به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پنجاه و ششمین نشست خانه نقد با عنوان «تبارشناسی اندیشمندان مسلمان معاصر در شمال آفریقا» با همکاری پژوهشکده تاریخ اسلام و با حضور دکتر عبدالله ناصری طاهری (استاد گروه تاریخ دانشگاه الزهراء)، عباس برومند اعلم (استادیار گروه تاریخ دانشگاه بین‌المللی امام خمینی) و محمد آل‌مهدی (مترجم) شنبه یازدهم مهرماه در سرای اهل قلم برگزار شد. دبیری این نشست را برومند به عهده داشت.

نگاه متفاوت دو طیف عرب به غرب

آل‌مهدی گفت: شکست اعراب از فرانسه، رسیدن چاپخانه به مصر و گسترش آن از پرتو محمدعلی، تشکیل بنیاد مصر، اعزام دانشجویان به فرانسه و ایتالیا، تاسیس دانشگاه خاص مصریان در پاریس و بالاخره تاسیس دانشگاه دارالعلوم در مصر که امروزه  به آن جامعه الاقاهره می‌گویند و محصور کردن یکه‌تازی دانشگاه الازهر، همه دست به دست هم دادند تا عرب به خود آید.
 
وی افزود: به خود آمدن عرب، واکنشی در برابر دیگری (غرب) به نظر می‌رسید و به تبع این واکنش، قطب‌بندی شده بود. طیفی که غرب را استعمارگر و تجاوزگر می‌دانست و پیشنهاد می‌کرد که از آن روی برتاباند و در صورت امکان در خانه‌اش به وی حمله کنند.
 
این محقق و مترجم اظهار کرد: طیفی که دیگرگونه می‌اندیشید، غرب را متمدن، پیشرفته دارای الگوهایی برمی‌شمرد که می‌توان از این الگوها پیروی کرد. با وجود نگاه متفاوتی که این دو طیف به غرب داشتند، نباید فراموش کنیم که هر دو طیف با وجود اختلاف در نوع نگاه، دنبال الگویی بودند تا در جهان عرب تکرار شوند و با این تکرار، جهان عرب، غرب را از واقعیت موجود خود برهاند.
 
آل‌مهدی اظهار کرد: بی‌شک گروهی الگوی خود را در گذشته عربی یا عربی اسلامی مشاهده می‌کردند که ما این طیف را گذشته‌گرا نامگذاری می‌کنیم و گروه دیگری که نقد گذشته را پیشنهاد می‌کردند که ما آن را گذشته‌نگر نام می‌نهیم که در بحث بنده نیز سخن از طیف گذشته‌نگر است.

وی عنوان کرد: طیف گذشته‌نگر از چندین جریان تشکیل شده و جریان‌های مختلفی را به وجود آورده که با وجود این گوناگونی جریان‌ها همه به دنبال رهایی از وضعیت موجود بودند و تنها نسخه‌های تجویزی آنها متفاوت، اما در اصل هدف یکی بود. بسیاری از شخصیت‌های عرب آمدند و جریان 120، 125 یا 150 ساله را تقسیم‌بندی و تبارشناسی کردند.

این مترجم سپس با بیان برخی نظرهای منتقدان عرب به جریان‌های دوطیف گذشته‌نگر اضافه کرد: برخی اندیشمندان عرب آنها را در هفت گروه طبقه‌بندی کردند. طبقه‌بندی که اعتراض برخی دیگر را در میان داشت و در انتقاد خود مطرح کردند که در این طبقه‌بندی هفت گروهی، ناسیونالیست‌ها و مارکسیست‌ها از قلم افتادند و از طرفی بسیار گزینشی با مساله برخورد شده است.

گزارش کامل این نشست به زودی منتشر خواهد شد.