به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در دیباچه این کتاب که به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به چاپ رسیده ،آمده است: فرهنگ ایرانی، فرهنگی مانا و پایدار است و سبب این ماندگاری سه ویژگی انعطاف‌پذیری، تعامل فرهنگی و در نهایت هویت ملی می‌باشد که علیرغم تنوع و تکثر موجود در جامعه امروزی به انسجام ملی کمک کرده است.

شناخت فرهنگ گسترده این سرزمین کهنسال تنها راه شناخت هویت ملی است و آن نیز عزم ملی را به همراه می‌آورد. عزت ملی از گسیختگی فرهنگی ممانعت نموده و سرانجام انسجام وقدرت ملی را فراهم می‌کند. به علت گستردگی حوزه فرهنگ و تعدد عوامل تاثیرگذار برآن حرکت برای معرفی و شناسایی فرهنگ ملی و میراث مرتبط با آن می‌تواند اولین گام باشد.

آیین پیش بهاری تکه‌گردانی متعلق به قوم آذری یکی از شادترین آیین‌هایی است که از سالیان گذشته برای امدن بهار درآذربایجان برگزار می‌شده است. بیم آن می‌رفت که این آیین کهن متعلق به جوامع کشاورز و دامدار با تغییرات نوین و رشد شهرنشینی به فراموشی سپرده شود ولی در سال 1390با تلاش مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل و به همت آقای محمدتقی اسماعیلی در فهرست آثار ملی ثبت شد.

تکه عروسکی چوبی است به شکل بز ولی در بعضی مناطق دراشکال دیگری همچون شتر هم ساخته می‌شود و اساسا تکم کلمه‌ای ترکی است که از واژه تکه به معنی بز نر و ضمیر ملکی «م» تشکیل شده و به معنای بز نر من است تکه در گذر زمان به صورت تکم و تکه‌چی به صورت تکمچی درآمده است. استفاده از نشانه‌های نمادین در آراستن این عروسک آیینی نشانگر اعتقادات و برگرفته از رسومات رایج در آذربایجان است. استفاده نمادین از آینه در تنه عروسک تکه نشان از ارتباط معنی آن با تفکر و باورهای باستانی دارد.

آینه همواره نمادی از روشنایی و نور است، همچنان که هنوز هم رسم حضور آینه علاوه بر سفره نوروز، برسرسفره عقد نیز رایج است. تکه گردان برای رقصاندن بزمیله‌ای چوبی را به زیر شکم بز وصل می‌کند که عامل حرکتی تکه محسوب می‌شود.

همراهی تماشاگران با حرکات تکه‌گردان و حضور تکه فضایی کامل ایجاد می‌کند که در آن نقش تمام عوامل اعم از تماشاگر، نمایشگر و عروسک به گونه‌ای درهم تنیده مشاهده می‌شود. بدین ترتیب سه دایره چرخش عروسک، عروسک‌گردان وتماشاگران در آمیختگی با یکدیگر مجموعه‌ای کامل را از اجرای نمایشی همراه با رقص فراهم می‌آورد.

نویسنده که عضو هیات علمی دانشکده نمایش و موسیقی پردیس هنرای زیبای دانشگاه تهران است، در ادامه و در معرفی این آیین می‌نویسد: تمهید ظهور و تکوین نمایش آیینی- عروسکی تکه‌گردانی، ورای امر پژوهش یا توجه آکادمیک، ظریف‌ترین اندیشه‌های مردمی در نگاه به مجموعه عوامل پیرامون زندگی اجتماعی است.

تکه‌چی همراه تکه به درمنازل می‌رود و نوید فرارسیدن بهار را می‌دهد و تقاضای پاداش می‌کند و از انجا که تکه‌چی‌ها افراد مورد احترامی هستند مردم در اواخر سال چشم انتظار آنها هستند و همراه با ورود تکه‌چی و رقصاندن تکه‌اش بچه ها اولین کسانی هستند که به استقبالش می‌روند.
تکه‌چی‌ها با خواندن سرودهایی آرزوی برکت برای اهالی خانه می‌کنند و در مقابل قند، برنج، روغن، نقل و نبات، پنیر، گندم و آرد انعام می‌گیرند. تکم ترجمان ذهن جامعه در آرزومندی و امید به آینده است. اجرای مضامین اشعار و روایت‌هایی که زبان تکم را تشکیل می‌دهد فراگیر و همه جانبه است و سرانجام ما را متقاعد می‌سازدکه تکوین آن به مرور زمان و با توجه به باورهای مردم در روندی نه چندان کوتاه شکل گرفته است.

این کتاب شنبه  18مهرماه در مجموعه فرهنگی - تاریخی نیاوران رونمایی می‌شود.

راز پنج گنج در هفته ملی کودک رمزگشایی می‌شود

دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برنامه‌های مختلفی در موزه‌ها از جمله رمزگشایی از راز پنج گنج را برای هفته ملی کودک (15تا 21 مهرماه) طراحی کرده است.
لیلا کفاش‌زاده، مدیردفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه با اعلام این خبرهدف از اجرای این برنامه‌ها را آشنایی هرچه بیشتر کودکان و نوجوانان این مرز و بوم با زوایای گوناگون میراث فرهنگی ملموس و غیرملموس دانست.

وی گفت: از عمده‌ترین طرح‌های آموزشی این هفته می‌توان به طرح راز پنج گنج اشاره کرد که در این طرح کودکان از طریق بازی و شنیدن پنج روایت با اشیا موزه‌ای آشنا می‌شوند. راز اشیای موزه‌ای توسط قصه‌گوها و راویان رمزگشایی می‌شود.

وی افزود: موزه‌های علوم و فن آوری 15 مهرماه، صلح 18مهر، فرش 19مهر، آبگینه و سفالینه 20 مهر و رضا عباسی 21 مهرماه در این طرح با پژوهشگاه همراه هستند و قصه‌ها مبتنی بر موضوعات و اشیا هر موزه انتخاب شده‌اند.

به گفته کفاش‌زاده، ایستگاه شاهنامه‌خوانی چهارزبانه در ساعت 12 روز 17 مهر در محوطه مجموعه فرهنگی - تاریخی نیاوران، کودکان را با جذابیت‌های میراث مکتوب و شفاهی کشور آشنا می‌کند.

آلبوم زیر گنبد کبود، اثر سودابه سالم محقق و مدرس موسیقی کودکان از دیگر برنامه‌های این هفته است که ساعت 11 روز جمعه 17مهرماه درسالن سینمای مجموعه فرهنگی نیاوران رونمایی می‌شود.

سودابه سالم در این اثر به روایت موسیقیایی قصه‌های کهن ایرانی به همراه کودکان پرداخته و اثری ماندگار خلق کرده است.

وی گفت: جشن رونمایی کتاب تکه و تکه‌چی اثر پوپک عظیم‌پور تبریزی به همراه نمایشگاه جذابی از تکم‌های موزه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و اجرای زنده تکم‌گردانی 18 مهرماه ساعت 9 و 30 دقیقه درسالن سینما مجموعه فرهنگی نیاوران با حضور جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر برگزار می‌شود.

مدیر دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: درهمین روز سند ثبت ملی فن ساخت دوعروسک بومی دهتولوک از قشم و بازبازک ازاستان خوزستان رونمایی می‌شود.

به گفته کفاش‌زاده، نمایشگاه نقاشی‌های کودکان با موضوع صلح و دوستی از سازمان جوانان هلال احمر، عکس‌های کودکان، لذت باستان‌شناسی، بازی‌های محیط زیستی، کارگاه‌های ساخت عروسک‌های بومی، نمایشگاه بهترین کتاب‌های کودکان و نوجوانان از دیگر برنامه‌های این هفته خواهد بود.