شهرام اقبال‌زاده در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اظهار کرد: امروز شاهد گسترش جنگ و ناآرامی در سطح جهان و فضای خاورمیانه هستیم اما باید توجه داشته باشیم راه ریشه‌کن کردن جنگ، تفنگ نیست، بلکه فرهنگ است، البته منظورم این نیست وقتی داعش حمله می‌کند و شهرها را می‌گیرد و انواع خشونت‌ها را اعمال می‌کند نباید با آن برخورد نظامی کرد. اما حل کردن اساسی این مساله نیازمند فرهنگ‌سازی است و باید از طریق آموزش و فراهم کردن زمینه‌های نرم‌افزاری و فرهنگی- آموزشی از آن جلوگیری کرد.
 
وی ادامه داد: موضوعی که سبب می‌شود داعش و فرهنگ داعشی شکل بگیرد فقر فرهنگی و اقتصادی به صورت توامان است. آموزش و پرورش نوین باید برای جلب کودک به جهانی پر از صلح و آرامش تلاش کند، اگر این گونه افراد در کودکی آموزش درستی می‌دیدند طرفدار صلح و عدالت می‌شدند و به جای اینکه انسان ها را بکشند و موزه‌هایی را که در بردارنده دستاوردهای فرهنگی و هنری بشری است نابود کنند، کارهای مفیدی انجام می‌دادند.

نویسندگان ما از بچه‌ها و نیازهای آنها عقب‌ترند
اقبال‌زاده همچنین اظهار کرد: نویسندگان ما از بچه‌ها و نیازهایشان خیلی عقب‌ترند. آنها باید مطالعه داشته باشند و کار حرفه‌ای انجام دهند و نباید دو شغله باشند تا بتوانند بر نیازهای کودکان تمرکز کنند و به آن پاسخ دهند. مهمترین وجه ادبیات این است که خلاق و روزآمد باشد و به صورتی آفریده شده باشد که بتواند خلاقیت کودکان را افزایش و  ذهنشان را پرورش دهد. گسترش خیال و پرورش عواطف انسانی از جمله مسایل مهمی است که به شناخت زیبایی‌ها می‌انجامد و نهایتاً اندیشه‌های انسانی صلح‌طلبانه را در کودکان تقویت می‌کند.
 
وی گفت: ادبیات کودک، باید خلاقیت، عواطف و تخیل کودکان را پرورش ‌دهد. برگزاری همایش‌هایی مانند همایش «کودکی در ایران» که چندی پیش به عنوان نخستین همایشی که به دغدغه‌های موجود در دوران کودکی می‌پرداخت، از سوی نهادی غیردولتی با همکاری نهادهای مدنی مرتبط با ادبیات کودک برگزار شد، بسیار خوب و موثر است. شایسته است همه نهادهای مدنی مربوط به کودکان اعم از انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، شورای کتاب کودک، انجمن حمایت از حقوق کودکان و ... در قالب یک اتحادیه گرد هم آیند.
 
فراکسیون کودک در مجلس منفعل است
اقبال زاده ادامه داد: در حال حاضر حدود دو سال است که از تشکیل فراکسیون کودک در مجلس می‌گذرد، این فراکسیون باید از حقوق کودکان مانند حق کتاب خواندن و حق در دسترس بودن کتاب به واسطه ایجاد کتابخانه‌های غنی در سراسر ایران دفاع کند. طبق اطلاعات آموزش و پرورش بیش از یک میلیون کودک محروم از تحصیل داریم اما طبق اطلاعات کمیسیون پژوهش مجلس بیش از سه میلیون کودک محروم از تحصیل وجود دارد که این آمارها بسیار با هم متفاوت است. باید دلیل این تفاوت‌ها در آمار مشخص شود.
 
وی افزود: درحال حاضر تعداد کودکانی تحت عنوان کودک کار، کودک معتاد و کودکانی که از سوی گروه‌های مختلف قاچاق مورد سوء استفاده قرار می‌گیرند بسیار زیاد شده است و کمیسیون منفعل کودک در مجلس باید در این زمینه کاری انجام دهد و از نهادهای مدنی کودک و نوجوان دعوت کند و برنامه‌های کاربردی مصوب کند. زیرا کودک تنها قشر اجتماعی استراتژیکی است که به دلیل اینکه استقلال اجتماعی و اقتصادی و توانایی تشکیل گروه و حمایت از حقوق خود را ندارد، نیازمند توجه ویژه است، نباید به کودکی به عنوان یک دوره گذار نگاه شود.

ادبیات کودک باید زمینه گفت‌وشنود، بازی و خنده را برای بچه‌ها فراهم ‌کند
اقبال‌زاده در ادامه به شعار هفته ملی کودک امسال با مضمون  «دنیا با لبخند کودکان زیباست» اشاره کرد و گفت: این شعار با کتابی که چندی پیش ترجمه کردم و از سوی کانون پرورش فکری برای کودکان و نوجوان منتشر شد، همگام است. براساس نظریات میخاییل باختین در این کتاب، ادبیات کودک مقوله‌ای است که زمینه گفت و شنود و بازی و خنده را برای کودکان فراهم می‌آورد. البته ادبیات کودک باید به طرح مشکلات زندگی کودکان نیز بپردازد، اما باید توجه داشت هدف از طرح این مشکلات این است که این‌گونه دغدغه‌ها رفع شوند و دوباره خنده بر لبان کودکان نقش ببندد.
 
ادبیات، پیام ما را به دنیا اعلام می‌کند
اقبال‌زاده گفت: ما می‌توانیم بوسیله ادبیات، پیاممان را به دنیا اعلام کنیم و فرهنگ ایرانی را به دنیا معرفی کنیم. در حال حاضر از برخی نویسندگان خوب ما مانند هوشنگ مرادی کرمانی، احمد اکبرپور، محمدرضا بایرامی و ... کتاب‌هایی در سایر کشورها ترجمه شده است که بهترین زمینه برای معرفی فرهنگ ایرانی و ایجاد تفاهم بین کودکان است. زمانی که جرج بوش رئیس جمهور آمریکا بود ایران، عراق، کره شمالی و کوبا را به عنوان محورهای شرارت اعلام کرد. در آن زمان یکی از سرویراستاران آمریکایی، داستان‌های تعدادی از نویسندگان خوب این کشورها را انتخاب و منتشر کرد تا به همه نشان دهد که مردم این کشورها نه شرورند و نه تروریست.
 
این نویسنده ادامه داد: باید توجه داشت ادبیات، زمینه همدلی، داد و ستد فرهنگی و فرهنگ گفت و شنود را برای افراد و کشورها فراهم می‌کند. این فرهنگ نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی هم بسیار مهم است. شاید از نظر کیفی هنوز به سطح ادبیات کودک در غرب نرسیده باشیم اما آثاری هم داریم که در سطح جهانی قابل عرضه و پیام‌آور صلح و دوستی ایرانیان است.
 
کودک ایرانی فقط شهروند ایرانی نیست؛ بلکه شهروند جهانی هم محسوب می‌شود
اقبال‌زاده بیان کرد: برای افزایش سطح ادبیات کودک در ایران نویسندگان باید تلاش کنند به روز باشند و به نیازهای گوناگون کودکان و نوجوانان توجه کنند. زیرا دنیای ما دنیای ارتباطات است و بچه‌ها دسترسی زیادی به اینترنت و فضاهای مجازی دارند. در کتابی که با عنوان «روانشناسی نوجوانان» چندی پیش با همکاری دکتر اکرم پدرام‌نیا منتشر کردیم، به این موضوع اشاره شده است که کودکان ممکن است کوچه پشتی خود را نشناسند اما کوچه پس کوچه‌های شهرهای کشورهای دیگر را با استفاده از اینترنت به خوبی می‌شناسند.
 
وی اضافه کرد: اطلاعاتی که کودکان از طریق اینترنت به دست می‌آورند پرورده نیست و گاهی ممکن است با خطر آمیخته باشد. باید به نیازهایی مانند صلح، محیط‌زیست، عدالت آموزشی، عشق و محبت توجه شود. نیازهای کودکان امروز نشان می‌دهد که کودک ایرانی فقط شهروند ایرانی نیست بلکه شهروند جهانی هم محسوب می‌شود. نویسندگان باید بدانند چه موضوعاتی را در قالب ادبیات برای کودکان مطرح کنند. متاسفانه ادبیات کودک امروز ما خیلی کم به این مسائل می‌پردازد.
 
 
خلاقیت کودکان در مدارس سرکوب می‌شود
اقبال‌زاده گفت: پرورش خلاقیت مهمترین وجهی است که باید به وسیله ادبیات کودک انجام شود زیرا کودکان در مدرسه فقط تحت تعلیم آموزش‌های پادگانی و نظم و انضباط خشک و یکسویه و معلم محوری قرار می‌گیرند که خلاقیت آنها را سرکوب می‌کند. متاسفانه هنوز هم نسبت کتاب‌های ترجمه شده‌ای که به نیازهای بچه‌ها پاسخ می‌دهد و بچه‌ها از آنها استقبال می‌کنند نسبت به آثار تالیفی در این حوزه بسیار بیشتر است.

 شهرام اقبال‌زاده، مترجم، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان در سال 1333 در كرمانشاه متولد شد. از آثار او مي‌توان به ترجمه «فرهنگ اصطلاحات انگلیسی/فارسی»، «گاندی»، «بی‌نظمی نوين جهانی»، «یادداشت‌هایی درباره نادر ابراهیمی»، «چگونه رمان خود را بازنگري و ويرايش كنيم»، «یاد مهرگان»، «درد جاودانگی»، «آسیب شناسی داستان‌های عامه پسند» و «آسیب شناسی داستان‌های دینی» اشاره کرد. اقبال‌زاه در کنار فعالیت نویسندگی و ترجمه برای کودکان و نوجوانان، مدتی نیز به عنوان دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان فعالیت می‌کرد.