبیرخانه‌ای داشته باشد و این شورا فعالیت ستادی کند و از سویی دیگر کار تحول علوم انسانی به استادان رشته‌ها واگذار شود. همچنین شورا تصمیم گرفت از میان همه رشته‌ها 15 رشته را در اولویت قرار دهد، در هرکدام از این رشته‌ها تعدادی از استادان که به تحول معتقد بودند و از نظر علمی حسن شهرت داشته و علاقه‌مند به کار باشند دعوت شد. بنابراین تاکنون 200 نفر با شورای تحول علوم انسانی همکاری دارند و در سال گذشته حاصل بررسی‌های شورا به اینجا رسید که برنامه‌های درسی آموزشی جدیدی به وزارت علوم پیشنهاد شده و در شورای برنامه‌ریزی این وزارتخانه تصویب و ابلاغ می‌شود.
 
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در ادامه سخنانش به تشریح اینکه چرا باید به دنبال تحول در علوم انسانی باشیم پرداخت و گفت: منظور از تحول علوم انسانی زیر پا گذاشتن تمام دستاوردهای غرب در این زمینه و ساختن علم جدید نیست بلکه مساله مهم این است که ما علوم انسانی‌ داشته باشیم که با علوم پایه متفاوت باشد چون در علوم انسانی به تعداد فلاسفه بزرگ مکتب داریم به همین دلیل در بسیاری از کشورها می‌بینیم که جامعه‌شناسی، روانشناسی و علوم تربیتی و... رویکرد خاص خود را دارد.
 
فیلسوفان در اروپای جدید از رنسانس به بعد پیامبران عصر جدید شدند
وی با بیان اینکه فیلسوفان در اروپای جدید از رنسانس به بعد پیامبران عصر جدید شدند، اظهار کرد: فیلسوفان لازم بود علوم را ارزش‌گذاری و بر اساس مسائل انسانی آن را عرضه کنند و بر این اساس می‌خواستند به سعادت بشری پاسخ دهند. حال سوال اصلی این است که مکتب‌های علوم انسانی چه رابطه‌ای با تفکر دینی و وحیانی دارند باید توجه داشت که این مساله سیاسی، جناحی و... نیست و بعد از انقلاب در ایران کسی برای تحکیم قدرت بحث تحول علوم انسانی را مطرح نکرده است.
 
حدادعادل تاکید کرد: ما به عنوان کشوری با حکومت اسلامی امکان بیشتری داریم که به این مساله بپردازیم چرا که پس از تاسیس دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌ها و واردات علوم از غرب خودآگاهی در زمینه مبانی این رشته‌ها وجود نداشته و کتاب‌ها یا منابع درسی بدون خودآگاهی ترجمه، بازنویسی و تدریس شده است. حال سوال اصلی اینجاست که امروز ما به عنوان یک مسلمان که اعتقاد به وحی و دین داریم نسبت‌مان با مبانی این علوم چیست و آیا مبانی فکری علوم انسانی جدید با تفکر دینی می‌خواند یا خیر؟
 
این عضو مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه نمی‌توانیم بگوییم تمدن اسلامی داریم اما علوم انسانی غربی را بدون نقد و بررسی تدریس می‌کنیم، افزود: در علوم انسانی و در فضای فکری غربی 300 سال است که گستره‌ای از انواع مکاتب مانند اومانیسم و سکولاریسم حاکم است.
 
این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنانش چهار هدف مطلوب در شورای تحول علوم انسانی را برشمرد و یادآور شد: اسلامی کردن علوم انسانی سخت‌ترین کار ما در این حوزه است در بخش دیگر وظیفه بومی‌سازی علوم انسانی را برعهده داریم حکومت باید دست نیاز خود را به سوی متخصصان علوم انسانی دراز کند و لازمه کارآیی علوم انسانی غیر از اسلامی بودن بومی شدن است.
 
وی تاکید کرد: ما در تمامی کتاب‌ها و نقد آنها چهار مولفه اسلامی‌سازی کردن، بومی‌کردن، روزآمدی و کارآمدی را در نظر می‌گیریم متاسفانه مشکل عمده شورای تحول علوم انسانی این بوده که وزارت علوم کار خود را کرده و بدنه دانشگاهی نیز نظر خود را داشته است. به طور مثال وقتی کار شورای تحول علوم انسانی شروع شد در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی شورای نقد متون کتب درسی وجود داشت که کتاب‌های بسیاری را نقد کرده بود اما عملا نتایج آن در وزارتخانه دیده نشد.
 
به گفته حدادعادل، شورای تحول علوم انسانی، پرنده‌ای با دو بال است که در یک بال آن استادان و صاحبنظران فعالیت می‌کنند و بال دیگرش اجرا و مدیریت صحیح در وزارت علوم و درک واقعیت‌های جامعه است.
 
وی در بخش پایانی سخنانش تاکید کرد: باید بین شورای تحول علوم انسانی و وزارت علوم تعامل خوبی وجود داشته باشد و در ارتباطی تنگاتنگ فارغ از مسائل جناحی منابع نقد و بررسی شود. از سوی دیگر باید بدانیم که پژوهش بدون آموزش میسر نمی‌شود و اگر آموزش وجود نداشته باشد پژوهشی هم وجود ندارد بنابراین باید نگران آموزش و پژوهش باشیم.
 
جایگاه علوم انسانی در توسعه کشور دغدغه اصلی است
وحید احمدی نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه یکی از بزرگترین دغدغه‌های من جایگاه علوم انسانی در توسعه کشور بوده گفت: تحقق جایگاه مناسب برای علوم انسانی در توسعه کشور جز با حضور خود اصحاب علوم انسانی محقق نمی‌شود و این‌گونه نباید باشد که تصور کنیم حتما باید مدیران از رشته علوم انسانی باشند تا در کارها پیشرفت داشته باشیم.
 
وی ادامه داد: کشور ما از لحاظ بنیاد علمی و فرهنگی برپایه علوم انسانی ظرفیت‌های بسیار بالایی دارد و تاریخ ما مملو از آثار، شخصیت‌ها و اندیشه‌های علوم انسانی است اما چالش‌ها در این حوزه هم کم نبوده و باید این موانع تبدیل به نقشه‌ای برای راهبرد و پیشرفت شود. در کشورهای پیشرفته غربی که مبنای علمی پایداری دارند علوم انسانی نقش موثری در توسعه علم ایفا می‌‌کنند و دغدغه ما این است که از فضای علمی در این زمینه به خوبی استفاده شود.
 
این مقام مسئول در ادامه با طرح این سوال که آیا علوم انسانی توانسته نقش بنیادی، عملکردی و انسجام‌بخشی در سایر علوم داشته باشد یا خیر افزود: سوال دیگر این است که آیا علوم انسانی توانسته نقش بین رشته‌ای ایفا کند؟ امروزه رشته‌های مهندسی در حال حل شدن در مبانی علوم انسانی است و اگر شما به رشته‌های مهندسی نگاه کنید بر علوم اجتماعی و روانشناسی مبتنی هستند.

ارزش افزوده علمی به معنای کالایی کردن علم نیست
به گفته احمدی، اگر به سمت مسائل ارزش افزوده علمی می‌رویم به معنای کالایی کردن علم نیست بلکه علم را ابزاری برای تاثیرگذاری در زندگی می‌دانیم. علوم انسانی قطعاً می‌تواند نقش مهمی در زندگی روزمره مردم ایفا کند چرا که مردم ما مسایل فرهنگی‌شان در پیوند با علمای علوم انسانی می‌بینند.
 
وی با اشاره به تشکیل شورای توسعه پژوهش و فناوری در علوم انسانی یادآور شد: این شورا در بالاترین سطح رسمی کشور تشکیل شده که نشان‌دهنده اهمیت این موضوع است و طرح تحول علوم انسانی یکی از کارهایی است که می‌تواند به ما کمک کند و خمیرمایه آن نیز خود اصحاب علوم انسانی هستند.
 
معاون پژوهشی وزیر علوم در بخش پایانی سخنانش گفت: سی و پنج سال از انقلاب اسلامی گذشته و ما باید حرف جدیدی در علوم انسانی داشته باشیم و مدلی که ارایه می‌کنیم باید کارآمد و عملیاتی در سطح کشور باشد.
 
تمدن‌زایی در طرح اعتلای علوم انسانی مورد توجه است
حسین‌علی قبادی نیز در بخش دیگری از این مراسم با اشاره به طرح اعتلای علوم انسانی گفت: این طرح در میان انواع رویکردهایی که در جامعه نسبت به علوم انسانی وجود دارد ممتاز است چرا که ما همزمان با ارایه مبانی نظری وجه کاربردی علوم انسانی را در نظر گرفتیم و سعی شده تا براساس برنامه‌های سازمان برنامه‌ریزی و بودجه طرح شاخص‌مند و جامعه‌نگری ارایه شود که از افراط و تفریط هم پرهیز کرده باشد.
 
وی ادامه داد: همچنین سعی کردیم در این برنامه وجه تمدن‌زایی و فرهنگ‌سازی علوم انسانی لحاظ شود و سخنان جریاناتی که فقط دانش جهان را نقد می‌کنند و از اثربخشی علوم انسانی ناامید هستند مدنظر گرفته نشود. بنابراین تلاش ما این بوده که بر خاصیت بین رشته‌ای بودن علوم انسانی تاکید کنیم.
 
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه این طرح مبانی نظری علوم انسانی در دنیای جدید و ایران را بررسی کرده گفت: در مرحله بعدی در این طرح پروژه‌های میان مدتی مطرح شده که رد پای آن را در اسناد بالادستی کشور نشان داده است و با همکاری سازمان برنامه‌ریزی بودجه این نقشه به شاخص‌هایی تبدیل شده تا بتواند در کشور اثربخش باشد.
 
به گفته این مقام مسئول، براساس این طرح هر پنج سال یکبار خروجی‌های طرح متمایز خواهد دو در پایان این برنامه می‌توان امیدوار بود که ایران در حوزه علوم انسانی در سطح جهان صاحب رای مشخص بوده و حرف جدیدی برای ارایه کردن داشته باشد.
 
وی تاکید کرد: علوم انسانی باید جنبه‌هایی از فرهنگ‌سازی و تمدن‌سازی برای جهان داشته باشد و امیدواریم در سند چشم‌انداز این طرح مقدمه‌ای به‌شمار آید و بتواند به مسئولان نگرشی در این حوزه اعطا کند. برنامه راهبردی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مبتنی بر نظام ملی نوآوری است و در اینجا تلاش شده تا از مباحث تئوریک به سمت کاربردی کردن حرکت کنیم.
 
قبادی افزود: علوم انسانی بومی علوم کارآمدی است که می‌تواند به پیشرفت کشور کمک کند و امیدوارم که بتوانیم این مهم را در سطح کشور محقق کنیم.
 
در پایان این مراسم با حضور معاون وزیر از طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور رونمایی شد.