آمریکاشناسی؛ فراز و فرود یک امپراتوری
نوشته پروفسور حمید مولانا/ انتشارات امیرکبیر/ 294 صفحه
شناخت وضعیت کنونی و آینده دنیای جدید، از ضروری‌ترین موضوعاتی است که باید مورد کندوکاو و پژوهش قرار گیرد. امروزه آمریکا، نماد و نشانه تمدن غرب و نظام جدید سرمایه‌داری است. در دیدگاه بیشتر مردم دنیا، ایالات متحده آمریکا تصویری ذهنی است و نه واقعی و حقیقی. این کتاب می‌کوشد تا آمریکا را آن‌گونه‌ای که حقیقتاً هست معرفی کند، نه آن‌گونه که برخی تصور کرده و حدس می‌زنند. تجربه تدریس، پژوهش و بیش از نیم‌قرن زندگی نویسنده اثر در آمریکا، چشم‌انداز متفاوتی را فراروی خوانندگان قرار می‌دهد.
کتاب، در 3 بخش «شناخت جامعه»، «شناخت نظام» و «شناخت فرهنگ» به معرفی جامعه آمریکا می‌پردازد. ابتدای کتاب با عنوان «شناخت جامعه» تا صفحه 87، شامل عناوینی چون آمریکاشناسی، جامعه و مردم، تاریخ و تمدن، اقتصاد سرمایه‌داری و دین و سیاست است. فصل دوم با هدف شناخت نظام حاکم بر آمریکا، شامل بحث‌هایی چون دولت و حکومت، احزاب سیاسی، سازمان‌های اجتماعی، جامعه مسلمانان در آمریکا و دموکراسی آمریکا است. در فصل سوم مباحثی همچون فرهنگ نخبگان، صنایع فرهنگی و رسانه‌ها، آزادی و کنترل بیان، آمریکا به کجا می‌رود؟ و فراز و فرود قدرت مطرح می‌شود. در بخش آزادی و کنترل بیان که در این فصل از کتاب قرار دارد، نمونه‌هایی از سانسور در آمریکا شمرده شده، درباره رسانه‌ها و دیپلماسی عمومی بیان شده و صنایع فرهنگی در آمریکا به مثابه یک سانسورچی نمایش داده می‌شود.
آمریکا از دیدگاه حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای مدّظلّه‌العالی
نوشته دکتر منوچهر محمدی/ انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی/ 171 صفحه
با توجه به درگیری و تقابل مستمر انقلاب اسلامی با سیاست‌های خصمانه، استکباری و مداخله‌جویانه‌ی ایالات متحده آمریکا، نوشته‌ها، پیام‌ها و سخنرانی‌های مقام معظم رهبری مملو از مواضع در قبال سیاست‌ها، توطئه‌ها و عملکرد رؤسای جمهور و دولت‌های آمریکاست. این مطالب در دوره‌های مختلف و در قبال مسائل متفاوت مطرح شده و متن جامع، منسجم و نظام یافته‌ای که بیانگر مواضع رهبر معظم انقلاب اسلامی در قبال آمریکا باشد کمتر به رشته تحریر درآمده است. با توجه به لزوم آشنایی دقیق آحاد مردم ایران با مواضع مقام معظم رهبری در خصوص دولت آمریکا، به ویژه در دوران معاصر، این اثر برای معرفی در این مجموعه گزینش شده است.
برخی از ویژگی‌های کتاب عبارتند از: 1. مطالب استخراج شده بدون توجه به زمان بیان آن، با نظم منطقی و موضوعی ارائه می‌شود. 2. با رعایت امانت در حفظ مطالب ارائه شده، امر ویرایش صرفاً محدود به ویرایش شکلی است و از تأویل و تفسیر در متن خودداری شده است. 3. از آنجا که این مطالب ضمن سخنرانی‌های مختلف ارائه شده و امکان بیان تفصیلی برای معظم‌له وجود نداشته، در موارد لازم واژه‌های مشکل تعریف و آیات قرآن و احادیث مستندسازی و در پاورقی ارائه شده است.
کتاب در هشت فصل تحت عناوین زیر سامان یافته است: جامعه آمریکا؛ آمریکا و استکبار؛ آمریکا و حقوق بشر؛ آمریکا و تروریسم؛ آمریکا و سایر ملت‌ها؛ آمریکا و جهان اسلام؛ آمریکا و ایران؛ آینده آمریکا. در پایان نیز فهرست آیات، اعلام و منابع آمده است.
جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای 28 مرداد 1332
نوشته غلامرضا نجاتی/ شرکت سهامی انتشار/ 812 صفحه
نویسنده کتاب با توجه به شغل خود (افسر بازنشسته نیروهوایی)، به مدارک مستند جهت تألیف دسترسی داشته است. این پژوهش، با استناد به منابع متعدد، رویدادهای مربوط به جنبش ملی شدن صنعت نفت به رهبری آیت الله کاشانی و دکتر مصدق را توضیح داده می‌دهد. هدف نویسنده، ارائه افتخارانگیزترین حماسه ملت ایران برای نجات از پیچیده‌ترین زنجیرهای اسارت استیلاگران غربی بعد از کودتای 28 مرداد است. قیام 28 مرداد نه تنها تاریخ ایران و کشورهای استعمارزده‌ای چون مصر و الجزایر را تحت تأثیر قرار داد، بلکه تاریخ استعمار و اقتدار امپراتوری حیله‌گر و غارتگر را به پایان رساند.
این مجموعه به سه بخش تقسیم می‌شود: بخش نخست مشتمل بر دو کتاب مستقل است؛ کتاب اول با عنوان جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران با فصل‌های «از امتیازنامه دارسی تا رد مقاوله‌نامه‌ی قوام ـ ساد چیکف»، «جنبش ملی شدن صنعت نفت» و «دوره دوم زمامداری دکتر مصدق» است. کتاب دوم که کودتای 28 مرداد 1332 عنوان گرفته، شامل سه فصل «کودتای 28 مرداد 1332»، «کودتاچیان را بشناسیم» و «صفحه‌ای سیاه از تاریخ ایران» است.
در بخش دوم، ترجمه مقاله‌ای از مارک. ج.گازیوروسکی در شعبه علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لویزیانا، پیرامون کودتای 28 مرداد 1332، در شماره 19 مجله بین المللی مطالعات خاورمیانه در سال 1978 انتشار یافته است. با بررسی مجموعه این اسناد به اسرار تازه و حقایق تکان دهنده‌ای برخورد می‌کنیم. شبکه‌ای وسیع از عوامل سازمان‌های جاسوسی با میلیون‌ها دلار اعتبار مجهز می‌شود تا جنبش ضد استعماری ملت ایران را که در مسیر پیروزی بود سرکوب کند. قسمت سوم کتاب نیز پیرامون سه گزارش از دکتر جُرج مک‌گی و رنون والترز پیرامون ملی شدن شرکت نفت انگلیس و ایران و داستان مذاکرات میان مصدق و هریمن است.
چالش‌های ایران و آمریکا
نوشته جواد منصوری/ انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 316 صفحه
در تاریخ تحولات معاصرِ ایران، نقش چند دولت خارجی ـ از جمله ایالات متحده آمریکا و انگلیس ـ بیش از دیگران تأثیرگذار و مسئله‌ساز بوده است. تأثیر این روابط در بسیاری از امور داخلی و روابط خارجی، گسترده و تعیین‌کننده بوده است. در سالهای پس از کودتای ۲۸ مرداد به مدت ۲۵ سال آمریکا سلطه بیشتری یافت و دولت انگلیس، بعد از دهه ۴۰، نقش دوم در سلطه بر ایران را پیدا کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی چالش‌های ایران و آمریکا وارد شکل و محتوای جدیدی شد. شرایطی که کاملاً برای آمریکا ناشناخته و در عین حال غیرقابل قبول بود. این چالش‌ها به حدی رسید که تمامی دولت‌های آمریکا، مسئله ایران را یکی از مشکلات ثابت و به اصطلاح «دردسرهای بزرگ» می‌دانسته و می‌دانند. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تنها سقوط یک رژیم فاسد و وابسته نبود، بلکه مقدمه فروریختن پایه‌های سلطه استعمار غرب در جهان اسلام و سپس در مناطق دیگر شد.
از این‌رو چالش‌های ایران و آمریکا بیش از پیش تبدیل به موضوعی بین‌المللی و دارای ابعاد اقتصادی، سیاسی و ایدئولوژیک شده است. اگرچه تحولات چند دهه‌ی گذشته بسیاری از ساختارها را دگرگون کرد، ولی با شناخت عمیق روند تحولات و دلایل آن، به این نتیجه می‌رسیم که تغییرات بزرگ‌تر و مهم‌تری در راه است.
این کتاب مهم‌ترین چالش‌های دو نظام متفاوت و متعارض ـ اسلام و لیبرال سرمایه‌داری ـ را در قالب دو دولت ایران و آمریکا، با دیدگاهی واقع‌بینانه و به دور از تحلیل‌های افراطی و یا ساده‌انگارانه، مورد بحث قرار داده است.
خواب آشفته نفت
نوشته محمدعلی موحد/ انتشارات کارنامه/ دوره 4 جلدی
قرن بیستم آبستن سه انقلاب یا سه حرکت مهم اجتماعی و سیاسی در ایران بود. از این سه حرکت یکی نهضت مشروطه در رُبع اول قرن و دیگری نهضت ملی در نیمه و سومی انقلاب اسلامی در رُبع آخر آن اتفاق افتاد. دو حرکت اول و سوم به تغییر نظام حکومتی انجامید و حرکت دوم نیز تا آستانه تغییر نظام پیش رفت و درست در آخرین لحظات ناکام ماند. حرکت دوم با نفت آغاز شد و برای نفت اوج گرفت و هم در مصاف نفت فروماند.
مجموعه خواب آشفته‌ی نفت یک دوره‌ی 4 جلدی در 3 حلقه‌ی موضوعی مستقل است. خواب آشفته نفت در ابتدا به صورت دوجلدی با عنوان «دکتر مصدق و نهضت ملی ایران» از سوی نشر کارنامه منتشر شد. نویسنده، در این دو جلد تلاش کرده است تا زندگی مصدق در جریان ملی شدن صنعت نفت را بازگو کند. او با نقد مصدق و اطرافیانش، نقل حوادث و جریاناتی که در آن سال‌ها رخ داده، پژوهشی بر مبنای واقعیاتی که خود نیز در بخشی از آنها حضور داشته، در اختیار مخاطب قرار داده است.
یکی از ویژگی‌های برجسته قلم نویسنده کتاب آن است که با نگاهی انتقادی، اندیشه‌ها، رفتارها و تصمیم‌های مصدق را بازخوانی کرده است. او در جلد سوم نیز با نگاهی نقادانه به بحث از ماجراهای پرفراز و نشیب نفت در تاریخ ایران «از کودتای ۲۸ مرداد تا سقوط زاهدی» می‌پردازد.
پس از این دو مجموعه، بخش دیگری از تاریخ نفت ایران در دو جلد «خواب آشفته نفت» به چاپ رسید. بخشی که آن را زمینه‌ساز بررسی همه جانبه تاریخ نفت ایران می‌دانند و «از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه» را بررسی می‌کند.
روحانیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت
مجموعه سخنرانی/ مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی/ 140 صفحه
پنجمین نشست تخصصی از سلسله نشست‌های مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی با عنوان «روحانیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت» در روز دوشنبه 25/12/1383 در موزه امام علي (علیه السلام) تهران برگزار شد که کتاب حاضر حاصل آن است. در این نشست، ابتدا سخنرانان مطالب خود را بیان کرده و سپس به پرسش‌های حاضرین پاسخ دادند.
مطالب این کتاب مانند سایر کتاب‌های نشست‌های تخصصی در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول سخنرانی‌ها و پرسش و پاسخ. نخستین سخنران این جلسه، حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان است که مطالب خود را با عنوان «نقش مرجعیت دینی در نهضت ملی شدن صنعت نفت» ارائه کرده است. دومین سخنرانی توسط دکتر سیدجلال‌الدین مدنی با عنوان «آیت‌الله کاشانی و نهضت ملی شدن صنعت نفت» ایراد شده است. سخنران پایانی مراسم، توسط حجت‌الاسلام رسول جعفریان با عنوان «روحانیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت» ارائه شد.
بخش دوم به مشروح مذاکرات جلسات 56 و 57 دوره‌ی هجدهم مجلس شورای ملی می‌پردازد. در این جلسات، آقای دکتر سیدمصطفی کاشانی درباره‌ی قرارداد الحاقی که در پی کودتای 28 مرداد توسط ایالات متحده امریکا و انگلستان به ملت ایران تحمیل شد مطالبی ارائه کرده است. این سخنرانی نشان می‌دهد که علی‌رغم پیروزی اولیه نهضت ملی شدن صنعت نفت، قدرت‌های استعماری و سلطه‌طلب تا روزهای پایانی حکومت پهلوی دوم از نفت بهره‌مند بودند. تنها پیروزی انقلاب اسلامی ایران و فداکاری مردم مسلمان ایران بود که توانست نفت را به معنای واقعی کلمه، از چنگال ابرقدرت‌ها خارج سازد و این سرمایه ارزشمند را برای حفظ استقلال و آزادی سرزمین اسلامی در اختیار ملت قرار دهد.
سیاست آمریکا در قبال ایران در طول جنگ سرد (1947ـ 1991)
دانشگاه جورج واشنگتن/ نوشته نعمت‌الله عاملی/ مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ 192 صفحه
روابط ایران و آمریکا در چند دهه گذشته با نوسانات و فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده است. دامنه این نوسانات به حدی است که با وجود آنکه ایران در دوره پهلوی مهم‌ترین متحد آمریکا در خاورمیانه بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به بزرگ‌ترین دشمن ایالات متحده در منطقه تبدیل شد و روابط دیپلماتیک بین دو کشور به‌طور کامل قطع گردید. حوادث تلخی چون کودتای آمریکایی 1332 و حمایت همه‌جانبه آمریکا از دیکتاتوری پهلوی، پذیرش شاه پس از پیروزی انقلاب، حادثه طبس، کودتای نافرجام نوژه، حمایت مادی و معنوی از صدام در جنگ با ایران، اختصاص بودجه‌های کلان برای براندازی نظام جمهوری اسلامی و مخالفت با حق مسلم ایران درخصوص انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، احساس نفرت ایرانیان نسبت به آمریکا را برانگیخته و دیوار بلندی از بی‌اعتمادی را بین دو کشور ایجاد کرده است.
این کتاب به بررسی سیاست‌های آمریکا در قبال ایران در طول جنگ سرد پرداخته و شامل 12 سند مربوط به این دوران است که تحولات دو کشور را از زمان بروز غائله آذربایجان تا جنگ خلیج فارس بررسی می‌کند. تحولات آذربایجان پس از سقوط دولت خودمختار؛ متن تلگرام‌های هندرسون، سفیر آمریکا در ایران در آگوست 1953 در خصوص 28 مرداد و سقوط دولت مصدق؛ متن نامه جان اف.کندی، رئیس جمهور وقت آمریکا به برخی از مقامات بلند پایه این کشور در خصوص اوضاع ایران در سال 1936؛ سیاست آمریکا در قبال تحولات داخلی ایران در سال 1985 و چشم‌انداز احتمالی روابط ایران و آمریکا پس از ارتحال امام خميني (ره) از جمله موضوعات این اسناد است.
مداخلات
نوشته کامران غضنفری/ شرکت انتشارات کیهان/ دوره 2 جلدی
پس از ماجرای کودتای 28 مرداد، آمریکا صحنه‌گردان اصلی رژیم پهلوی در ایران شد و کلیه امور نظامی، اطلاعاتی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در زیر نظارت مستقیم عوامل جاسوسی و مستشاران نظامی آنان قرار گرفت. طی 25 سال نفوذ همه‌جانبه آمریکا، دخالت‌ها، غارتگری‌ها و جنایات بی‌شماری توسط آنان انجام گرفت. در این مدت آنها از تمامی جنایات رژیم سرکوبگر و دیکتاتور محمدرضا پهلوی حمایت به عمل آوردند.
با سقوط رژیم پهلوی، دولت ایالات متحده آمریکا که نتوانسته بود از پیروزی انقلاب اسلامی و سرنگونی حکومت شاه جلوگیری کند، همه توان خود را به کار گرفت تا با طراحی انواع و اقسام توطئه‌ها، جمهوری اسلامی ایران را تضعیف و ساقط کند. طراحی کودتاهای مختلف، مسلح کردن گروه‌های تجزیه طلب، حمایت از گروه‌های تروریستی، راه‌اندازی شبکه‌های جاسوسی، تحریم‌های تجاری و اقتصادی، حمایت همه جانبه مالی و اطلاعاتی و نظامی از رژیم صدام حسین طی هشت سال جنگ تحمیلی، طراحی انواع شیوه‌های براندازی نرم، گوشه‌ای از تلاش مذبوحانه آمریکاست.
کتاب حاضر مروری مستند به برخی از دخالت‌ها و جنایت‌های دولت آمریکا از سال 1332 تا 1359 (واقعه‌ی طبس) است. این مجموعه، قبل از چاپ به صورت کتاب در صفحه پاورقی روزنامه‌ی کیهان، از تاریخ 16 آذر 1392، چاپ می‌گردد. شایان ذکر است که مجموعه کتاب‌های «مداخلات» خود از سری کتاب‌هایی است که تحت عنوان نیمه پنهان توسط انتشارات کیهان چاپ می‌شود و شماره‌های 53 و 54 آن به ترتیب به این دو جلد اختصاص دارد.
نظر شما